n Afb. 8: De achtergevel vóór de restauratie. metseld om de oostzijde van de voorgevel recht op te kunnen trekken.23 De kap is toen grotendeels vernieuwd met ge bruikmaking van de oorspronkelijke flieringen. De verdiepingsbalklaag is ongeveer 35 cm ver laagd en de zolderbalklaag ongeveer 30 cm ver hoogd. Ook de voor- en achtergevel moeten gelijk tijdig vernieuwd zijn, aangezien die qua hoogten nu corresponderen met de balklagen. Bij deze onderneming is er wellicht enige verschuiving van de moerbalken van de verdiepingsbalklaag opgetreden, waardoor de kinderbalken, die wel in de oorspronkelijke nesten liggen, niet meer in één lijn liggen. Zij hebben in elk balkvak een andere richting, wat een merkwaardig beeld op levert. Door een vervorming van de zijgevel kan dat niet veroorzaakt zijn omdat die redelijk recht staat en geen golving vertoont. Mogelijk zijn aan tastingen van balkkoppen hier aanleiding voor ge weest. Vrijwel zeker zullen er toen stucplafonds aangebracht zijn, zodat niemand zich zou storen aan de afwijkingen in de richting. De tot 2008 nog bestaande negentiende-eeuwse stenen scheidings wanden moeten ook van deze bouwfase dateren (formaat gebruikte bakstenen 15,5 x 7,5 x A cm). Van de negentiende-eeuwse indelingen resteer den diverse muurgedeelten. Op de begane grond vertrok een trap naar de verdieping, waarvoor één moerbalk afgezaagd is. Ter ondersteuning daar van en ook van een zuidelijker moerbalk, waarop een steens muur stond, zijn twee gietijzeren kolom men geplaatst. Ongeveer 5,5 meter vanaf de ach tergevel waren er kleine muurdammen en een smal gedeelte boven de doorgang als overblijfsel van een vroegere afscheiding van een achterka mer. Aan de westzijde was het ondergedeelte van een gangmuur bewaard, waarin een doorgang naar die achterkamer als nis zichtbaar was. Het bovengedeelte van de gang is aan het begin van de twintigste eeuw verwijderd om daar een overkragend magazijn te kunnen realiseren. De gangmuur was wellicht een overblijfsel van een gang die vroeger van de voorgevel naar achter gevel liep. De uitgebouwde serre en keuken lij ken tegelijk met de vernieuwing van de achterge vel tot stand gekomen te zijn, of anders toch kort daarna. Op de eerste verdieping was er een steen- se scheidingsmuur geplaatst op de tweede moer balk vanaf de voorgevel. Het bovengedeelte da teerde van rond 1800, het ondergedeelte was waarschijnlijk in de twintigste-eeuw hermetseld. Boven de voormelde muurdammen parterre stond op de verdieping ook een steense schei dingsmuur, in bouwtijd gelijk aan die aan de voor zijde. Een hierin aanwezig kozijn met dubbele deuren is in het begin van de negentiende eeuw te dateren. Op de balkenzoldering is een afteke ning zichtbaar van een gangmuur die vroeger van de voorkamer naar de achtergevel gelopen heeft. Daarvan was niets overgebleven. Naar de zolder was er een draaitrap, die aansloot op stenen scheidingswanden van een keuken en alkoof. De voorste en achterste stenen dwarsmuren waren grotendeels authentiek, maar wel sterk gescheurd door hun positionering op de balken; de andere scheidingsmuren waren begin twintigste eeuw hermetseld met dezelfde bakstenen. Aan het eind van de negentiende eeuw is het ondergedeelte van de voorgevel vernieuwd. Er is toen een houten pui gemaakt met een winkeldeur met portiek tussen twee etalages en aan de west zijde een woonhuisdeur (afb. 9). Van het bijbeho- LdsLJ 0==, Afb. 9: Voorgevelpui vóór 1952. De Waterschans 4 - 2013 154 Afb. 10: De voorgevel voor de restauratie. Afb. 11: Woonkamer 1e verdieping naar het noorden. Afb. 12: Woonkamer 1e verdieping naar het zuiden. rende winkelinterieur resteerden nog de voormel de gietijzeren kolommen. Toen zal dus de moerbalk afgezaagd zijn ten behoeve van de verdiepings- trap. Denkbaar is dat toen ook de hermetseling van meerdere binnenmuren heeft plaatsgevonden. In 1952 werd vergunning verleend voor het ver nieuwen van de voorgevelpui en het aanpassen van de toiletruimte. Alleen dat laatste is toen uitgevoerd. Interessant in het dossier is dat de huurder van de bovenwoning een andere woning moest hebben om de bouw mogelijk te maken. Dat was in die periode lastig. Door de meeste win keliers in de omtrek is toen een petitie bij het ge meentebestuur ingediend met het verzoek woon ruimte te vinden zodat dit onderkomen pand her steld zou kunnen worden en een waardige rol in Afb. 13: Herplaatste schouw. Afb. 14: Detail schouw. de winkelstraat zou kunnen vervullen. In 1965 is de houten winkelpui vervangen door de tot voor kort nog bestaande (afb. 10). Het voorge deelte van de winkelruimte werd toen aangepast om het portiek over de volle breedte van het huis te kunnen realiseren. De restauratie Bij de in 2008 en 2009 uitgevoerde restauratie is het casco geheel hersteld in de al bestaande vorm. Alle overblijfselen van de negentiende- eeuwse indeling zijn verwijderd, enerzijds omdat zij niet heel bijzonder waren en niet pasten in het nieuwe plan voor de winkel en woning, maar anderzijds ook omdat de zware, op de houten vloeren geplaatste stenen muren tot ernstige Afb. 15: Kapruimte na de restauratie. - I 'i i f 11 rv\. j^-TT 1 r H-i M

Periodieken

De Waterschans | 2013 | | pagina 18