TV/EE MARKIBZAATSDGRPEN JUBILEERDEN. De afgelopen maanden verschenen regelmatig in onze kran ten berichten over de jubilea, die zowel Oud- en Nieuw- Gastel als Oudenbosch vierden: allebei hun 500-jarig bestaan. De betrekkelijke waarde van zo'n eeuwfeest werd voor iedere nadenkende duidelyk: het zou een goddelijk ingrijpen zyn geweest, wanneer zo bij toverslag ineens twee dorpen uit inze magere zandbodem zouden zijn opge rezen. Konfrontatie met de archiefstukken werkt al even ont nuchterend. Alles hangt af van een oorkonde van decem ber 1275» waarbij Arnold van Leuven en Elisabeth van Breda de novale tiende van de parochie Gastel en het "bos genaamd Baarlebos aan het klooster Sint Bernaards aan de Schelde te Hemiksem (België) schonken. Deze ak te is te Bergen op Zoom afgegeven, reden temeer er enige aandacht aan te besteden. Hoe moeten we dit uitleggen? De novale tienden zyn de tienden op nieuw ontgonnen land; er waren dus ook oude tienden, zodat de ontwikkeling van het dorp Gastel al 11. (veel) eerder moet zyn gestart; er was al een parochie. Gastel was dus op een niet nader te bepalen datum ont gonnen en bewoond; de reden voor het feest ligt dus in de oudste vermelding; iets wat ook elders wel aanlei ding tot jubelen heeft gegeven. Nog hachelijker is het met Gudenbosch gesteld. In 1275 was het nog duidelijk een bos. Laten we vooral niet meer achter de akte zoeken dan er in staat. Pas een twintig tal jaren later blijkt het gebied bewoond en is er een eigen parochie gesticht. Oudenbosch is dus als bewoon de gemeenschap jonger dan 1275Er was daar weinig re den om te feesten; in feite kan men dit slechts uitleg gen, als een kohkurrentie op dorpsniveau van twee naast elkaar liggende gemeenten. De buurman kan het zelden goed doen. Uiteraard viel de nadruk vooral te Ouden bosch op het aandeel van de paters van Hemiksem in de ontwikkeling van de plaats. Dat vooral de heren en markiezen van Bergen op Zoom, Oudenbosch een bevoor rechte plaats gaven en het dorp tot bestuurscentrum (zetel van drossaard en rentmeester) maakten, kwam minder uit de verf. Van historisch denken zijn we in onze streek toch nog ver verwijderd. Ook hier ligt een voorlichtende taak (opvoedend zou men vroeger zeggen, maar dat is bevoogdend) voor de geschiedschrijving. Bergen op Zoom, by de archieven van het markiezaat. W.A. van Ham.

Periodieken

De Waterschans | 1975 | | pagina 6