J. Verbraak
2e FIETSTOCHT DOOR HET MARKIEZAAT
DOOR HET LAND VAN ABTEN EN MARKIEZEN
Het mag verondersteld wor
den dat Bergenaren langza
merhand voldoende op de
hoogte zijn van het feit dat
we volgend jaar herdenken,
t.w. dat de heerlijkheid Ber
gen 700 jaar geleden ont
stond. D.w.z. Gerard van
Wezemaal ontving op 30 juli
1287 door verdeling van het
land van Breda een deel van
de heerlijkheid Wouw en de
heerlijkheid Bergen op
Zoom. Behalve de stad Ber
gen hoorden hiertoe de te
genwoordige gemeenten
Woensdrecht, Ossendrecht,
Huijbergen, Putte en Hal
steren. In onze vorige fiets
tocht hebben we deze dor
pen bezocht, uitgezonderd
Halsteren, dat een volgende
keer aan de beurt komt.
Daarmee was overigens het
land van Breda niet in zijn
geheel verdeeld. Het z.g.
"Gemeyn gemeenschappe
lijk door de heren van Breda
en Bergen bestuurde) Land"
is pas in 1485 verdeeld,
waardoor Oud-Gastel, Ou
denbosch en Hoeven aan
Bergen kwamen. Hierdoor
ontstond het "Land van Ab
ten en Markiezen", een be
naming die gebruikt werd in
het gedenkboek bij het
700-jarig bestaan van de ge
meente Oud- en Nieuw-Gas-
tel in 1975. Het is vooral
dit gebied wat in onze 2e
fietstocht bezocht wordt.
Genoemde plaatsen waren
parochies van de Cisterciën
zer abdij van Hemiksem,
evenals Wouw, dat ook in
onze fietstocht betrokken
wordt. In 1533 werd door
Karei V aan Antonius van
Glymes en zijn nakome
lingen de titel van markies
verleend. Het is ook onge
veer vanaf die tijd dat de
markiezen zich intensief
met de inpolderingen van
het noordelijk deel van hun
rechtsgebied hebben bezig
gehouden, waardoor o.a.
Nieuw-Gastel ontstond. Van
daar: Land van Abten en
Markiezen.
Om onze tocht door het
Oostkwartier van het Mar-
kiezaat wat te completeren,
Landschappelijk maken we
aldus kennis met het grens
gebied van laag gelegen pol
derland rond Kruisland,
Oud-Gastel en Oudenbosch
en de hogere fraai beboste
zandgronden rond Hoeven en
Rucphen.
Ais U belangstelling hebt,
raadpleeg dan evenais ik al
vast de uitstekende aflever
ingen van het Markiezaats-
alfabet in de West-Brabant
Koerier, geschreven door
Willem van Ham.
Noteert U in ieder geval
Fietstocht door het Oost
kwartier van het Markie-
zaat.
Tijd: 21 september 1986.
Vertrek: vanaf 10.00 uur,
Plaats: Jeugdherberg Kla
vervelden.
Afstand: totaal ca. 75 km.
Maar schrik vooral niet, er
zijn diverse verkortingen
mogelijk.
Kaart uit 1747 van een deel van het Markiezaat.
700 3AAR HEERLIJKHEID VAN STAD EN LAND VAN BERGEN OP ZOOM
Nog slechts enkele maan
den en wij zijn in 1987,
waarin het op 30 juli 700
jaar geleden is, dat doo'r de
dood van Arnoud van Leu
ven West-Brabant werd ver
deeld tussen Raso van Lie-
dekerke en Gerard van We-
semaal, welke laatste Ber
gen op Zoom en omgeving
kreeg toegewezen met de
plaatsen Wouw, Ossen
drecht en Woensdrecht en
waaraan in 1458 nog Oud
Gastel, Hoeven en Ouden
bosch werden toegevoegd.
Het is dus niet zo, dat Ber
gen op Zoom 700 jaar be
staat, maar de juiste datum
dat Bergen Stadsrechten
kreeg, ligt niet vast, al zal
het waarschijnlijk jaren
eerder zijn.
Men mag aannemen dat de
Scheldeoevers al vroeg be
woond waren, al weten we
niet zeker, of dit nu de
Knotsmannen uit het hui
dige Bergse wapen, Bata
vieren of Menapieërs
waren.
De ontwikkeling van de
stad kunnen we straks prach
tig volgen op de 14 reuze
schilderstukken die het
echtpaar Martha en Antoon
van Meurs thans aan het
maken zijn, en die eind dit
jaar gereed komen voor de
kijkgrage ogen van alle
Bergenaren.
Vanaf de jaarmarktperiode,
via de vestinggeschiedenis
en de ontmanteling van
deze vesting in 1860 tot de
huidige industrieperiode.
De positieve groei van de
stad kreeg in de 70'er jaren
van deze eeuw de nadelige
gevolgen te ondergaan van
een minder goed ingeschat
te toekomstvisie.
Beleidsbesluiten om het
centrum van de stad te ver
leggen naar richting Plein
XIII, onvoldoende doordach-
po'/S
te verkeersplanning in de
binnenstad, die telkens leidde
tot bijstellingen daarvan
met eveneens onvoldoende
positief effect, hadden een
verloedering van vroeger
bloeiende straten tot ge
volg. Een aarzelend en ten-
dele Middenstand-onkundig
beleid bracht steeds meer
onzekerheid bij de betref
fende ondernemers en hun
klanten. Voor zich uitschui
ven, 15 jaar lang van be
slissingen inzake zalenpro-
blemen verergerden de si
tuatie. Het is voor Bergen
te hopen, dat het stadsbe
stuur opnieuw de gehele
Bergse situatie wil over
zien, alvorens weer deelbe-
slissingen te nemen, die
weer veel geid kosten en
slechts "kurieren am Sym-
tom" betekenen zonder re
kening te houden met de
algemene toestand van de
patient.
Extra parkeergelegenheden
in het Centrum zijn daar
voor nodig, daar een verba
liseer beleid zonder par
keerplaatsen voldoende te
hebben alleen maar bete
kent: BEZOEKERS WEGJA
GEN NAAR ELDERS
En de mogelijkheden liggen
er Locatie Viila van Has
selt, bij Mineurpiein.
Locatie Stenen Tuin, waar
met een parkeergarage ook
een goede, afdoende
Schouwburgvoorziening haal
baar is Toch zeker als ge-
door J.W. van Giels
bruik gemaakt wordt van
het oude postkantoor en
woningen aan de Parade.
Een uitdaging voor archi
tecten
Met een volledige herzien
ing van het te dikwijls bij
gestelde verkeersplan zijn
ai deze parkeervoorzien
ingen bereikbaar met be
houd van een zo goed als
verkeersvrij Centrum
Daarnaast is het noodzake
lijk met het oog op de te
verwachten drukte in 1987
waarbij door de promoti
onele activiteiten van de
Stichting 700, duizenden
gasten naar Bergen worden
getrokken, dat er binnen 6
maanden voldoende nieuwe
parkeergelegenheid wordt
aangegeven: behalve Plein
XIII, Rijtuigweg en Kijk in
de Pot, die voor een feest
vierend publiek goed be
reikbaar zijn (desnoods met
een 20 min. stadsbusdienst)
zullen ook de mogelijkhe
den van Gedempte Haven,
de beide Bolwerken enz.
duidelijk moeten worden
aangegeven en bekend ge-
maakt in de programma's
van de Stichting 700.
Pas dan kunnen we in rui
me mate profiteren van de
effecten, die uitgaan van
de promotie van Bergen op
Zoom in 1987. Deze een
malige injectie van recla
me-kracht kan een gunstig
tbc Mah^l-isatk
li AN1) 1' A N OK i
hiEKtiVN or Zoom
WITH TUK
r'KKNi'ii 1'ami* and Attacks
Jiy n/t /Cny/nft'r
L7./WX>/.7?/ffcA
yji'u -1
•Sfhuil,)
'Nt fit (itvs/d
liar/ukf-strif
Ouden I'
STfiKXf
BBRiihAN
RoscuJ.il
ft,»/-,
26
beZütrktrrï wc OOk IvüCpi~iCn.
f ËjC\
Jff <r v"
/w
frpiL'cö
>c O
(MM j kj ST
27