y f 7i - f DE RIJKEBUURTSTRAAT EN OMGEVING OP DE MAQUETTE VAN BERGEN OP ZOOM TE PARIJS. Links onderaan de Spuitoren; rechts van het midden de Lievevrouwepoort. Linksboven de Nieuwe Markt met Blokstal I (thans verdwenen) en een deel van Blokstal II (thans gemeentelijk archiefgebouw). komt eveneens slechts éénmaal voor (in 1506).49) Het straatje naast het huis De Smacke werd in 1499 nog "een gemenen weg" genoemd. Het straatje tussen de nrs. 46 en 48, in 1527 bekend, maar in 1554 "zekere gang" genoemd, is in 1563 aan een potbakker verkocht, waarna dit in zijn bedrijfsterrein is opgenomen.51) Ten- slotte vormde de Havenstraat een verbinding met de Dubbelstraat. Het grote blok tussen de Noorzijde Haven, de Havenstraat, de Dubbel straat en de latere Rijtuigweg werd voor een deel ingenomen door de Stadshof, naar de opslag van bouw materialen ook Stadssteenhof ge noemd, afkomstig van Anthoenis de bastaard van Bergen. Deze hof is in 1498-1505 uitgebreid met aangren zende percelen. Op dit terrein, dat binnen de bebouwing lag, stond ook de stadsschuur; ter plaatse van nr. 84 was een toegangspoort met een kamer erboven, die met het belen dende huis in 1571 door het stads bestuur verkocht is.52) Een volgende open binnenterrein was de Harinck- hoff, in 1506 door de stad gekocht om er de haringwerf te vestigen. In 1560 verkocht de stad een erf, genaamd "der Stadt Coolhoff", aan de markies van Bergen opZoom. In 1476 kocht de stad een terrein, dat aan étle zijden door straten omringd was. Het daarop staande huis, ge naamd Buystelhuys, is afgebroken om de kade te verbreden.53) Het ter rein tussen de Havenstraat, de Dub belstraat, het Spui en de Noordzijde haven werd van oost naar west door sneden door de Korte Dubbelstraat. Deze straat heette de Middelste strate of Middelstrate. Ook noemde men het straatje wel "Achter Cauwen- borch" naar een potmakerij (Dubbel straat 21 ).54) De DUBBELSTRAAT vormde oor spronkelijk een onderdeel van de verbinding, van de noordelijke haven- dijk naar de stad via de Moeregreb- straat. Hierboven is reeds vermeld, dat deze verbinding na de afbraak van de stadsmuur en demping van de gracht ten noorden van de Lieve vrouwepoort hersteld is waarbij de Moeregrebstraat werd rechtgetrokken. Binnen de stad heette deze hoek tussen de Dubbelstraat en de wallen de Stoofput, zo genoemd, omdat in deze uithoek een aantal meestoven waren gebouwd. Het waren werk plaatsen, waarin uit de wortels van de meekrapplant een verfstof werd ge maakt, die ook meekrap heette. Op dit terrein staat thans het Klein Arse naal.55) De kaart van Jac. van Deventer geeft vijf straatjes aan, die op de Dubbel straat uitmondden. Het meest weste lijke liep over het genoemde terrein aan de Stoofput. Het tweede straatje loopt thans langs de oostzijde van het Klein Weike. Het derde verdween bij een uitbreiding van een aangrenzende potbakkerij (nr. 74). Het vierde straatje is aangelegd om de in 1536gebouwde Noordmolen te bereiken, die op een molenberg tegen de stadswal aan stond.56) Voor het aanleggen van deze molenberg moesten vier kamerwo ningen het veld ruimen. Het Molen- straetken van weleer heet nu Molen pad. Het volgende straatje is de Ho- venierssteeg, in 1559: "de hoek van de Dubbelstraat bij Cauwenberg", naar de hierboven genoemde pot- 71 HET HAVENFRONT, midden zeventiende eeuw. Anonieme pen-over-krijttekening in een particuliere verzameling in Engeland. Links de afgeknotte torens van de havenboom; midden het Hamplein en de Hampoort. Rechts is een zeer klein deel van de St, Jacobspoort te zien. makerij. In dit straatje stonden kamer woningen voor de "scamelen lieden van der timmerliedenambacht".57) Voorbij de Dubbelstraat begon het deel van de MOEREGREBSTRAAT, datthansdoordeWestersingel, maar tot ca. 1525 door de stadsgracht van het centrum was afgesneden. Er stonden enige potmakerijen, waar onder de Stortepot, als zodanig in 1492 bekend, vervolgens smoutmolen (oliepletterij) er in 1529 beleenbank of Lombaard.58) Ter plaatse van nr. 78 liep een straatje "achter de Lombaard" om naar de Nieuwe markt.59) Dit plein, in 1970 verdwenen, is in 1525 aangelegd op het terrein van de verdwenen stadsmuur en gracht ten noorden van de Lievevrouwepoort. Behalve een potterij en een brouwerij is er nooit een gebouw van grote importantie opgericht.60) In 1616 is door het stadsbestuur een deel van het plein verkaveld en aan particu lieren verkocht, zodat de straathoek kon worden verschoven van de Moe regrebstraat ter hoogte van nr. 32 HET HAVENFRONT. 1671. Pentekening in bruin en grijs, toegeschreven aan Barnardus Klotz. Links bovenaan: "den 27 Juni 1671. tot bergen op den Zoom Midden, aen de VJaeterpoort In het midden op de achtergrond het molenhuis van de Grote Watermolen; rechts de resten van de torens van de Sint Jacobspoort. Op dewoorgrond het Molenwater; links een deel van de Hampoort en van het Hamplein. 72

Periodieken

De Waterschans | 1986 | | pagina 8