DE BEZETTINGSTIJD De 15de mei en de eerstvolgende dagen daarna geleken in menig opzicht nog op de voorafgaande dagen. Velen konden nog niet aan het werk, aangezien de stad pas op de 17de mei weer van stroom voorzien kon worden 1). De dagen werden voor een belangrijk deel beheerst door de trek der Duitse troepen langs de doorgaande routes van onze stad. Het vertoon van het moderne oorlogsmateriaal liet niet na een diepe indruk te maken. Onderwijl werd vernomen, dat het Nederlandse leger had gecapituleerd. Dat was de avond tevoren door de radio medegedeeld, dus op het moment, dat de Duitsers onze stad binnenrukten. Maar dit bericht drong pas de volgende morgen goed tot de mensen door. De doortocht van het vele Duitse oor logsmateriaal wees er op, dat er toch nog wel wat aan de hand was. In Zeeland werd doorgevochten. Op dezelfde avond, waarop onze stad was bezet, doorbraken de Duitsers de Bath-stelling 2). Niettemin eindigde de strijd in Zeeland pas op de 17de mei. De op Walcheren gevangen genomen Franse en ook Nederlandse militairen werden op mars gezet in oostelijke richting. Op de 19de mei stroomde een groep van ongeveer 2000 Fransen langzaam onze stad binnen via de Antwerpsestraatweg. Zij werden begeleid door een betrekkelijk klein aantal Duitse militairen. Het was af schuwelijk om de mensen, die ons enkele dagen geleden zo fier waren komen hel pen, thans als krijgsgevangenen in een schier onafzienbare rij, onze, stad te zien binnenstrompelen. Verscheidenen hunner vroegen om brood. Vele mensen stonden voor hun huizen langs de route. Zo gauw zij in de gaten hadden, waar het om ging, renden zij naar binnen. Alles, wat er toevallig aan eetbare waar aanwezig was, werd zo snel mogelijk aan de voorbijtrekkende gevangenen overhandigd. Vooral de win keliers lieten zich niet onbetuigd. Hele dozen met repen chocolade en allerle: an dere voedingsmiddelen vonden snel hun weg in deze schare wanhopigen. De Duit sers, die er naast liepen, deden niet veel anders dan dit geweld der naastenliefde ongestoord langs zich heen laten gaan. In die dagen zo rondom de 20ste mei kwamen ook veel Nederlandse militairen uit Zeeland terug. Zij werden meestal niet bewaakt door Duitse militairen en trokken op eigen gelegenheid naar hun oorspronkelijke standplaatsen. Tenslotte keerden ook terug de Nederlandse militairen, die gedurende de terugtocht terecht gekomen waren in Frankrijk, vooral in Duinkerken. Het was hen niet meer gelukt over te steken naar Engeland. Tot de terugkerenden behoorden ook de militairen van de Luchtwachtdienst. De opmerkzame lezer zal zo juist misschien enigszins versteld gestaan hebben van het feit, dat de Duitse militairen, die de Franse krijgsgevangenen op hun doortocht door onze stad begeleidden, niet streng optraden tegen de goedgeefsheid van onze burgers. Deze houding paste echter geheel in het kader van de aanvankelijke poli tiek van de bezettende macht t.o.v. het Nederlandse volk. Het was een politiek die zich uitte in lankmoedigheid en vriendelijkheid. De bedoeling hiervan was de Ne derlanders tot het nationaal-socialisme te bekeren. De doorsnee Bergenaar beant woordde de lankmoedigheid en vriendelijkheid der bezetters met een zekere reserve. Er werd zelfs gebruik gemaakt van de situatie om de Duitse militairen onomwonden te zeggen, wat men dacht. De debatten, die de burgers met de militairen voerden, hadden meestal de afloop van de oorlog tot onderwerp. Zij trachtten de Duitsers aan het verstand te brengen, dat Engeland de oorlog toch zou winnen. Het ant woord was hierop ,,Mit Weihnachten sind wir allen zu Hause", hetgeen hun dan van harte gegund werd. 1) Bakker, p. 11. 2) Overzicht, p. 191. 100 Deze schermutselingen hadden nog weinig te betekenen tegenover de harde tegen stellingen, zoals die zich later zouden openbaren. Overigens waren er toch wel men sen, die geloofden, dat de Duitsers zouden winnen. In dat geval was het gewenst, dat Nederland in het nieuwe Europa een zo goed mogelijke plaats zou verwerven. Uit deze gedachtengang werd in juli 1940 de Nederlandsche Unie geboren. De lei ders ervan verkeerden in de mening met de Nazi-overheersers tot een compromis Een Duits generaal op het bordes van het Stadhuis tijdens een toespraak ter gelegenheid van de eerste beëdiging van marine- recruten die in Nederland plaats vond. Dat was in oktober 1940. (foto Deutsche Zeitung in den Niederlanden). te kunnen geraken. Dat was een grove misvatting. De doorsnee burger zag de Ne derlandsche Unie als een tegenpool van de N.S.B. 3). Deze laatste organisatie werd toentertijd gezien als een verraderskliek, die in de meidagen de Duitsers tot een 3) Jong, Dr. L. de „De Bezetting. Een weergave in boekvorm van de uitzendingen der Nederlandse Televisie-Stichting over Nederland in de Tweede Wereldoor log", Amsterdam 1961, deel I, p. 75 tot en met 81. 101

Periodieken

De Waterschans | 1968 | | pagina 54