©O O
O O O
O O O
14
schapen. Geen enkele stad van 15.000 inwoners heeft
zo'n schitterende wandelgelegenheid.
De stadsgrachten werden vroeger van water voorzien
door een riviertje: De Zoom.
Bergen ligt dus aan of op de Zoom. Toen ze haar wapen
spreuk ontwierp, is ze met deze woorden gaan spelen;
want "op Zoom" kan men vrij in het Latijn vertalen met
"supersum", wat "ik overleef" of "ik bedwing"., bete
kent vandaar het mooie en trotse devies "Mille peri—
culis supersum"oftewel "Ik heb duizend gevaren over
wonnen"
Bergen op Zoom is voor meer dan twee-derde deel ka
tholiek. Toch hebben de protestanten de grote kerk,
een van de mooiste in Holland, in stand gehouden; wel
hebben ze het gebouw geschikt gemaakt voor hun kleine
aantallen gelovigen, door het in tweeën te delen, en
er zo twee calvinistische groeperingen met hun eigen
preekruimten en eigen vertrekken voor de pastores in
onder te brengen.
De katholieken hebben een ruime kerk, die dateert uit
de 17e eeuw. Wat sttfl betreft is ze bescheiden, maar
ze is rijk aan marmerdecoraties en beschilderingen.
p?ar grootste sierraad echter vormt de massa gelovigen,
die haar op zondag vult en die uitgolft over het
ruime voorplein. Onverschilligheid in zake godsdienst
is de Bergse katholieken vreemd.
Enkele jaren geleden heeft de Commissie voor Schone
Kunsten een prinselijk grafmonument uit de 15-de eeuw,
dat zich in de calvinistische tempel bevindt, geres
taureerd. De rijks-architect heeft het oude beeld van
de Heilige Maagd in dat monument teruggeplaatst. Lange
15
tijd hebben de verontwaardigde calvinisten het onder
een doek verborgen gehouden, maar onlangs hebben ze
toch maar besloten het beeld, weer het daglicht te
laten zien. De lutheranen maken ook van een oude fran
ciscaanse kapel gebruik.
De katholieken hebben enkele uitmuntende instellingen
tot hun beschikking, zoals scholen van Broeders en
Zusters, een ziekenhuis en weeshuis en een verenigings
gebouw voor arbeiders.
V/at kunstzinnige gebouwen betreft, heeft Bergen op
Zoom, naast de door de calvinisten verknoeide Grote
Kerk, een merkwaardige kazerne in de gothische stijl
van de 15de eeuw en een stadhuis in de trant van
de Vlaamse renaissance uit de 17de eeuw. De pastorie
kan men gerust een museum noemen; ze bezit meerdere
schilderstukken uit de school van Rubens en van Van
Dijck, een Teniers, een Van Ostade en vooral zes aller
aardigste panelen met bloemen en vruchten, geschil
derd door Fréderics, die met die van Breughel en die
van Van Huysum zouden kunnen wedijveren. De Hollanders
genieten van bloemen, zowel van die op schilderijen,
als van die in tuinen.
Net zoals in zoveel andere gebieden gaan in Holland