ONZE BERGSE GEVELSTENEN
I. „IN 'T PEERDEKE"
Miii
Wij zullen op de vondsten van Hotel De Draak in de komende nummers nog nader
terug komen. Vermeldenswaard is een nieuw fabrikantenstempel op producten van
gebakken klei. Het betreft hier de kleivoetjes voor beeldjes van vissers en vissers
vrouwtjes. Het blijkt nu, dat in de ovens van onze Bergse pottebakkers, behalve huis
raad, ook meer kunstzinnig aardewerk is gebakken. Aan de geschiedenis van onze
potbakkers kan een interessant hoofdstuk worden toegevoegd, (zie volgend nummer).
1. Gebakken bodempje met fabrikantenmerk.
2. Vissersbeeldje (gebakken klei).
3. Wandbord met kaarters (naar Teniers). Roodbakkende klei.
4. Meisjeskopje. Roodbakkende klei.
5. Plafond druiper. Roodbakkende klei.
6. Vaas met ingekrast palmet-motief. Roodbakkende klei.
7. Gegoten, rijk geornamenteerde bloemschaal. Roodbakkende kiel.
8. In klei gegoten viool. Roodbakkende klei.
9. Gipsen granaatappel.
10. Kop van luinbeeldje. Roodbakkende klei.
11. Half-kapiteel met Sater- of Faun kop. Roodbakkende klei.
12. Gipsen fragment van zuilvoet.
Volgens H. W. Alings, die een boeiend werkje schreef over de Amsterdamse gevel
stenen, gaan uithangtekens vooraf aan de gevelstenen. Ook werd de naam van een
pand op de luifel van het huis geschilderd. Bij de uithangtekens was steeds sprake
van een tekst plus beeldenaar, b.v. „In de gecroonde Leerse Onze stad kent mo
menteel één goed verzorgd uithangteken en een dito gevelsteen, n.l. de fa. K. Goosen
in de Fortuinstraat bezit een uniek uithangteken naar ontwerp van Georg van Raems-
donck. De Heer H. Schutte (Lievevrouwestraat) bezit een goed geconserveerde en
fijn beschilderde „Bijencorff". In de Steenbergsestraat no. 24 staan we eens stil bij
de gevelsteen van „het Peerdeke". Een kostelijk stukje steenhouwerswerk dat helaas
niet meer opvalt in het gevelvlak, waardoor het karakter van merkteken verzwakt.
De tekst luidt letterlijk
„DIT HWS Sii GODE BEGWAME.
IN T PEERDEKE IS SiiNE NAME".
De letters liggen verhoogd op het gewelfde ondervlak. De bovenkant geeft een soort
rollijstje te zien. Heeft de steenhouwer aan een afgerold papier of 'n oorkonde ge
dacht Boven de rollijst is de steen kartelig afgebroken. Daarom vermoeden we dat
het een halve gevelsteen is, waarvan de beeldenaar, zijnde „Het Peerdeke" aan de
haal is gegaan. In de archieven is reeds in 1476 sprake van ,,'t Perdeken", zijnde een
pand gelegen aan de Markt te Bergen op Zoom en eigendom van ce Heer van Ber
gen en het Juweliersgilde.
De huidige gevelsteen wordt geschat omstreeks 1600. Toch kan het mogelijk zijn,
dat door tekstonderzoek, ons Peerdeke dateert van plus minus 1550. Frappante
overeenkomst met de tekst van het Peerdeke vertoont een gevelsteen uit Bruinisse
(a.d. Wegstraat). Daar blijkt uit kleine nuances, dat er iets geheel anders wordt be
doeld. Er staat nl. te lezen
„DIT HUYS IS GOET EN BEQUAM
DE CLEENE MOSSEL IS SYNE NAEM".
Op grond van spelling en buigingsvorm alsmede de inhoud is het Bergse rijm-
opschrift oudei' dan het rijmpje uit Bruinisse, dat uit het vroege begin van de 17e
eeuw dateert. Het woord bequame (beqaeme) komt van het werkwoord becomen
met de betekenis
1. voor zaken aangenaam voor het oog, liefelijk, mooi.
2. voor personen naar iemands genoegen alst U is bequame ,,a;s "net U belieft".
De vertaling van de Bergse gevelsteen is dus
MOGE DIT HUIS EN Z N BEWONERS GOD WELGEVALLIG ZIJN.
Een vrome wens I
Het tweede opschrift betekent
DIT HUYS IS GOED EN MOOI. Een wat zelfgenoegzamer tekst.
175
