msmjmm
De bekendste heks uit Bergen op Zoom "Wana".
dat in de omgeving heksen
woonden. Plotseling opko
mende ziekten of sterfge
vallen moesten door iemand
veroorzaakt zijn en omdat
men geloofde, dat heksen
kontakten onderhielden met
duivelse machten, werd bij
hen de "zondebok" gezocht.
Vooral in de jaren tussen
1500 en 1700 leidde dit bij
geloof tot heksenjachten,
die talrijke slachtoffers op
de brandstapel brachten. De
heksenbeweging is waar
schijnlijk een vruchtbaar
heidsrite. In Amerika en
Engeland is de beweging tot
een nieuwe bloei gekomen,
waarbij de "kruiden", de mo
derne "drugs", helaas ook
een grote rol zijn gaan spe
len.
HET WEGVERVOER IN EN OM ONS DORP IN VROEGER TI3DEN
Th. Jansen
Transport was in de begin
tijd van onze beschaving
niet zo moeilijk, men pakte
gewoon zijn boeltje op en
bracht het waar het zijn
moest, gewoon op de rug of
in de hand. Later ging men
gebruik maken van last
dieren, paard of ezel, men
kon toen dus al meer mee
nemen. Naarmate het ge
rief groter of omvangrijker
werd zocht men naar an
dere middelen. Zo kwam er
een soort slee tot stand
van 2 dikke takken even
wijdig aan elkaar gebonden
door kleinere takken welke
men in schuine stand voort
kon slepen. Weer later ont
stonden echte sleden en
uiteindelijk kwam de meest
revolutionaire uitvinding
het wiel aan assen gemon
teerd. Eerst waren die van
vol hout, later met spaken
en voorzien van een ijzeren
band. Tot op heden profi
teren we nog dagelijks op
alle mogelijke manieren
van deze uitvinding
Het karrenmuseum te Essen
waar de heer Lode Jor-
daens conservator is, heeft
in de loop van de jaren een
uitzonderlijke collectie kar
ren, karossen en landbouw
werktuigen verzameld. In
de streek van Essen, dus
ook in onze contreien, ken
de men vroeger bijna uit-r
sluitend tweewielige kar
ren, bij uitzondering kwam
men ook wel eens een drie
wieler (voorloper) tegen.
Eind vorige eeuw gebruikte
men in de landbouw pas de
vierwielers.
Hogekar
Voor het echte wegtrans
port waren deze al eerder
in zwang. De zwaarste of
wel de stevigste van dit
soort zijn de havenwagens
of zoals onze zuiderburen
zeggen de natiewagens,
deze zijn de voorlopers van
de wagens van Stoof uit
Breda. Wie kent niet meer
de wagens van Van Gend en
Loos of de karren van de
lijndiensten die verbinding
hielden met onze stad.
Denk aan de bodehuizen
zoals "de Kroon", "de Vier
Winden" of de "Angleterre"
of aan de wagens van de
plaatselijke transportfir
ma's.
In Breda en 's-Hertogen-
bosch reden tot 1958 nog
de vierwielige boevenwa-
gens voor transport van de
linquenten van het station
naar het huis van bewaring
of de gevangenis. De
brouwerskar was ook geen
onbekende in ons straat
beeld. Alle voornoemde
karren of wagens werden
voortgetrokken door paar
den of ossen en zag men
een circus dan was het niet
uitzonderlijk dat ook wel
eens gebruik werd gemaakt
van olifanten, dit was ech
ter uitzondering.
De mens werd ook als last
dier gebruikt, tenminste bij
de kleine neringdoende.
Denk aan de stootkar zoals
de melkboer, olieboer
(automaat), groenteboer en
de hotels gebruikte. De
naam van karretje of kret
staat dan ook- in 't Bergse
woordenboek. Hondekarren
waren tot 1946 nog
veelvuldig in gebruik als
aanvulling van de kracht
van de mens, dus meestal
in combinatie. De ouderen
onder ons kunnen zich nog
goed herinneren de
mitrailleur-afdeling van ons
leger voorzien van
hondentractie, en in Bergen
op Zoom met zijn bosrijke
omgeving de z.g. "Malle
Jan" voor het vervoer van
dc woudreuzen.
Aan de ouderen onder ons:
komt allemaal naar de le
zing op 18 december. U
heeft dan een fijne nostal
gische avond; en voor de
jongeren onder onze leden:
kom eens kijken hoe het er
vroeger aan toe ging
zonder heftrucks en con
tainers die van verre ha
vens tot ons komen om pas
bij de verwerker of verde
ler geopend te worden.
Trouwens bedenk wel, ons
eerste transport waar wij
kennis mee maakten, W cL3
de kinderwagen
In de loop van volgend sei
zoen is er een dagexcursie
gepland naar Essen-Wildert
met o.a. een bezoek aan
het karrenmuseum. Onze
gastheer zal dan wederom
zijn de heer Lode Jordaens.
EEN STROOM VAN VLUCHTELINGEN
"Ginds ellende, rouw en
smart,
"Puinen en verwoeste
steden,
"Hier schenkt een bewogen
hart,
"Den vlucht'ling liefdadig
heden."
door Franka van der Rijt
Wie kan zich de chaos
voorstellen: twee gemeen
ten van elk nog geen
18.000 inwoners worden on
verwacht overstroomd door
100.000 buitenlandse
vluchtelingen. Slechts wei
nigen kunnen het zich her
inneren maar in oktober
1914, aan het begin van de
Eerste Wereldoorlog was
dit lot toebedacht aan Roo
sendaal en Bergen op Zoom.
Redevoering van mr. Francke in naam van de Belgische
regering tot de vluchtelingen op de Grote Markt te Bergen
op Zoom.
30
E>oc.ren
va §c n
31