20.
ken, schijnt niet te berusten op enig wettelyk voor
schrift, maar zou zijn ontstaan in de tijd, dat de man
nen in het Oosten een ingewikkelde hoofdtooi droegen,
waarvan het winden zeer veel zorg en tijd vergde. Men
hield daarom om praktische overwegingen zyn hoofdtooi
ook in de synagoge op; en dit gebruik is sindsdien in
ere gebleven.
Van oudsher zijn synagogen, naast gebouwen voor gebed
en samenkomst, ook altijd leerscholen geweest. Van kinds
been af werd by jongens (minder by meisjes) de Hei
lige Wet van God ingeprent. "Men moest", zo zegt een
oude tekst het heel plastisch (Baba Bathra 21.9) "het
kind vetmesten met de THORAH." Het gezag en de eer
bied voor de Wet komt hier duidelijk tot uitdrukking.
Het is daarom niet verwonderlijk, dat ook aan de sy
nagoge te Bergen op Zoom een schooltje verbonden was.
Bij de restauratie zijn ook de badgelegenheden in de
kelderruimte vrijwel ongeschonden te voorschijn gekomen.
Reinheid was in het oude Israël een hooggeschatte
deugd en voorschrift: "Be reinheid", zegt een geleerde
rabbijn, "staat niet alleen zeer dicht byi de vroomheid,
maar maakt er ook wezenlijk deel van uit en neemt er
een belangrijke plaats in". Men mocht niet eten, zonder
eerst de handen gewassen te hebben.
Naast deze normale dagelijkse hygiëne, die moest worden
onderhouden, moesten onder bepaalde omstandigheden
ook rituele wassingen worden verricht, zowel door
vrouwen als door mannen (Lev. 15:1-32). Baarvoor
zijn de thans teruggevonden baden in de kelder gebruikt.
Be aan- en afvoer van het water,alsmede de installatie
om het water te verwarmenzijn gerestaureerd.
In het Jodendom, dat -wegens afwezigheid van een hiër
archie- een grote zelfstandigheid van de gemeente
kent, is de synagoge het samenbindend en conserverend
element gebleven.
Ant.C.M. Asselbergs.
STAD EN
BERGEN
LAND VAN
OP ZOOM
UNDIGE KRING
o sr pwr- -r o i v
MINI- WATERSCHANS, JAARGANG 7, NR.l.