Bekijkt men de resultaten van J. Huisman en A. D. Kakebeeke wat nader dan blijkt
het patroon wat richting betreft sterk gebonden te zijn aan de morfologie van het
landschap. De aanwezige dekzandruggen bepalen de richting.
Om nu in West-Brabant eveneens het voorkomen van quadrangulatiepatronen aan te
tonen ging ik als volgt te werk.
Men zoekt allerlei belopen, die loodrecht op elkaar staan en passen in een vierkants-
net op basis van de actus waarbij men zich wat de richting betreft laat leiden door de
morfologie, (zie fig. 1).
Belangrijke afstanden bij het zoeken op de kaart naar quadrangulatiepatronen zijn de
volgende:
schaal 1 10.000
schaal 1 25.000
schaal 1 50.000
1 actus 3,535 mm;
4 actus 14,14 mm;
15 actus 53,025 mm;
1 actus 1,414 mm;
4 actus 5,656 mm;
15 actus 21,21 mm;
1 actus 0,707 mm;
4 actus 2,828 mm;
15 actus 10,605 mm;
2 actus 7,07 mm;
5 actus 17,675 mm;
20 actus 70,7 mm;
2 actus 2,828 mm;
5 actus 7,07 mm;
20 actus 28,28 mm;
2 actus 1,414 mm;
5 actus 3,535 mm;
20 actus 14,14 mm;
3 actus 10,605 mm;
10 actus 35,35 mm;
3 actus 4,242 mm;
10 actus 14,14 mm;
3 actus 2,121 mm;
10 actus 7,07 mm;
Deze door mij uitgerekende afstanden gelden alleen bij een Romeins quadrangulatie-
patroon, waarbij men uitging van 20 actus 707 x 707 m. De bewerkte kaarten (zie
bijlage) hadden een verschillende oppervlakte en waren verschillend van formaat.
Een uniform formaat is bij de publicatie in een tijdschrift gewenst. Bij de reproductie
is dan ook meestal de schaal van de kaarten veranderd (vergroot of verkleind). De
volgende veranderingen traden op;
(100% wil zeggen, dat de reproductie identiek is aan de door mij bewerkte kaarten
m.a.w. de schaal bleef intakt.)
Gedeelte van het Stadsplan Gem. Bergen op Zoom (1 10.000) werd verkleind tot
82%%.
Kaartfragment Bergen op Zoom met het Verdronken land (1 50.000) werd vergroot
(130%).
Kaartfragment, die het gebied weergeeft westelijk van de Roosendaalsche Vliet tus
sen Steenbergen en Kalmthoutsche Hoek (1 50.000 werd verkleind tot 89%.
Kaartfragment, dat het gebied weergeeft westelijk van de Roosendaalsche Vliet tussen
Kalmthoutse Hoek en Putte (1 50.000) werd verkleind (97%).
De twee kaartfragmenten, die betrekking hebben op de gemeente Steenbergen (1
25.000) werden verkleind.
De schets, die het gebied weergeeft oostelijk van de weg Putte-Capellen (1 50.000)
werd vergroot (104%).
De schets, die het gebied weergeeft westelijk van bovengenoemde weg (1 50.000)
bleef identiek (100%).
Het kaartfragment van de omgeving van Roosendaal (1 50.000) werd vergroot (117%).
Het kaartfragment, dat het gebied weergeeft westelijk van de weg Zundert-Rijsbergen
(1 50.000) bleef praktisch gelijk (102%).
Het kaartfragment van het gebied oostelijk van de weg Zundert-Rijsbergen (1 25.000)
bleef identiek (100%).
Het kaartfragment van het gebied oostelijk van de weg Wernhout-Zundert (1 25.000)
bleef identiek (100%).
Het kaartfragment van het gebied tussen Mark en Chaamsche Beek (1 25.000) werd
verkleind tot 93%.
Het kaartfragment betreffende Teteringen (1 25.000) werd vergroot (123%).
Het kaartfragment van Wagenberg-Made (1 25.000) werd vergroot (105%)
Het kaartfragment betreffende Gilze (1 25.000) werd verkleind (90%).
Het kaartfragment van de Gilzesche Heide (1 25.000) werd verkleind (94%).
Het kaartfragment Dongen-Kaatsheuvel-Udenhout (1 50.000) werd verkleind (84%).
Staat er op een reproductiekaart (zie bijlage) een schaal aangegeven dan is hier steeds
mee bedoeld de schaal, die deze kaart had vóór de vergroting of verkleining.
Op bijna iedere kaart kan men echter als ijkmaat aantreffen een vierkantje van 5 en
of 10 actus. De plattegrond van Bergen op Zoom heeft als ijkmaten een vierkant van
5 actus en een vierkant van 1 actus.
SPOREN VAN QUADRANGULATIE TE BERGEN OP ZOOM
De stadsplattegrond, die ik gebruikte had een schaal 1 10.000. Een 1 actus vierkantje
heeft bij een dergelijke schaal een lengte en een breedte van slechts 3,535 mm.
Op een reliëfkaart van de stad (K. Slootmans: Bergen op Zoom een stad als een huis
pag. 16) tekenen zich duidelijk twee heuvels af.
De Bosstraat-begin Antwerpsestraat loopt precies over de rug van de 13 meter hoge
zuidelijke heuvel. Neemt men nu aan, dat genoemde Bosstraat-begin Antwerpsestraat
de vertikale richting van een quadrangulatiepatroon weergeeft (het hoogste deel van
de noordelijke heuvel staat loodrecht op deze as) dan kan men een vierkantsnet ont
wikkelen op basis van de actus en door nu wat dikker aan te strepen die belopen die
samenvallen met genoemd net een overzicht krijgen van het quadrangulatiepatroon.
(zie ook fig. 1
Tot de sporen van de quadrangulatie blijken dan te behoren:
Horizontaal:
1.
deel van de Buiten Haven
21.
Julianastraat
2.
Havendijk
22.
Emmaplein en Emmastraat
3.
Asterstraat
23.
deel van de Geertruistraat
4.
deel van de Westerboulevard
24.
Valdegonde-Valeriusstraat
5.
Oranjenassaustraat-deel van de
25.
Nicolaas Beetsstraat
Noordsingel
26.
deel Karei Doormanstraat
6.
deel van de Sweelinkstraat
27.
deel van de Jan van Bijnenstraat
7.
Hofstraat
28.
restaurant ..Raayberg"
8.
Noordzijde van het Volkspark
29.
Beukenlaan
9.
deel van de Geweldigerstraat
30.
de top van het Ravelijn
10.
Burg. Vergroessenstraat
31.
zuidelijke grens Volkspark
11.
Korenmarkt
32.
zuideinde van de Vissershaven
12.
deel van de Molstraat
33.
deel van de Penstraat
13.
Kettingstraat
34.
zuidelijke en noordelijke
14.
Grote Markt
omgrenzing van het Emmaplein
15.
Kloosterstraat
35.
noordeinde van het Scheldestrand
16.
deel van de Dedemstraat
36.
deel van de Beethovenlaan
17.
deel van de Zuid-Oost-Singel
37.
vele kruispunten en hoekpunten
18.
deel van de weg door de
en niet nader met een naam
Lage Meren
aangeduide wegen
19.
deel van de Wouwse baan
38.
deel van de Hooghuisstraat
20.
deel van de Glacisstraat