van Commandant Michon in herinnering, waarin hij vermeldt dat hij, juist bevel om vangen hebbende naar Bergen op Zoom te gaan om het commando van de te Steen bergen zwaargewonde Luitenant-Kolonel Moslard over te nemen, te Roosendaal een „copieux bombardement d'aviation" had te verduren 16). Inmiddels is de Noordelijke colonne van de 9.Pz.-Div. over de Moerdijkbrug getrokken. De Zuidelijke colonne, de Gruppe Sponeck, raakt ten Z.W. van Breda in moeilijkheden. Volgens een telefonische mededeling van 13 mei, 13.50 uur, van het 18e leger, maakte deze groep zich om 10.00 uur Zuidoostwaarts van Breda tot de aanval naar het Westen gereed 17). Ten Zuiden van de stad stoot hij op Franse eenheden die uit Antwerpen op gedrongen zijn en de flank en rug van de 9.Pz.-Div. bedreigen. Ter versterking worden uit de (Noord-)Groep Apell delen losgemaakt, waaronder ook een deel van het Art. Regiment 102, dat naar het Zuiden moet opmarcheren18). Voor een batterij van ge noemd regiment volgt een gecompliceerde odyssee, beschreven in een niet onverdiens telijke vertelstijl. We laten (in vertaling) de verteller aan het woord: „12 Mei 1940 We trokken door Oosterhout en stopten op een open stuk voor een spoorwegovergang vlak voor Moerdijk. Aan de bleke avondhemel zoemden een zwerm Duitse vliegtuigen. Aan de andere kant van het veld lag een afgeschoten Messerschmitt 109. De dode piloot hing nog in de cabine. Rich ting Moerdijk pakten dikke rookwolken zich samen. De batterij rolde nog een eind voort tot bij het plaatsje Made, waar overnacht werd. De nacht was onrustig. De vijand schoot met zwaar kaliber op de om streken. 13 Mei 1940 Omtrent middernacht bereikt het marsbevel de batterij, en bij het morgengrauwen stonden we weer in Oosterhout. De afstand naar Breda over de autoweg bedroeg slechts ongeveer 10 km. We marcheerden langs „sluip wegen" terug naar Dongen, vandaar naar Rijen aan de weg Tilburg-Breda, door stil en verlaten heideland. Voor Oosterhout waren wij getuige van het neerschie ten van een Engels vliegtuig door Duitse jagers. Gele vliegtuigdoeken dienden als herkenningsteken voor eigen vliegtuigen. We kwamen vanuit het Oosten naar Ginneken ten Zuiden van Breda. De huizen waren gedeeltelijk door bommen beschadigd, de dakpannen weggeslagen. Uit verbrijzelde vensters waaiden de gordijnen naar buiten. Opvallend waren overal de bloemenrijkdom en de properheid van de plaatsjes. Verder naar het Zuiden. Wederom bos- en heideland. Een lommerrijke laan. Overal bomtrechters. In de bossen stootten we op vele vluchtelingen die naar Breda wilden terugkeren. Nadat echter de Fransen door de Groep Sponeck reeds verdreven waren, werd de batterij niet meer ingezet. Ze bivakkeerde in een bos ongeveer 10 km ten Noorden van de Belgische grens en werd onder het Schützen Regiment 11 ge plaatst. Vijandelijke vliegtuigen wierpen gedurende de nacht parachutefakkels en bommen af. 14 Mei 1940. Op die dag werd Rotterdam door de Noordgroep ingenomen. De batterij ontving pas in de avonduren het bevel het bivak op te breken en weer 16) Dat was 13 mei, om 21 uur. Rapport geraadpleegd bij de Service Historique de l'Armée in Vincennes. 17) In de hiervoor genoemde nummers van het Mitteilungsblatt der Kameradschaft 9.Pz.-Div. komt de niet juiste spelling „Sponek" voor. 18) Hiermede staat waarschijnlijk in verband het bevel van 12 mei, 17.45 uur, vermeld in Kriegstagebuch 4: „Gruppe Apell in aanval over Oosterhout op Roosendaal" (Spelling in de tekst „Appell'j. De Gruppe Sponeck werd als een „zwakke" afde ling van de 9.Pz.-Div. beschouwd („Eine schwachere Abteilung der 9.Pz.-Div. hart westl. Breda" - Tagesmeldung 13.5.). 56 naar het Noorden te marcheren. De zon was reeds aan het ondergaan. Terug qinq het over Breda-Rijen-Dongen-Oosterhout-Made, dezelfde weg als we ge komen waren. Eenmaal werden we door tamelijk dichtbij vallende bommen een beetje door elkaar gerammeld. Een vijandelijk vliegtuig werd door afweergeschut neergehaald. Op de ochtend van de 15e mei kwam de batterij bij Zevenbergsche Hoek aan. De divisie moest zich in het gebied van 's-Gravenhage verenigen Wat was het verdere lot van de zuidelijke groep? Uit een Tagesmeldung van 13.5 aan het AOK 18, van 23.20-23.40 uur, blijkt dat het plan was de „schwachere Abteilung die richting Roosendaal zou oprukken, terug te roepen om bij Moerdijk te worden ingezet. De tekst van de Tagesmeldung is in die zin gewijzigd, dat de groep „wacht ten Wes ten van Breda, dicht bij de stad. En uit het reeds geciteerde Kriegstagebuch van Ober- leutant und Adjudant Klamroth lezen we onder de datum 15 mei, dat de Gruppe Sponec wordt ontbonden („wird aufgelöst"). Het bataillon van het Schützen-Regiment 11 mar cheert op naar 's-Gravenhage Wat de Noordelijke groep aangaat: er heeft zich in West-Brabant een wapenfeit voor gedaan, waarover wij, dank zij een ontvangen Frans verslag, volledige gegevens bezit ten. Het heeft betrekking op een treffen tussen Duitsers en Fransen bij Standaardbuiten en Oudenbosch. Nierstrasz vermoedde dat enkele delen van de 9.Pz.-Div. ter dekking naar het Zuiden en Westen van de Noordelijke groep, bij Standaardbuiten en Oudenbosch zijn ge weest20). Anderzijds werden door de Duitsers op 13 mei, volgens een bericht van het KHQ, bij genoemde plaatsen ook „feindliche Panzer gemeldet" 21). Dit kunnen pantser wagens of tanks van de Franse G.R. 2 zijn geweest. Deze verkenningsafdeling ging op 12 mei van Oud-Gastel naar Oudenbosch, maar nam 's avonds positie in tussen Etten en Breda Mogelijkerwijze zijn er toen Panzer van de 9e Divisie naar toegestuurd. In ieder geval werd aan het tot de G.R. 12 behorende peloton motorrijders van Kapt. Bayard, dat 12 mei 's avonds om 20 uur vanuit Steenbergen naar Standaardbuiten was gestuurd om de G.R. 27 22) af te lossen, gesignaleerd dat het Noordelijke gedeelte van Standaardbuiten was bezet door een Duits detachement („blindés?", vroeg Kapt. Bay ard zich af). Wij kunnen nu, het „carnet de route" van Kapt. Bayard in vertaling cite rend, de zich ontwikkelende strijd als het ware van nabij meemaken 23). 12 Mei 20 uur. Lt. Guigou van de Verkenningsgroep 27 heeft de draaibrug over „Ie canal" (d.i. de Dintel) overdwars kunnen zetten, maar de draaikruk bevindt zich aan de kant van de Duitsers. Bomen omgehakt op de weg Standaardbuiten- 19) Rapport Art.Rgt 102, BI. 23, Folge 55. 20) V. E. Nierstrasz, De Verdediging van Noord-Limburg en Noord-Brabant Mei 1940, Staatsdrukkerij 1953, aantekening op kaart 16. - Het kunnen ook pantserwagens van de zg. „mittlere Kolonne" zijn geweest. 21) Het bericht betreft de 254e Infanterie-Divisie. Deze bevond zich 13 mei bij het Hollands Diep, ten Zuiden van de Moerdijkbrug en moest naar het Westen en Zuidwesten (richting Zevenbergen) tegen vijandelijke pantserverkenningen beveili gen door het inzetten van 1 compagnie van de Panzer-Jager Abteilung 254. 22) Deze groep bezette de lijn Oudenbosch-Etten en bezat „automitrailleuses (pant serwagens, soms lichte tanks). 23) Kapitein Henry Bayard (reserve-officier), die een groot landbouwbedrijf heeft in Noord-Frankrijk, was indertijd zo vriendelijk ons een copie te zenden van zijn volledige „carnet de route" (oorlogsjournaal). In ons eerste artikel hebben wij daaruit alleen die passages gebruikt, die betrekking hadden op Bergen op Zoom (terloops ook die welke verhaalden wat er in Oud-Gastel was gebeurd). De ge deelten die we nu laten volgen verschijnen dus voor het eerst in druk. 57

Periodieken

De Waterschans | 1968 | | pagina 185