I. Het voorspel.
Twee onderdelen van het Franse hulpplan waren
de „operatie Dyle", volgens welke de Franse troepen zich samen zouden voe
gen met de Belgische divisies;
de „operatie Breda", waarbij aansluiting moest worden verkregen met het
Nederlandse leger.
Deze laatste operatie, uitgevoerd door het Vlle leger onder Generaal Giraud, is voor
ons van belang zij hield ook in dat de vijand verhinderd moest worden de Schelde-
mond te bereiken.
10 mei.
De op 10 mei te 5.40 aan Generaal Giraud gegeven opdracht was onmiddellijk zijn
troepen ten Noorden van Antwerpen en op de Zeeuwse eilanden te brengen, ten
einde de haven van Antwerpen vrij te houden. De „Groupe de Reconnaissance" 1)
onder Kolonel Lestoquoy had tot taak de verdediging van de linie Breda-Tilburg, de
G.R. onder Kolonel de Beauchesne moest zich naar de Zeeuwse eilanden begeven.
Deze laatste afdeling omvatte
de G.R. No 2 van Luitenant-Kolonel d'Astafort, bestaande uit
een eskadron auto-mitrailleuses (pantserwagens) Panhard,
2 eskadrons motorrijders en
een eskadron mitrailleurs en anti-tankgeschut;
de G.R. No 12, onder Luitenant-Kolonel Moslard, beperkt tot
een eskadron motorrijders en
een eskadron mitrailleurs en anti-tankgeschut;
de G.R. No 27 onder Chef d'Escadron Vanderheyden, zelfde samenstelling als de
vorige eenheid.
Hierbij moet onmiddellijk opgemerkt worden dat de G.R. No 12, die we zo dadelijk
in Bergen op Zoom zullen ontmoeten, op 10 mei slechts uit 300 man bestond en de
enige afdeling was die geen nieuw automobielmaterieel had gekregen, omdat men
daar net niet aan toe was gekomen. Zo bezat zij slechts 10 side-cars in plaats van 72;
het ontbrekende werd aangevuld door gewone auto's en camionnettes 2). De sol
daten echter waren goed geoefend en in staat zoveel mogelijk partij te trekken van
hun onvoldoende uitrusting. Zij die in Bergen op Zoom deze troepen hebben ge
zien, hebben veelal de verkeerde conclusie getrokken dat het gehele Franse hulp
leger in een dergelijke staat verkeerde. Dit is niet zo de rest van het leger was
goed uitgerust. Dit ter rectificatie.
Welnu, de G.R. 12, gevolgd door de G.R. 2, komt op 10 mei om 16 u. 30 in Breskens
aan; de overtocht naar Vlissingen verloopt zonder incidenten. De G.R. 27 arriveert
in Terneuzen, waar ze zich ook inscheept, 's Nachts bevindt zich de G.R. 12 in Mid
delburg, Oost-Kapelle en Veere, d G.R. 2 in Kapelle, de G.R. 27 in Woensdrecht. In
Rilland wordt contact opgenomen met een detachement van het Nederlandse leger.
A' deze G.R. vormen slechts de voorhoede van het Vlle legerde 68e Divisie Infan
terie, die op de eilanden aankomt, en de 25e Divisie die positie inneemt rond Breda.
1) Verkenningsafdeling, hierna afgekort als G.R.
2) Lerecouvreux, pp. 144 en 149.
136
Wat de 1e D.L.M. (Division Légère Mécanique) aangaat, deze bevindt zich thans
rond Tilburg en Eindhoven. Daar de Duitse aanvallen in hevigheid toenemen en de
vijand ten zuiden van Rotterdam optrekt (hij bezat de volledige heerschappij in de
lucht), krijgt Kolonel de Beauchesne bevel zich naar het vasteland te begeven.
11 mei.
De G.R. 12 vertrekt de 11e mei 's avonds om 22 uur en komt na een etappe van 60 km
over de door de Duitse bombardementen in slechte staat verkerende wegen, dode
lijk vermoeid op zijn bestemming aan. Kolonel de Beauchesne vestigt zijn P.C. 3) in
Korteven. Uit een door ons onlangs in dank ontvangen brief van de Comte J. de
Chambure, die zelf sinds het uitbreken van de oorlog in 1939 in Frankrijk in militaire
dienst was als officier, blijkt, dat deze P.C. gevestigd was in de woning van zijn
toenmalige tuinman, wijlen de heer Piet van Veldhoven, dus tegenover de Villa Mat-
temburgh, vanuit de richting Bergen op Zoom links van de Antwerpsestraatweg. De
Commandant werd weldra gevolgd door een Franse troepenafdeling. Zondag 12 mei
waren er voorposten bij het landhuis van oud-notaris H. J. van Gruting (Comman
dant van de Burgerwacht) bij de kruising weg naar Zeeland. De soldaten lagen langs
de weg bij de steenfabriek van Daverveldt, onder bevel van een luitenant 4). De heer
van Gruting heeft hun zijn stafkaart gegeven, daar hun kaart onvoldoende was. De
zelfde dag of maandag 13 mei vroeg een Hollandse verbindingsofficier namens Kolo
nel de Beauchesne aan de heer van Gruting om voedsei. Door bemiddeling van deze
laatste werd een camion met vlees, groenten, etc. van Bergen op Zoom naar Korte
ven gestuurd.
12 mei.
Op 12 mei komt de G.R. 12 's ochtends vroeg in Steenbergen en Oud-Gastel, zendt
detachementen naar Dinteloord en Willemstad, welke piaatsen bezet worden. De
G.R. 27 verzamelt zich in Roosendaal. De Duitsers dringen op. Er komen 's avonds
om 20 uur nieuwe orders de G.R. 2, die in Zevenbergen zit, moet naar Breda gaan.
G.R. 12 moet de Dintel verdedigen tussen Standaardbuiten en het Volkerak.
13 mei.
De volgende dag, 13 mei, wordt Breda geëvacueerd, G.R. 2 en G.R. 27 voeren met
grote behendigheid vertragende acties uit ten Zuiden en ten Noorden van de as
Breda-Bergen op Zoom. G.R. 12 moet Standaardbuiten om 14 uur in de steek laten
en trekt terug op Seenbergen. 's Avonds komt er bericht dat G.R. 2 en G.R. 27 zich
moeten terugtrekken op Huybergen en Hoogerheide 5). G.R. 12 moet stand houden
3) Poste de commandement.
4) De heer P. Kostermans heeft 3 Heinkels en een klein Belgisch verkennings
vliegtuig zien neerschieten. In het huis van de heer A. Kostermans Sr. (Ant
werpsestraatweg No. 140) werd later de Duitse commandopost gevestigd.
Materieel (tanks, etc.) stonden in de loodsen.
5) In de nacht van 13 op 14 mei heeft de heer S. Janssen, die deel uitmaakte
van de dienst luchtbescherming burgerbevolking, vanaf de Watertoren en
vanuit de oude bierbrouwerij de troepenbewegingen van de Fransen over de
Parallelweg kunnen gadeslaan. Een groepje Nederlandse militairen is ver
moedelijk bij de G.R. 2 terecht gekomen. Kapitein Bayard noteert in zijn
„carnet de route" „Pendant la nuit écoulement du G.R.D.I. 2 qui traverse la
ville en direction du Sud".
137
