HET STRIJDTONEEL IN WEST-BRABANT, ME11940, VOORAL IN HET LICHT BEZIEN VAN DUITSE GEGEVENS INLEIDING Na in 1969 voor De Waterschans een belangwekkend gedenknummer te hebben ge schreven over „Bergen op Zoom in oorlogstijd", vatte Dr. E. Hartel het plan op een meer gedetailleerd overzicht te geven van de Meidagen 1940 in West-Brabant. Dit plan ging niet door. De drukke werkzaamheden van Dr. Hartel, al heel gauw nog verzwaard door zijn benoeming tot wethouder in september 1970, staken een spaak in het wiel. Hij heeft mij toen verzocht zijn taak over te nemen, zonder echter de hoop op te geven later het werk voort te zetten. Bij het eerste artikel1) kon hij nog zijn medewerking verlenen. Dr. Hartel was ook reeds in contact gekomen met Duitse instanties om de strijd in West-Brabant van Duitse zijde te belichten. Deze taak heb ik eveneens van hem overgenomen, en het nu ver schijnend artikel bevat het resultaat van mijn nasporingen. Er zij direkt opgemerkt dat mijn onderzoek een zuiver objectief karakter draagt en be hoort tot de zg. „histoire événementielle" of descriptieve, zo men wil narratieve ge schiedschrijving, waar alleen de feiten moeten spreken, zij het dan in een styiistisch verhalende vorm. Politieke kwesties komen niet ter sprake. Wat de geraadpleegde lektuur en andere bronnen aangaat, mogen wij de lezers ver wijzen naar de opsomming aan het einde van dit artikel. Volledige bronnenvermelding onderaan de bladzijden, zou te veel voetnoten vergen. Alleen in bijzondere gevallen, wanneer de nadruk op een bron moet worden gelegd, wordt daarop een uitzondering gemaakt. Op een verzoek om inlichtingen gericht tot het Militargeschichtliches Forschungsamt in Freiburg im Breisgau, ontving ik de mededeling dat reeds in 1967/68 het gehele aktenbezit was overgedragen aan het Militararchiv, eveneens in Freiburg, en dat mijn aanvrage aan dat archief was doorgezonden. Het Forschungsamt gaf mij enige nuttige adressen: dat van de Heer O. Weidinger, auteur van een boekwerk over de SS-Divi- sion „Das Reich" (latere naam voor de SS-Verfügungs-Division) waarvan reeds twee delen zijn verschenen bij het Munin-Verlag, Osnabrück (19712 en 1969), en dat van de Kameradschaft der Schnellen Division des ehemaligen österreichischen Bundesheeres, Wien (naderhand 4. Leichte Division, 9. Panzer Division, waarover tot nu toe geen boek is verschenen). De Heer O. Weidinger danken wij voor de gegevens die hij ons ook schriftelijk heeft willen verstrekken in verband met het SS-Infanterie-Regiment „Deutschland". Wij zijn het bestuur van de Kameradschaft der Schnellen Division zeer erkentelijk voor de toezending van een foto van Dr. Hubicki, General der Panzertruppen, alsmede van enkele rapporten en een oorlogsdagboek, in artikelvorm verschenen in het Medede lingenblad der Divisie, over twee regimenten die tot de 9.Pz. Division behoorden. Het Militararchiv deelde mij mede dat „hetgeen tot ons is gekomen over de veldtocht in het Westen alles tezamen genomen vol leemten is, daar een groot deel der oorlogs dagboeken bij de brand in de Kriegswissenschaftliche Abteilung van de Generale Staf op 27/28 februari 1942 verloren is gegaan of sterk beschadigd werd". Verwezen werd 7) „De verdediging van Bergen op Zoom door het Franse leger, mei 1940", De Wa terschans, 2e jaargang Nr. 3, met vertraging verschenen in december 1970, en in de tekst die nu volgt aangeduid als „ons eerste artikel". Een aanvullende studie, getiteld „Van Willemstad tot Bergen op Zoom. Hoe op 13 mei 1940 een samen werking tussen Nederlandse en Franse militairen in Bergen op Zoom werd ver broken", verschenen in hetzelfde tijdschrift, 3e jaargang Nr. 4, noemen wij „ons tweede artikel". 50 naar slechts enkele in het archief aanwezige dokumenten. De oogst was met groot. Het Department of Army in Washington bezit echter een grote collectie Duitse doku menten. In 1956 zijn fotokopieën voor ons land gemaakt van een selectie van deze stukken. Wij hebben die bij de Sectie Krijgsgeschiedenis van de Koninklijke Land macht in 's-Gravenhage kunnen raadplegen, met bijzondere hulp van de leden van de Documentatie-Afdeling en van de Bibliotheek, inzonderheid de Heer J. Theil en Juffrouw A. A. de Jong. Hierdoor kon de lacune, ontstaan door de geringheid der inlichtingen van het Militararchiv, geheel worden aangevuld. Onze dank gaat ook uit naar het Rijksinstituut voor Oorlogsdocumentatie te Amster dam, alsmede naar Burgemeester en Wethouders van Bergen op Zoom voor de schrif telijke steun die dit College heeft verleend bij onze stappen om inlichtingen te ver krijgen bij Duitse instanties. HET DUITSE LEGER IN WEST-BRABANT (TEN WESTEN VAN BREDA)2) Welke Duitse legerafdelingen moeten wij in het oog houden om een goed begrip te verkrijgen van wat zich in West-Brabant heeft afgespeeld? Wel, dat zijn de 9.Panzer Division (Generalleutnant Doktor A. Hubicki), in geringe mate de 254.lnfanterie-Division (Generalleutnant Behschnitt) en de 256.lnfanterie-Division (Generalmajor A. Kaufmann). Verder was zeer belangrijk de SS-Verfügungs-Division (SS-Gruppenführer P. Hausser). En niet te vergeten de Luftflotte Van deze afdelingen vragen enkele nader onze aandacht. Uit de österreichische Schnelle Division is in maart 1938 de 4.Leichte Division voort gekomen, die in januari 1940 omgezet werd in de 9.Panzer Division. Bevelhebber was 2) De lezer vindt aan het einde van dit verhaal een lijst van afkortingen. 51

Periodieken

De Waterschans | 1968 | | pagina 182