ENIGE OUDE FOTO'S
BERGEN OP ZOOM
HET LICHT GEKOMEN
VAN
AAN
Jm.c
Zf./yJ*
door: Willem van Ham
i
In de vorige aflevering besprak ik de
eerste van drie oude foto's die on
langs aan het licht gekomen zijn. De
tweede aan het licht gekomen foto
stelt de hoofdpoort van het Markie
zenhof aan de Steenbergsestraat
voor. Het onderschrift noemt niet de
bestemming tot kazerne die het ge
bouw toen had, maar spreekt vanuit
de geschiedenis: HOTEL DES SEIG
NEURS A B.O.ZOOM 1865 Woon
huis van de Heren te Bergen op
Zoom. Dat was ar vóór de foto werd
genomen! Vergelijken we de foto met
de situatie thans dan vallen een aan
tal zaken op. ledereen zal onmiddel
lijk wijzen op het wachthuisje rechts
van de openstaande poort en op de
drom van mensen (burgers en militai
ren) die zich verzameld hebben om
óók op het plaatje te komen. Anderen
zullen wel opmerken dat het gebouw
er in vergelijking met tegenwoordig
zullen wel opmerken dat het gebouw
er in vergelijking met tegenwoordig
vrij kaal uitziet. Daarbij valt vooral de
lege nis boven de poort op. Daar
prijkt thans het beeld van St. Christof-
fel. Dit is in 1914 aangebracht ter ge
legenheid van het eeuwfeest van het
Derde Regiment Infanterie. Van de
aanbieding van het beeld namens de
burgerij bestaat overigens een opna
me, die hierbij is afgebeeld. Men ziet
daarop eveneens dat een raam, dat in
1865 nog dichtgemetseld was, weer
is open gemaakt. Het is duidelijk, dat
Wapen van de heren van Bergen op
Zoom uit de familie van Glymes,
zoals het op vele plaatsen, ook boven
de hoofdingang, voorkwam.
Afbeelding uit 1678.
ook toen - met de bescheiden over
heidsmiddelen van die tijd en in etap
pes, die over een periode van jaren
waren uitgesmeerd - aan restauratie
was gedaan. Nog duidelijker wordt
dit, wanneer we een totaalzicht op de
gevel bekijken. De dakkapellen met
trapgevels zijn weer hersteld, terwijl
kruiskozijnen de schuiframen met
roedeverdeling hebben vervangen.
Als extra versiering is de topgevel be
kroond meteen schilddragende leeuw,
die het wapen van de heren van
Bergen op Zoom uit het geslacht
Glymes vasthoudt, terwijl de hoekpi-
nakels zijn bekroond met bloemvor-
mige versieringen, zogenaamde kruis
bloemen. Op de schoorstenen wer
den windvaantjes geplaatst. De plaat
sing van het Christoffelbeeld vormde
als het ware de sluitsteen van de restau
raties in de eerste vijftien jaar van
onze eeuw.
Wat was er 'historisch' aan al deze ver
anderingen? Er is maar één afbeel
ding die het voorfront van het Mar-
2
Groepsfoto van militaire en burgerlijke autoriteiten en hun genodigden bij de onthulling van het St. Christoffelbeeld in 1914.
kiezenhof in nog redelijke staat weer
geeft, namelijk de tekening door C.
Pronk, 1748. Daarop zien we de kruis
kozijnen, dakkapellen, maar niet de
schilddragende leeuw en de kruisbloe
men. In plaats van het Christoffelbeeld
is de nis gevuld met een wapenvoor
stelling, die schematisch is aangege
ven. Hoe die er precies uitzag vinden
we bij de plaatsbeschrijver Jacob Ie
Roy, die in zijn boek over het mark
graafschap Antwerpen (uitgegeven
te Amsterdam in 1678) het wapen af
beeldde dat hij op meerdere plaatsen
in het Markiezenhof had gezien. Het
is nagenoeg hetzelfde wat we op de
Christoffelschoorsteen aantreffen
maar dan zonder de schildhoudende
leeuwen. Bij de restauratie van de
poort in 1979 is dit wapen niet her
steld: als herinnering aan de "militaire"
tijd van het gebouw liet men de toen
al 65-jarige Christoffel op zijn plaats.
Het wapen van Glymes vinden we
overigens toch al weer op veie plek
ken in het Markiezenhof terug.
Hoofdingang van het Markiezenhof
naar een prentbriefkaart van vóór 1914.
Hoofdingang van het Markiezenhof,
1748.
Naar de tekening van C. Pronk,
(detail).
3
