Bekijkt men de resultaten van J. Huisman en A. D. Kakebeeke wat nader dan blijkt het patroon wat richting betreft sterk gebonden te zijn aan de morfologie van het landschap. De aanwezige dekzandruggen bepalen de richting. Om nu in West-Brabant eveneens het voorkomen van quadrangulatiepatronen aan te tonen ging ik als volgt te werk. Men zoekt allerlei belopen, die loodrecht op elkaar staan en passen in een vierkants- net op basis van de actus waarbij men zich wat de richting betreft laat leiden door de morfologie, (zie fig. 1). Belangrijke afstanden bij het zoeken op de kaart naar quadrangulatiepatronen zijn de volgende: schaal 1 10.000 schaal 1 25.000 schaal 1 50.000 1 actus 3,535 mm; 4 actus 14,14 mm; 15 actus 53,025 mm; 1 actus 1,414 mm; 4 actus 5,656 mm; 15 actus 21,21 mm; 1 actus 0,707 mm; 4 actus 2,828 mm; 15 actus 10,605 mm; 2 actus 7,07 mm; 5 actus 17,675 mm; 20 actus 70,7 mm; 2 actus 2,828 mm; 5 actus 7,07 mm; 20 actus 28,28 mm; 2 actus 1,414 mm; 5 actus 3,535 mm; 20 actus 14,14 mm; 3 actus 10,605 mm; 10 actus 35,35 mm; 3 actus 4,242 mm; 10 actus 14,14 mm; 3 actus 2,121 mm; 10 actus 7,07 mm; Deze door mij uitgerekende afstanden gelden alleen bij een Romeins quadrangulatie- patroon, waarbij men uitging van 20 actus 707 x 707 m. De bewerkte kaarten (zie bijlage) hadden een verschillende oppervlakte en waren verschillend van formaat. Een uniform formaat is bij de publicatie in een tijdschrift gewenst. Bij de reproductie is dan ook meestal de schaal van de kaarten veranderd (vergroot of verkleind). De volgende veranderingen traden op; (100% wil zeggen, dat de reproductie identiek is aan de door mij bewerkte kaarten m.a.w. de schaal bleef intakt.) Gedeelte van het Stadsplan Gem. Bergen op Zoom (1 10.000) werd verkleind tot 82%%. Kaartfragment Bergen op Zoom met het Verdronken land (1 50.000) werd vergroot (130%). Kaartfragment, die het gebied weergeeft westelijk van de Roosendaalsche Vliet tus sen Steenbergen en Kalmthoutsche Hoek (1 50.000 werd verkleind tot 89%. Kaartfragment, dat het gebied weergeeft westelijk van de Roosendaalsche Vliet tussen Kalmthoutse Hoek en Putte (1 50.000) werd verkleind (97%). De twee kaartfragmenten, die betrekking hebben op de gemeente Steenbergen (1 25.000) werden verkleind. De schets, die het gebied weergeeft oostelijk van de weg Putte-Capellen (1 50.000) werd vergroot (104%). De schets, die het gebied weergeeft westelijk van bovengenoemde weg (1 50.000) bleef identiek (100%). Het kaartfragment van de omgeving van Roosendaal (1 50.000) werd vergroot (117%). Het kaartfragment, dat het gebied weergeeft westelijk van de weg Zundert-Rijsbergen (1 50.000) bleef praktisch gelijk (102%). Het kaartfragment van het gebied oostelijk van de weg Zundert-Rijsbergen (1 25.000) bleef identiek (100%). Het kaartfragment van het gebied oostelijk van de weg Wernhout-Zundert (1 25.000) bleef identiek (100%). Het kaartfragment van het gebied tussen Mark en Chaamsche Beek (1 25.000) werd verkleind tot 93%. Het kaartfragment betreffende Teteringen (1 25.000) werd vergroot (123%). Het kaartfragment van Wagenberg-Made (1 25.000) werd vergroot (105%) Het kaartfragment betreffende Gilze (1 25.000) werd verkleind (90%). Het kaartfragment van de Gilzesche Heide (1 25.000) werd verkleind (94%). Het kaartfragment Dongen-Kaatsheuvel-Udenhout (1 50.000) werd verkleind (84%). Staat er op een reproductiekaart (zie bijlage) een schaal aangegeven dan is hier steeds mee bedoeld de schaal, die deze kaart had vóór de vergroting of verkleining. Op bijna iedere kaart kan men echter als ijkmaat aantreffen een vierkantje van 5 en of 10 actus. De plattegrond van Bergen op Zoom heeft als ijkmaten een vierkant van 5 actus en een vierkant van 1 actus. SPOREN VAN QUADRANGULATIE TE BERGEN OP ZOOM De stadsplattegrond, die ik gebruikte had een schaal 1 10.000. Een 1 actus vierkantje heeft bij een dergelijke schaal een lengte en een breedte van slechts 3,535 mm. Op een reliëfkaart van de stad (K. Slootmans: Bergen op Zoom een stad als een huis pag. 16) tekenen zich duidelijk twee heuvels af. De Bosstraat-begin Antwerpsestraat loopt precies over de rug van de 13 meter hoge zuidelijke heuvel. Neemt men nu aan, dat genoemde Bosstraat-begin Antwerpsestraat de vertikale richting van een quadrangulatiepatroon weergeeft (het hoogste deel van de noordelijke heuvel staat loodrecht op deze as) dan kan men een vierkantsnet ont wikkelen op basis van de actus en door nu wat dikker aan te strepen die belopen die samenvallen met genoemd net een overzicht krijgen van het quadrangulatiepatroon. (zie ook fig. 1 Tot de sporen van de quadrangulatie blijken dan te behoren: Horizontaal: 1. deel van de Buiten Haven 21. Julianastraat 2. Havendijk 22. Emmaplein en Emmastraat 3. Asterstraat 23. deel van de Geertruistraat 4. deel van de Westerboulevard 24. Valdegonde-Valeriusstraat 5. Oranjenassaustraat-deel van de 25. Nicolaas Beetsstraat Noordsingel 26. deel Karei Doormanstraat 6. deel van de Sweelinkstraat 27. deel van de Jan van Bijnenstraat 7. Hofstraat 28. restaurant ..Raayberg" 8. Noordzijde van het Volkspark 29. Beukenlaan 9. deel van de Geweldigerstraat 30. de top van het Ravelijn 10. Burg. Vergroessenstraat 31. zuidelijke grens Volkspark 11. Korenmarkt 32. zuideinde van de Vissershaven 12. deel van de Molstraat 33. deel van de Penstraat 13. Kettingstraat 34. zuidelijke en noordelijke 14. Grote Markt omgrenzing van het Emmaplein 15. Kloosterstraat 35. noordeinde van het Scheldestrand 16. deel van de Dedemstraat 36. deel van de Beethovenlaan 17. deel van de Zuid-Oost-Singel 37. vele kruispunten en hoekpunten 18. deel van de weg door de en niet nader met een naam Lage Meren aangeduide wegen 19. deel van de Wouwse baan 38. deel van de Hooghuisstraat 20. deel van de Glacisstraat

Periodieken

De Waterschans | 1968 | | pagina 135