\l
Situatieschets van de kadastrale situatie van de Engelsestraat en omgeving
omstreeks 1 830.
Gedrukt werden er o.a. de Avondster en Taxandria. De drukkerij bleef er ge
vestigd tot aan de fatale brand.
Hoewel door de brand ongetwijfeld interessante sporen van de bouwge
schiedenis van de Drie Scheepkens verloren zijn gegaan, is het toch wel mo
gelijk die geschiedenis enigszins te reconstrueren, mede in samenhang met
de Munte. Als basis daartoe dienen foto's van de maquette uit 1750 van de
stad, oude luchtfoto's, straatfoto's, een bouwvergunning uit 1896 en een op-
metingstekening van beide huizen, door mijn vader in 1946 vervaardigd.
Het huis de Munte is waarschijnlijk in de tweede helft van de 18e eeuw gro
tendeels vernieuwd, met handhaving van een oudere gewelfde kelder. De
westmuur van die kelder ligt ongeveer 1,5 meter binnen de westelijke per-
ceelsgrens, hetgeen erop zou kunnen wijzen, dat hier eertijds een smaller
huis heeft gestaan met ernaast een open gang aan de westzijde. Een trans
portakte uit 1598 meldde dat het huis toen zeer vervallen was. Waarschijnlijk
heeft daarna een herstel plaatsgevonden door de eigenaar van nr. 21. Op de
maquette uit 1750 is namelijk te zien, dat het westelijk dak van nr. 21 door
loopt over het voorgedeelte van nr. 19, de Munte, een situatie die, zoals we
zagen, in 1514 niet bestond. Wellicht zijn de panden omstreeks 1600 nog eni
ge tijd in één hand geweest.
De opmetingstekening uit 1946 toont ons een diep huis, bestaande uit de
voormelde kelder, twee verdiepingen en een zolder. Op de begane grond en
eerste verdieping waren er telkens een voor- en een achterkamer, beide met
dubbele schuifdeuren uitkomend in een tussengelegen alkoof. Aan de op
beide verdiepingen van voor naar achter lopende gang lag de in de alkoven
uitgebouwde spiltrap. De huidige kap lijkt de 19e eeuwse vervanger van een
oudere kap. De voorgevel is achttiende eeuws, waarbij wel in de oorspronke
lijke kozijnen 19e en 20ste eeuwse ramen en deur zijn aangebracht. Opmer
kelijk is nog de uitbouw aan de oostzijde die oogt als een traptoren, doch op
twee verdiepingen sekreten blijkt te bevatten.
24
Reconstructie van de vermoedelijke toestand van de voorgevels van De Munte
(links) en De Drie Scheepkens (rechts) rond 1890 (ontwerp ir.J. Weyts)
Het huis de Drie Scheepkens roept nogal wat vragen op. Het ontstaan uit
twee huizen wordt zowel bevestigd uit de keldersituatie als door de verschij
ningsvorm van de bouwmassa op de maquette, een luchtfoto uit 1925 en de
opmetingstekening uit 1946. Een probleem is wel dat de kelders duiden op
een smal oostelijk en een breed westelijk huis, terwijl de overige documen
ten een juist tegengestelde indicatie geven. Aan de hand van de nu beschik
bare gegevens valt te concluderen, dat na samenvoeging rond 1500 van de
twee de Scheepkens vormende huizen vernieuwing heeft plaatsgevonden.
De aanwezigheid in het huis van vrij zware eiken moerbalken, overspannend
tussen voor- en achtergevel, en van het nu tegen de oostmuur van nr. 19
zichtbare eiken spantbeen van een schaargebint duiden op een 15e a 16e
eeuwse bouwtijd. De nu nog gedeeltelijk bestaande oostmuur van het huis,
waartegen oorspronkelijk een schoorsteen stond, mag op grond van het ge
bruikte baksteen formaat (23 x 11,5 x 5,5 cm) wel als een overblijfsel van de
vroegere bebouwing worden aangemerkt.
De maquette toont ons een huis, twee verdiepingen hoog, met aan de west
kant over twee traveeën een hoog en aan de oostkant een laag dak.De gevel
indeling suggereert, dat het hoge gedeelte een woonfunktie had en het lage
re een pakhuis- of bedrijfsbestemming. De verhoudingen tussen de raamko
zijnen van de begane grond en de verdiepingen maken aannemelijk, dat de
tot de brand bestaande voorgevel, door wijziging van ouder werk aan het ein
de van de 18e of het begin van de 19e eeuw tot stand gekomen is.
Tot 1896 stond de voordeur in het midden van de gevel, hetgeen op oude fo
to's ook goed zichtbaar is. Waarschijnlijk had het pand een indeling met een
brede middengang met links en rechts een kamer, trap en keuken, het klas
sieke beeld van een 18e eeuws woonhuis. Op het moment van de opmeting
in 1946 was de binnenindeling grotendeels verwijderd, doch nog wel herken
baar. We zien er een breed voorhuis met de voormelde hoge en lage kap en
een achterhuis, slechts één verdieping hoog met een zolder. De voordeur
was sedert 1896 aan de rechterkant van de voorgevel geplaatst.
25