2
8.
voor het aanzien en de macht van de Heer van Bergen.
Vóór deze schouw ontving hij de Leden van zijn Huis, zijn
onderhorigen, zyn gasten. Ongetwijfeld zullen zij met
ontzag naar dit pronkstuk hebben opgezien.
Laarmede kwam een tweede bedoeling van dit beeldhouw
werk tot zyn recht. Want, bij dit opzien, trof hun oog
onvermijdelijk de beeltenis van St. Christoffel en
"iedereen moet ChristoffeI's beeltenis aanzien, dan zal
hij op een (voor hem) goede dag sterven". 2)
Opzien naar een heiligenbeeld is een devotioneel gebruik,
dat men ten onzent niet meer kent, maar dat in zuide
lijker landen nog wel in praktijk wordt gebracht. Het is
een bewust en geconcentreerd kijken als blijk van eerbe
toon, maar- tevens een woordenloos gebed.
De Middeleeuwer voelde zich bij voortduring omringd en
bedreigd door onzichtbare, duistere machten. De "haes-
txge sieckte" en de "schielijke dood" waarden overal
rond. Bovendien drukte op hem een diep schuldbesef.
Tegen deze gevaren voor lichaam en ziel zocht hy zich
een beschermer en voorspreker in de Hemel.
°t. Christoffel nu was in dit opzicht bijzonder populair.
Hij behoorde zowel tot de categorie der Pestheiligen,
als tot die der Noodhelpers. Men kende zyn legende, zo
als deze in de "Gulden Legende" door Jacopo da Voragine
(ca. 1229 - 1298) wordt verhaald, tot in alle byzonder-
heden.
Men stelde zich de luchten voor als bezwangerd van duis
tere machten. Leze onrustwekkende voorstelling stamt
uit overoude tyden en heeft zich tot in de Middeleeuwen
weten te handhaven. Leze ongrijpbare machten waren by
voorkeur des nachts werkzaam, zy waren, immers, de
"Plachten der Duisternis".
Als nu alle deuren en luiken gesloten en vergrendeld
waren, bleef er nog óón opening in huis, die niet af
gesloten kon worden: de schouw. In vóórchristelijke ty
den plaatste men daarom afweertekens op de schoorsteen
of bij het haardvuur. Het Christendom heeft dit gebruik
Een zeldzame tekening van de Christoffelschouw, zoals deze er in 1883 uitzag.
Pentekening van A. J. de Roock.
