ONZE BERGSE GEVELSTENEN I. „IN 'T PEERDEKE" Miii Wij zullen op de vondsten van Hotel De Draak in de komende nummers nog nader terug komen. Vermeldenswaard is een nieuw fabrikantenstempel op producten van gebakken klei. Het betreft hier de kleivoetjes voor beeldjes van vissers en vissers vrouwtjes. Het blijkt nu, dat in de ovens van onze Bergse pottebakkers, behalve huis raad, ook meer kunstzinnig aardewerk is gebakken. Aan de geschiedenis van onze potbakkers kan een interessant hoofdstuk worden toegevoegd, (zie volgend nummer). 1. Gebakken bodempje met fabrikantenmerk. 2. Vissersbeeldje (gebakken klei). 3. Wandbord met kaarters (naar Teniers). Roodbakkende klei. 4. Meisjeskopje. Roodbakkende klei. 5. Plafond druiper. Roodbakkende klei. 6. Vaas met ingekrast palmet-motief. Roodbakkende klei. 7. Gegoten, rijk geornamenteerde bloemschaal. Roodbakkende kiel. 8. In klei gegoten viool. Roodbakkende klei. 9. Gipsen granaatappel. 10. Kop van luinbeeldje. Roodbakkende klei. 11. Half-kapiteel met Sater- of Faun kop. Roodbakkende klei. 12. Gipsen fragment van zuilvoet. Volgens H. W. Alings, die een boeiend werkje schreef over de Amsterdamse gevel stenen, gaan uithangtekens vooraf aan de gevelstenen. Ook werd de naam van een pand op de luifel van het huis geschilderd. Bij de uithangtekens was steeds sprake van een tekst plus beeldenaar, b.v. „In de gecroonde Leerse Onze stad kent mo menteel één goed verzorgd uithangteken en een dito gevelsteen, n.l. de fa. K. Goosen in de Fortuinstraat bezit een uniek uithangteken naar ontwerp van Georg van Raems- donck. De Heer H. Schutte (Lievevrouwestraat) bezit een goed geconserveerde en fijn beschilderde „Bijencorff". In de Steenbergsestraat no. 24 staan we eens stil bij de gevelsteen van „het Peerdeke". Een kostelijk stukje steenhouwerswerk dat helaas niet meer opvalt in het gevelvlak, waardoor het karakter van merkteken verzwakt. De tekst luidt letterlijk „DIT HWS Sii GODE BEGWAME. IN T PEERDEKE IS SiiNE NAME". De letters liggen verhoogd op het gewelfde ondervlak. De bovenkant geeft een soort rollijstje te zien. Heeft de steenhouwer aan een afgerold papier of 'n oorkonde ge dacht Boven de rollijst is de steen kartelig afgebroken. Daarom vermoeden we dat het een halve gevelsteen is, waarvan de beeldenaar, zijnde „Het Peerdeke" aan de haal is gegaan. In de archieven is reeds in 1476 sprake van ,,'t Perdeken", zijnde een pand gelegen aan de Markt te Bergen op Zoom en eigendom van ce Heer van Ber gen en het Juweliersgilde. De huidige gevelsteen wordt geschat omstreeks 1600. Toch kan het mogelijk zijn, dat door tekstonderzoek, ons Peerdeke dateert van plus minus 1550. Frappante overeenkomst met de tekst van het Peerdeke vertoont een gevelsteen uit Bruinisse (a.d. Wegstraat). Daar blijkt uit kleine nuances, dat er iets geheel anders wordt be doeld. Er staat nl. te lezen „DIT HUYS IS GOET EN BEQUAM DE CLEENE MOSSEL IS SYNE NAEM". Op grond van spelling en buigingsvorm alsmede de inhoud is het Bergse rijm- opschrift oudei' dan het rijmpje uit Bruinisse, dat uit het vroege begin van de 17e eeuw dateert. Het woord bequame (beqaeme) komt van het werkwoord becomen met de betekenis 1. voor zaken aangenaam voor het oog, liefelijk, mooi. 2. voor personen naar iemands genoegen alst U is bequame ,,a;s "net U belieft". De vertaling van de Bergse gevelsteen is dus MOGE DIT HUIS EN Z N BEWONERS GOD WELGEVALLIG ZIJN. Een vrome wens I Het tweede opschrift betekent DIT HUYS IS GOED EN MOOI. Een wat zelfgenoegzamer tekst. 175

Periodieken

De Waterschans | 1968 | | pagina 91