Toen de kinderdoop werd ingevoerd was het langzaam schrijden in het water
vervangen door een driemaal laten stromen van het water over het hoofd van
de dopeling. Boven een doopvont. (fons bron; ad fontem aan de bron) opdat
de H .Geest de dopeling zou mogen doordringen. Typisch is, dat ook de Ger
manen het water beschouwden als de verblijfplaats van de Goden. Daarom was
het water voor hen Heilig. Bij heel oude bronnen trof men dan een heidens of
Germaans tempeltje aan en ook 'n heilige boom, die leefde van het nabije water
en derhalve ook met de geest van de Goden was doortrokken. Te Rijsbergen
werd een tempeltje gevonden, gewijd aan de Godin „Sandraudiga (Geertr.
Bronne 1938). Het waren juist die oude, heidense bronnen welke door onze eer
ste geloofsverkondigers werden gebruikt als Doopbron, b.v. het St. Willibrodus
putje te Waalre, en putjes te Asten-Bakel-Oss en St. Quirinusputje te Halsteren
en de St. Geertruidsbronne te Bergen op Zoom.
In dit licht gezien is het hoog tijd om de bron op ons Scheldestrand te herstel
len in zijn oude betekenis. Prachtig is het om daar onze jonge Bergenaren en
ouderen te dopen waar omstreeks 600 de eerste christenen gedoopt werden.
Wanneer men aanneemt dat St. Gertrudis te Bergen op Zoom het christelijk ge
loof bracht, heeft ze met haar discipelen van de reeds toen bestaande heidense
bron gebruik gemaakt om er mee te dopen. Dat zou betekenen dat Bergen op
Zoom de oudste christelijke doopplaats van Noord-Brabant bezit. Ouder dan
Waalre.
De in 1929 blootgelegde fundering van de St. Geertruidsbronne is van een vorm
geving, die wijst op een Baptisterium functie. Ze is rondvormig en houdt door
haar opstand het zoete bronwater vast.
Dat er reeds vóór Christus in de onmiddellijke nabijheid van de bron mensen
woonden, werd onlangs door enkele bodemvondsten bevestigd, die door de Heer
Beekx zijn gedetermineerd als afkomstig uit de Ijzertijd. 10).
Denkend nu vanuit de Grote Markt zou misschien ook de Kremerstraat in zijn
alleroudste oorsprong een pad zijn geweest, dat voerde naar helder stromend
water (de latere Grebbe) om er doopleerlingen door onderdompeling te dopen?
Een van de panden onder aan de Kremerstraat droeg heel vroeger de naam „In
Abrahams Schoot". Zou dat kunnen duiden op opneming in de Kerk? En dus
'n herinnering zijn aan een oude doopplaats?
Pas bekeerde Christenen bouwden dunwandige hutten in de nabijheid van een
doopkapelletje. Dat zou de aanzet kunnen zijn voor de vorming van 'n dorp of
stad. OUD BORGVLIET?
9) Onze dank gaat uit naar de Heren Herbers en Jenniskens, die zo vriendelijk wa
ren het cliché van Hans Bol's tekening in bruikleen af te staan. Zij gaven bij de
restauratie van het pand „Onse Vrouwe een boekwerk uit, waarin de tekening
van Bol werd afgedrukt. Uitgavejaar: 1968. Auteur: H. Kramer, architect Mon.
zorg.
10) Dhr. G. Beex, provinciaal archeoloog Noord-Brabant, in een schrijven aan de
auteur van dit artikel. 21-6-73: „De scherf is een fragment van een pot uit de
Ijzertijd".
11) „Nederlandse vestingen" C. A. de Bruin en H. R. Reinders 1967 Fibula-reeks.
12) Volgens mededeling van Mevr. Hamer, Bergen op Zoom.
13) „De Heilige Kruis-Ommegang" door C. Slootmans. Uitgegeven te Bergen op
Zoom 1 946.
13b) L'Art réligieux du XIII siecle en France" door E. Male 1931.
14) „Les douze mois de Grimmer" door P. M. Auzas, inspecteur des monuments
historiques, Paris.
J. Grimmaer was een Antwerps schilder, die in 1592 de 12 Maanden van Adr.
Collaert naar ontwerp van Hans Bol tot 12 paneelschilderingen verwerkte. Deze
40
schilderijen bevinden zich in de kapel van Notre Dame de Montfaugon en Velay,
Haute-Loire. Afmeting van de panelen 52x67 cm.
15) Onze dank gaat uit naar volgende instituten voor de sympathieke ontvangst en
grote medewerking:
Drs. F. v. d. Ven van de Provinciale Bibliotheek te 's-Hertogenbosch.
Het Leidse Prentenkabinet voor foto van de gravure van Hans Bol, door H.
Goltzius.
Het Stedelijk Prentenkabinet Plantin-Moretus te Antwerpen. Zij verleenden toe
stemming voor het afdrukken van de gravure van Adriaen Coliaert en voor de
bloksnede: De Coninck van Dertienavont.
Het Gemeente Archief van Mechelen voor toezending van het artikel van E.
Neeffs - P. M. Auzas.
Mevr. van Dort, te Teteringen, voor haar informaties betreffende de Nieuwjaars-
folklore.
41