DE MUNTE EN DE DRIE SCHEEPKENS IN DE ENGELSESTRAAT 9) F.F.X. Cerutti, RECHTSBRONNEN MIDDELEEUWSE RECHTSBRONNEN VAN STAD EN HEERLIJKHEID BREDA, I Utrecht 1956, nr. 20. Oorkonde van 6 december 1232. Siebelt "De groei..." blz. 91, dateert deze op 1229. Waarom is niet duidelijk. 10) Koch, OORKONDENBOEK nr. 208 (11 maart 1186). 11) Koch, OORKONDENBOEK nr. 211 (c.1187) vergelijk nr. 234 (21 mei 1199). 12) C. Dekker, ZUID-BEVELAND, DE HISTORISCHE GEOGRAFIE EN DE INSTEL LINGEN VAN EEN ZEEUWS EILAND IN DE MIDDELEEUWEN, Assen 1971, passim, vooral 144, 207, 345 13) Koch, OORKONDENBOEK, nr. 47 (27 juli 980). 14) Koch, OORKONDENBOEK, blz. 86-87, commentaar over interpolatie. Hij noemt hier ook de oorkonde van 967 die slechts bekend is als uittreksel in de "ANTI- QUITATES BREDANAE", opgenomen in ANTIQUITATES...BRABANTIAE, Leuven 1708, 8-9 Deze oorkonde kan hier omwille van zijn "apocrief" karakter (Koch 87, nr.33) verder buiten beschouwing liggen blijven. 15) Voor het laatst uitdrukkelijk in K. Slootmans "De oudste plattegrond van Bergen op Zoom", in: DE GHULDEN ROOS 22 (1962) 41 e.v., vooral blz. 43. Minder stellig in:"Economie en Middeleeuws stadsplan", in: DE GHULDEN ROOS 32 (1972), 39 e.v. en in: BERGEN OP ZOOM, EEN STAD ALS EEN HUIS, derde druk Zaltbommel 1974, 14-20. 16) H.J.M. Thiadens, "Quadrangulatiesporen in West-Brabant in dit blad, 4 (1973), 1-15 17) A.M. Siebelt, "De groei....", 99. Ook wijst deze op de haven, die een belan grijker rol gespeeld heeft dan tot nu toe werd aangenomen". Waarop hij hierop zinspeelt is niet duidelijk. Wie zal het belang van een haven of de nabijheid van een rivier voor een marktstad ontkennen? Toch vinden we te Bergen op Zoom de oudste nederzetting niet aan de Schelde en zelfs niet aan de haven. 18) C. Dekker, ZUID-BEVELAND, 73-76. 19) Th. de Rouck, DE NEDERLANDTSCHEN HERAULD, Amsterdam 1645, 230 20) Dit als antwoord aan A.M. Siebelt, blz. 86, waarin deze een voorzichtige veron derstelling mijnerzijds "handig" verdraait tot een bewering zonder bewijs. Een insinuatie, die bij aandachtig lezen snel opvalt. 21) In het artikel "Bergen op Zoom van vrije plaats tot marktstad, 1250-1350", te verschijnen voorjaar 1985. 22 De Engelsestraat omstreeks 1910. door: Jan Weijts. Op vrijdag 13 januari 1984 brandde de drukkerij van Juten in de Engel sestraat af. Zowel voor de familie Juten, wier bedrijf al sedert 1895 in dit pand gevestigd was, als voor de stad is die brand te betreuren. Het lijkt thans wel zinvol, nu voor het laatst bouwkundige sporen van nr 21 te zien ge weest zijn, de historische en bouwkundige gegevens van het gespaarde huis "de Munte", het woonhuis van de familie Juten, en het geheel verwoeste huis "de Drie Scheepkens", waarin de drukkerij gehuisvest was, eens nader onder de loep te nemen. Uit oude transportakten is een deel van de geschiedenis van de huize te ach terhalen. Uit de oudste ons nu bekende akten van het huis DE MUNTE, dat toen "Triniteit van Lonnen" heette blijkt dat het huis, in 1496 nog onafhanke lijk, tot 1514 één eigendom vormde met het tegenwoordige nr 21. In de akte uit 1514 wordt bepaald dat een goot tussen de voorhuizen van beide panden tot in lengte van jaren gemeenschappelijk zal zijn. Blijkbaar heeft de ver koopster, die nr 21 in eigendom hield, een vooruitziende blik gehad. Het dak van nr 21 had waarschijnlijk ook in die tijd en in elk geval later geen afwate ring opzij, doch aan de voor en achterkant. De conclusie kan dan ook zijn, dat de goot in oorsprong tot nr. 19 behoorde en bij de verkoop gemeenschap pelijk gemaakt werd met het oog op een mogelijke toekomstige diepte ontwikkeling van nr. 21, waarbij de nokrichting van het dak redelijkerwijs een kwartslag zou draaien en dus tot afwatering opzij zou leiden. Op het erf van de Munte is een welput gelegen, die voortaan ook voor beide huizen gemeenschappelijk zal zijn. Het erf van de Munte liep in die tijd nog door tot aan de Grebbe. In 1522 werd het recht van overkluizing van de Greb be gekocht, waarna het erf tot aan de Geweldigerstraat reikte. Aan die straat stond in 1612 een huis "de Kleine Munte", dat één eigendom vormde met de Munte. Het perceel herbergde toen een "vetterije". In 1627 worden de Munte en het achterhuis tijdelijk en in 1629 duurzaam van elkaar gescheiden. Deze verkleining van de Munte werd in 1630 ruimschoots gecompenseerd door de aankoop van het westelijk buurhuis de Lampet, een huis dat, bijna ondenk baar in de huidige situatie, in 1598 nog een erf tot aan de Grebbe bezat! Van af 1741 hebben de Lampet en de Munte weer afzonderlijke eigenaren. Het huis DE DRIE SCHEEPKENS is ontstaan door samenvoeging van twee huizen. Het westelijke heette in 1496 en 1514 nog de Gracia Dei. De samen voeging vond plaats tussen 1496 en 1514. Een verkoopakte uit 1521 meldt nog de verkoop van twee huizen, genaamd de Schepen. De oostelijke begren zing is het Blauwe Schilt en daarachter het erf van het huis van de Engelse Natie. In 1562 heette het dubbelhuis, dat een erf heeft tot aan de Geweldigerstraat, nog de Twee Scheepkens, in 1568 heet het de Drie Scheepkens. Die naamsverandering is mogelijk het gevolg van het bijbouwen van een ach terhuis aan de Geweldigerstraat, waardoor er drie huizen op het perceel stonden. In 1637 is er sprake van een stal en poort aan de Geweldigerstraat. Opmerkelijk is, dat het huis tussen 1637 en 1686 dertien keer van eigenaar wisselt! In 1686 is er een herberg in het pand gevestigd. Vóór 1774 is het erf van het huis uitgebreid tot achter de Munte. Het erf loopt dan nog steeds tot aan de Geweldigerstraat. Op de oudste kadasterkaart uit 1826 is te zien dat het noordelijk gedeelte afgesplitst is. Het perceel heeft dan ongeveer de om vang gekregen die het nu ook nog heeft. Vóór of in 1895 is de drukkerij van Juten in het pand gevestigd. Een stoommachine van 14 p.k. en een stoomke tel van 20 p.k. werden er in 1897 geplaatst, waarna er sprake is van een stoomdrukkerij. 23

Periodieken

De Waterschans | 1984 | | pagina 13