6 VERSLAG VAN DE TWEE LAATSTGEHOUDEN LEZINGEN Aspecten uit de Geschiedenis van de huidige Gemeente Woensdrecht Op maandag 1? juni hield Mr. J.M. de Leeuw, burgemees ter van de gemeente Woensdrecht in de Meizaal van. ho tel "De Draak", voor een publiek van 28 personen, een lezing over "zijn" stukje Zuid-WestBrabant. De geschie denis ervan is alleen maar in handschrift aanwezig, vertoont veel hiaten en is historisch niet al te be trouwbaar De gemeente bestaat uit twee delen: het aloude Woensdrecht en het dorp Hoogerheide, dat pas in de vorige eeuw tot ontwikkeling kwam. Van het oude Woensdrecht weten we, dat de Antwerpse Sint- Michielsabdij in 1250 haar rechten overdroeg aan de Heer van Breda en dat bij de scheiding van het Bre dase land in een ocsterlijk en westelijk gedeelte, die rechten aan de heer Bergen op Zoom kwamen. De Bergse heer was echter gedurende lange tijd niet de enige machthebber over Woensdrecht, want die van Krui- ningen beheerde de Zeeuwse delen ervan. Maar in 1492 stond ook hij zijn "heerlijkheid" af aan de Bergse Heer. Hoogerheide daarentegen maakte vanouds deel uit van de heerlijkheid van Bergen op Zoom. In 1553 werd het min of meer onafhankelijk onder een eigen "Heer van Kooger heide", een situatie, die tot 1761 heeft geduurd. Tot voorbij de eerste helft van de 16de eeuw kende het gebied ten Zuiden van Bergen op Zoom een betrekkelijke welvaart. Al voor 1400 waren er grote delen van de schorren ingepolderd (de Polder van Hildemisse» de Noordpolder en de Zuidpolder. Daardoor waren er over goede landbouw- en weidegronden In die polders werd meekrap verboxiwd en in de "stoven" 7. werd daarvan een rode verfstof gemaakt, tot het moment dat de goede stad Bergen deze industrie aan zich trok. Met de steden was het gebied verbonden door een zomer- baan (een weg in de laagte, langs duinen en schorren), en een winterbaan over de hoge gronden, de Postbaan. Maar meer dan de landwegen gebruikte men de waterwegen: de Agger met zijn levendige scheepvaart en de Ooster- schelde. De groeiende welvaart weerspiegelde zich in een groei end aantal inwoners. Telde het hele gebied (Woensdrecht, Hoogerheide, Zuidgeest en Hildemisse) in 1472: 815 in woners, in 1526 waren dat er 1530. De tweede helft van de l6de eeuw geeft in snel tempo de neergang te zien van de hele streek. Grote dijkdoor braken doen de polders verdwijnen en na 1580 worden door de Spaanse troepen vanuit Antwerpen en de Staatse troe pen vanuit Bergen op Zoom de dorpen gebrandschat. Het hele gebied ontvolkt: een apocalytische ramp. Pas in de 19de eeuw zal de welvaart zich er enigermate kunnen herstellen. Een merkwaardige geschiedenis is die van het "Schisma van Woensdrecht". Al vanaf 1260 bezat Woensdrecht een eigen kerk. (Ze kwam in 1570 aan de Hervormden; deze verlieten haar in 1809; cLe kerk verviel, alleen de toren bleef tot 1945 staan.) Maar Hoogerheide had tot 1502 geen kerk gehad en pas toen werd er daar een kapelletje gebouwd. Ook dat kwam in 1647 aan de Hervormden, maar die van Hoogerheide bouwden al gauw een schuurkerkje, eerst op "Het Calfsven" (het heette "Het Kanneken") en later op de Kouwenberg, tot ze in 1769 een stenen kerk met een rieten dak bouwden op de plaats waar nu de huidige staat. In 1853 werd deze kerk vernieuwd; in 1883 wou men ze opnieuw vergroten en men deed ook een beroep op de men sen van Woensdrecht, die erin kerkten.

Periodieken

De Waterschans | 1974 | | pagina 15