oelangstelling voor beleg en val van Bergen op Zoom.
Zo publiceerde Wagenaar in 1780 een "Beschrijving van
de stad Bergen op Zoom" met door Fokke vervaardigde gra
vures naar sublieme en waarheidsgetrouwe tekeningen van
Pronk. De prenten, die nog later verschenen, zyn dik
wijls nabootsingen van eerdere uitgaven. In totaal zijn
ruim dertig verschillende afbeeldingen bekend en ander
half maal zoveel kaarten of plattegronden.
Hoewel op de kaarten soms staat vermeld dat ze door een
"Frans ingenieur" zijn vervaardigd, blijkt er dan uitge
gaan te zijn van 150 jaar eerder door Blaeu vervaardig
de kaarten van de vesting tijdens de Tachtigjarige Oor
log, Van de onder leiding van Menno van Coehoorn in de
versterkingen aangebrachte veranderingen waren kennelijk
geen kaarten beschikbaar.
Toch geven ook deze gebrekkige plattegronden vaak een
boeiend tijdsbeeld.
De uitgevers Langeweg, Du Mee en Scheurleer in Den Haag,
Covens en Mortier, Ottens, Arkestee en Merkus en de Leth
te Amsterdam werkten zowel met Nederlandse als Franse
opschriften. Navolgingen werden gedrukt in Neurenberg,
Augsburg en Straatsburg. Ook zijn er kaarten met Engelse
opschriften bekend,
In de vestingzaal van het Markiezenhof te Bergen op Zoom
zyn naast de maquette anno 1747 een aantal door Franse
cartografen na de inname vervaardigde kaarten van ves
ting en forten te zien. Aan de hand daarvan werden later
o.a. door Jaillot en Le Rouge te Parijs zeer fraaie en
waarheidsgetrouwe bladen geplubiceerd. Ook door de Ne
derlander Hattinga vervaardigde kaart is bijzonder be
trouwbaar. Toch gebruikte Wagenaar die niet voor zijn
in 1780 verschenen "Beschrijving", hij ontleende zijn plat
tegrond kennelijk aan Franse voorbeelden.
Vele tientallen jaren hielden beleg en inname van Ber
gen op Zoom de gemoederen bezig. In 1890 publiceerden
"De Militaire Spectator" nog een nauwkeurige reconstruc
tie van de gebeurtenissen. Het eens zo dramatisch voor—
9.
val was nu een interessant en leerzaam studie-object
geworden.
Geschiedenis blijft altijd boeiend; het weer uitgeven van
een afbeelding van het Beleg van Bergen op Zoom is dan
ook een felicitatie waard.
juli 1978
W.A. van Ham
ass. gemeente-archief
Bergen op Zoom
