van Altijddurende Bijstand kerk van Marinus
Jan Granpré Molière uit 1952. De architect van
Huis van de Heuvel, Atelier Pro, is bereid de
kunstwerken in het ontwerp te integreren. De
tekeningen worden vervolgens akkoord bevon
den door de Welstandscommissie van Breda en
de actievoerders gaan samen met Bond Heem
schut en Wijkraad Heuvel fondsen aanschrijven.
De recessie laat zich voelen. Vrijwel alle fondsen
die in het verleden met succes zijn benaderd,
haken af of spenderen veel kleinere bedragen.
Alleen de Rabobank in Prinsenbeek, benaderd
door de wijkraad, is bereid vanwege het finan
ciële steunpunt dat zij in wijk Heuvel heeft, de
restauratie en herplaatsing van het wandplas
tiek van Fons Neijens volledig te financieren.
En dan, als een donderslag bij heldere hemel,
komt op 24- juni 2011 het bericht dat de project
leider van Huis van de Heuvel problemen heeft.
Zij stelt dat er een extra constructie nodig is
om het wandplastiek van Neijens te bevesti
gen en na allerlei vertragingsprocedures van
de zijde van de gemeente wordt beslist dat het
kunstwerk niet herplaatst kan worden tegen de
buitenmuur van genoemd gebouw. Om de enige
substantiële subsidie van de Rabobank niet
kwijt te spelen, wordt contact opgenomen om
de situatie uit te leggen. De Rabobank laat op 1
oktober weten het bedrag voor restauratie en
herplaatsing toe te kennen mits er binnen zes
maanden een locatie voor herplaatsing is ge
vonden. Vanaf dat moment wordt er druk op de
ketel gehouden. De wethouder van Wijkzaken,
Bob Bergkamp, stelt een beleidsmedewerkster
als vaste contactpersoon aan waarna eendrach
tig wordt samengewerkt. Na een moeizaam tra
ject wordt de Vereniging van Eigenaren van een
woningcomplex aan het Dr. Struyckenplein-Ma-
gelhaenstraat bereid gevonden het kunstwerk
tegen de kopse kant van het blok te herplaat
sen. Deze locatie ligt slechts enkele honderden
meters van de oorspronkelijke: de voormalige
huishoudschool Regina Pacis. Het is een woon
blok van Frits Peutz en na berekeningen door
aannemersbedrijf Leijten in Rotterdam aan de
hand van de oorspronkelijke bouwtekeningen
blijkt dat het kunstwerk 'De Levensboom' een
stalen constructie moet krijgen om het meeste
gewicht af te leiden: het volledige gewicht tegen
de muren van het Peutz-blok te laten rusten,
wordt te riskant geacht. Dit betekent een sub
stantiële verhoging van de kosten. De gemeente
Breda financiert een fors bedrag en ook de
Rabobank verhoogt de eerder toegezegde bij
drage. Op verzoek van de Rabobank wordt de
restauratie uitgevoerd door een Breda's atelier
'Restauratie Beeldhouwwerken Breda' van Ray-
mund Bervoets en Jeroen Leijendekkers. Eerst
genoemde heeft nog les gehad van Fons Neijens
aan de Academie Sint Joost. De negen delen van
het kunstwerk zijn vervaardigd van beton, gego
ten in door Neijens zelf gemaakte bekistingen.
Alleen het middengedeelte, man-vrouw-kind,
is met betonijzer gewapend. Dit is gaan roesten
en uitzetten waardoor dit onderdeel de meeste
restauratie behoeft. Het oorspronkelijke beton
ijzer is inmiddels vervangen. De overige delen
Afb. 24: Projectie van het wandplastiek 'De Levensboom' op de
nieuwe locatie Dr. Struyckenplein-Magelhaenstraat in Breda
De Waterschans 2 - 2013
78
zijn nauwelijks aangetast: er ontbreken slechts
enkele stukjes van de ingelegde gekleurde glas
patronen. De stalen constructie wordt vervaar
digd doorTummers Plaatwerk in Hoogerheide.
Deze firma heeft niet alleen de meest geavan
ceerde apparatuur maar ook ervaring met het
vervaardigen van kunstwerken.
Het glasmozaïek van Piet Buijs is inmiddels ge
restaureerd en herplaatst in Huis van de Heuvel
door Art Conservation. Tijdens de opening op
5 oktober 2012 werd in aanwezigheid van Piet
Buijs het glasmozaïek onthuld door wethouder
Bergkamp. Voor het laatste benodigde geld
voor de restauratie en de herplaatsing van dit
glasmozaïek is met succes een crowdfunding-
actie met de titel 'De meisjes van de Heuvel'
Afb. 25: Glasmozaïek 'De meisjes van de Heuvel' van
Piet Buijs uit 1952
gehouden.18 Tal van wijkbewoners, voormalige
huishoudschoolleerlingen en betrokken Breda-
naars storten bedragen. Bij de onthulling is het
een drukte van belang: iedereen wil het eindre
sultaat zien. Buijs is uitermate content over de
redding en de huidige locatie.
Overeenkomsten tussen Sint-Maartensdijk
en Breda
Ik wil afronden door te focussen op een aantal
opvallende gelijkenissen tussen beide projecten.
Zowel in het geval van Sint-Maartensdijk als van
Breda hebben burgers of verenigingen te maken
met een wankelmoedige en moeilijk benader
bare overheid. Het is vrijwel onmogelijk om een
open gesprek over de onderhavige problematiek
te voeren: men houdt de boot af voor een ge
sprek en als er, na druk uitgeoefend te hebben,
gesprekken plaatsvinden dan is dat steeds met
wisselende ambtenaren aan wie het verhaal
telkens opnieuw moet worden verteld zodat er
geen consistente voortgang is. Vaak zijn de ge
sprekspartners ambtenaren die geen bevoegd
heden hebben, zodat de tegenpartij het gevoel
krijgt aan het lijntje gehouden te worden. Door
de onterechte angst opgezadeld te worden met
een probleem, wordt er gedoken. Het gevoel
dat er sprake is van een gezamenlijk probleem
ontbreekt. Pas wanneer de media worden inge
schakeld of andere maatregelen worden geno
men, vindt onder druk overleg plaats en wordt
uiteindelijk één beleidsambtenaar aanspreek
punt en probleemeigenaar van het dossier.
Vanaf dat moment gaat het stukken beter: ster
ker nog er ontstaat wederzijds begrip en ook
binding met de problematiek en er wordt con
sistent naar een oplossing toe gewerkt. Een an
dere vorm van het vermijdende en ontwijkende
gedrag van de gemeente zit in het ontkennen: de
kunstwerken zijn eerst niets waard, verkeren in
een slechte staat en worden om niet afgestaan
aan de eigenaren: de kunstenaar of zijn naza
ten of de actievoerders. Wanneer vervolgens
herplaatsing aan de orde is, is er opeens geen
enkel gebouw beschikbaar. Er worden bizarre
voorstellen voor herplaatsing gedaan en de pa
rallellen tussen Sint-Maartensdijk en Breda zijn
treffend: en voorgesteld wordt de muurschil
dering van Peter Alma te herplaatsen op een
sokkel van kniehoogte; en het wandplastiek van
Neijens liggend in een park te herplaatsen. Een
derde opmerkelijk punt is de fondsenwerving.
79
De Waterschans 2 - 2013
FAUSTO NU Ml NE
BERQA VICTRIX
