msmjmm De bekendste heks uit Bergen op Zoom "Wana". dat in de omgeving heksen woonden. Plotseling opko mende ziekten of sterfge vallen moesten door iemand veroorzaakt zijn en omdat men geloofde, dat heksen kontakten onderhielden met duivelse machten, werd bij hen de "zondebok" gezocht. Vooral in de jaren tussen 1500 en 1700 leidde dit bij geloof tot heksenjachten, die talrijke slachtoffers op de brandstapel brachten. De heksenbeweging is waar schijnlijk een vruchtbaar heidsrite. In Amerika en Engeland is de beweging tot een nieuwe bloei gekomen, waarbij de "kruiden", de mo derne "drugs", helaas ook een grote rol zijn gaan spe len. HET WEGVERVOER IN EN OM ONS DORP IN VROEGER TI3DEN Th. Jansen Transport was in de begin tijd van onze beschaving niet zo moeilijk, men pakte gewoon zijn boeltje op en bracht het waar het zijn moest, gewoon op de rug of in de hand. Later ging men gebruik maken van last dieren, paard of ezel, men kon toen dus al meer mee nemen. Naarmate het ge rief groter of omvangrijker werd zocht men naar an dere middelen. Zo kwam er een soort slee tot stand van 2 dikke takken even wijdig aan elkaar gebonden door kleinere takken welke men in schuine stand voort kon slepen. Weer later ont stonden echte sleden en uiteindelijk kwam de meest revolutionaire uitvinding het wiel aan assen gemon teerd. Eerst waren die van vol hout, later met spaken en voorzien van een ijzeren band. Tot op heden profi teren we nog dagelijks op alle mogelijke manieren van deze uitvinding Het karrenmuseum te Essen waar de heer Lode Jor- daens conservator is, heeft in de loop van de jaren een uitzonderlijke collectie kar ren, karossen en landbouw werktuigen verzameld. In de streek van Essen, dus ook in onze contreien, ken de men vroeger bijna uit-r sluitend tweewielige kar ren, bij uitzondering kwam men ook wel eens een drie wieler (voorloper) tegen. Eind vorige eeuw gebruikte men in de landbouw pas de vierwielers. Hogekar Voor het echte wegtrans port waren deze al eerder in zwang. De zwaarste of wel de stevigste van dit soort zijn de havenwagens of zoals onze zuiderburen zeggen de natiewagens, deze zijn de voorlopers van de wagens van Stoof uit Breda. Wie kent niet meer de wagens van Van Gend en Loos of de karren van de lijndiensten die verbinding hielden met onze stad. Denk aan de bodehuizen zoals "de Kroon", "de Vier Winden" of de "Angleterre" of aan de wagens van de plaatselijke transportfir ma's. In Breda en 's-Hertogen- bosch reden tot 1958 nog de vierwielige boevenwa- gens voor transport van de linquenten van het station naar het huis van bewaring of de gevangenis. De brouwerskar was ook geen onbekende in ons straat beeld. Alle voornoemde karren of wagens werden voortgetrokken door paar den of ossen en zag men een circus dan was het niet uitzonderlijk dat ook wel eens gebruik werd gemaakt van olifanten, dit was ech ter uitzondering. De mens werd ook als last dier gebruikt, tenminste bij de kleine neringdoende. Denk aan de stootkar zoals de melkboer, olieboer (automaat), groenteboer en de hotels gebruikte. De naam van karretje of kret staat dan ook- in 't Bergse woordenboek. Hondekarren waren tot 1946 nog veelvuldig in gebruik als aanvulling van de kracht van de mens, dus meestal in combinatie. De ouderen onder ons kunnen zich nog goed herinneren de mitrailleur-afdeling van ons leger voorzien van hondentractie, en in Bergen op Zoom met zijn bosrijke omgeving de z.g. "Malle Jan" voor het vervoer van dc woudreuzen. Aan de ouderen onder ons: komt allemaal naar de le zing op 18 december. U heeft dan een fijne nostal gische avond; en voor de jongeren onder onze leden: kom eens kijken hoe het er vroeger aan toe ging zonder heftrucks en con tainers die van verre ha vens tot ons komen om pas bij de verwerker of verde ler geopend te worden. Trouwens bedenk wel, ons eerste transport waar wij kennis mee maakten, W cL3 de kinderwagen In de loop van volgend sei zoen is er een dagexcursie gepland naar Essen-Wildert met o.a. een bezoek aan het karrenmuseum. Onze gastheer zal dan wederom zijn de heer Lode Jordaens. EEN STROOM VAN VLUCHTELINGEN "Ginds ellende, rouw en smart, "Puinen en verwoeste steden, "Hier schenkt een bewogen hart, "Den vlucht'ling liefdadig heden." door Franka van der Rijt Wie kan zich de chaos voorstellen: twee gemeen ten van elk nog geen 18.000 inwoners worden on verwacht overstroomd door 100.000 buitenlandse vluchtelingen. Slechts wei nigen kunnen het zich her inneren maar in oktober 1914, aan het begin van de Eerste Wereldoorlog was dit lot toebedacht aan Roo sendaal en Bergen op Zoom. Redevoering van mr. Francke in naam van de Belgische regering tot de vluchtelingen op de Grote Markt te Bergen op Zoom. 30 E>oc.ren va §c n 31

Periodieken

De Waterschans | 1986 | | pagina 6