"ïlp.
begin(kop), maar hun verdoemenis is zonder einde. Ook
wordt de door zonden geketende mensenziel wel als ge
ketende aap uitgebeeld, De angstig naar het wapenschild
omziende diertjes -een zondebeeld?- schijnen te willen
ontvluchten.
laten wij tenslotte opmerken, dat alle dieren zich naar
beneden bewegen. Dit symboliseert de machtige voor
spraak van St. Christoffel, die de demonen op de vlucht
jaagt.
Het bewegingsvolle tafereel op de draagbalk boeit ons
telkens weer. Is by de uitbeelding van de figuurtjes
humor in het spel? Zonder enige twijfel. 5) Maar laten
wij het goed begrijpen. Dit is het soort humor, die de
mens verzint om zijn angst te bagatelliseren en zo over
zijn angst heen te komen.
Wij zien de Christoffelschouw in het felle licht van
schijnwerpers en wij kijken analyserend en verstandelijk
overwegend. De mensen uit 1523 zagen dit beeldhouwwerk
in liet flakkerend licht van "kandeleers". Het licht
danste over de figuren en bracht ze tot leven. Zij zullen
het werk hogelijk gewaardeerd hebben, omdat het zo pre
cies "verbeeldde" wat zij wisten, voelden en waarop zij
vertrouwden: St. Christoffel.
Ant.C.M. Asselbergs.
NOOT: Bij het schrijven van dit stuk heb ik dankbaar ge
bruik gemaakt van het werk, dat anderen reeds
eerder over dit onderwerp hadden geschreven:
1) Het Doorluchtig Kuis van Bergen op Zoom, W.A.
van Ham.
2) Bergen op Zoom, Stad als een Huis, C. Sloot-
mans.
3+4) De Christoffelschouw uit en thuis, 0. Booij.
5; Proporties in de Christoffelschouw, P. Gieles.
15.
STAD SM LAND VAM BEBGSN OP ZOOM IN NIEUWE PUBLICATIES.
Ook in 1977 verschenen diverse publicaties buiten onze
kring, die soms het jaartal 1976 droegen. Evenals we
in de vorige Waterschans hebben gedaan, zullen we ze
onder het jaar bespreken, waarin ze werkelijk verschenen.
De grote hoeveelheid dwingt tot een beperking: die ver
halen, die stad en land rechtstreeks betreffen zijn op
genomen
In de streek verscheen een aantal boekwerken. W.E. Maas,
W.A. van Earn en A. Delahaye publiceerden "Dese heer-
lickheyt Moerstraten" een uitgave van de gemeente Wouw.
Yan de hand van C.A.I.L. van Nispen verscheen "Willem
stad, een brillant in de gouden delta", een particuliere
uitgave (niet in de handel).
In onze buurgemeente Reimerswaal verscheen van P.J,
Aarsen "Rilland, Bath en Maire in de loop der eeuwen".
Het deel van Zuid—Beveland, dat aan Qssendrecht en Woens—
drecht grenst, wordt daarin behandeld.
'Te Huijbergen verschenen enige brochures: van Clemens van
de Walle "Eet Wilhelmietenmuseuin te Huijbergen" en van
C.P.J. Hoeckx, "Straatnamen van Huijbergen".
Het jaarboek nr. 36 van de stichting De Ghulden Roos
bevat van Korneel Slootmans "De Draak, Sint Joris, De
Olifant en aangrenzende panden" en "Jan de Haze, gast
heer van Albracht Dtlrer". C.A.I.L. van Nispen publi
ceerde "Hoe Willemstad een heerlijkheid der Oranjes werd".
Jaarboek nr. XXIX van de Oranjeboom bevat van W.A. van
Ham "De symbolen van 'Willemstad" en door K.A.H.W.
Leenders "De molens in en om het land van Breda"? hierin
zijn ook opgenomen de markiezaatsgemeenten Gastel, Ou-
denbosch, Hoeven en Rucphen.
In het tydschrift Calmpthoutania besloot R. Havermans
zijn artikelenreeks over de grenzen van Essen-Kalmthout-
Huijbergen.
In het tijdschrift De Nederlandsche Leeuw beschreef W.A.
van Ham "Een genealogie van de heren en markiezen van
Bergen op Zoom hersteld", naar aanleiding van de (voor-
