Berg he op zooa\
16
STICHTING BRABANTS HEEM
de waterschans nr. 1 1987
Het fort De Roovere is nog vrijwel
intakt, alsmede de liniewal en
gracht tussen De Roovere en Pins-
sen. Ook van fort Pinssen zijn nog
voldoende sporen aanwezig, om
een behoud te rechtvaardigen. De
rijke (soms te overvloedige!) bebos
sing rond de linieresten tussen fort
De Roovere en de toekomstige
randweg Noord vormen een mo
nument van cultuur- en natuurhis
torisch belang.
De tekst van de informatie over ge
schiedenis en monumenten van
Bergen op Zoom is samengesteld
door W.A. van Ham, adj.-ge
meente-archivaris, i.s.m. dhr.
H.J.J. Mulders.
Geraadpleegde boekwerken
Bergen op Zoom, gebouwd en be
schouwd, Alphen aan den Rijn,
1987.
W.A. van Ham, Merck toch hoe
sterck (Studies uit Bergen op
Zoom, nr. 4), Bergen op Zoom,
1982.
W.A. van Ham, Het Markiezenhof
te Bergen op Zoom (Studies uit
Bergen op Zoom, monografieën
nr. 5), Bergen op Zoom, 1986.
W.v. Ham en C. Vanwesenbeeck,
Gids voor Oud Bergen op Zoom,
Antwerpen 1983.
Op 9 februari 1987 wordt het
feit herdacht dat veertig jaar gele
den een aantal personen bijeen
kwam om "Brabants Heem" nieuw
leven in te blazen.
De oorsprong van "Brabants
Heem" moet worden gezocht in
het najaar van 1940 toen Willem
Binck, pastoor te Alphen, dr. Hu-
go Heijman, abdijheer van Berne,
en Jan Vriends, natuurhistoricus
en onderwijzer uit de Peel besloten
te gaan samenwerken. Aan dit
driemanschap werd al gauw de
Bergen op Zoomse leraar ir. An-
toon Juten toegevoegd.
Al op 15 september 1941 verbood
de bezetter de Bond van Heem
kundige Studiekringen, die op 26
maart daarvoor te 's-Hertogen-
bosch was opgericht. Men ging
echter in stilte verder. Velerlei be
sprekingen leidden in het voorjaar
van 1947 tot het uitschrijven van
de eerste bijeenkomst met de toen
bestaande en in oprichting zijnde
kringen. In augustus 1947 kregen
de statuten hun definitieve vorm
en op 18 oktober van dat jaar stap
te pastoor Binck naar de notaris
om de "stichting Brabants Heem"
in het leven te roepen en de statu
ten te laten vastleggen. Nu kon het
werk beginnen.
Pastoor Binck slaagde erin binnen
enkele weken de organisatie van
een "cursus prehistorie" rond te
krijgen, die in februari 1948 in
's-Hertogenbosch zou worden ge
houden. Dit werd de eerste van
een reeks studiedagen, die tot van
daag de dag ononderbroken jaar
lijks worden gehouden. Aan de or
ganisatie van de cursus werd de in
stelling van een "sectie" prehistorie
gekoppeld. Brabants Heem zou
telkens wanneer de noodzaak zich
voordeed, bestuurscommissies in
stellen om deskundigheid terzake
te bundelen. Tegenwoordig zijn de
volgende commissies werkzaam:
de Redactiecommissie (1948), de
Boerderijencommissie (1968), de
voorbereidingscommissie Heem
kundige Werkkampen (1973), de
Toponiemencommissie (1976), de
commissie Het Kleine Monument
(1982), de commissie Heemkunde
en Onderwijs (1984), de Noord
brabantse commissie voor Wapen
en Vlaggenkunde (1986) en de
werkgroep Archeologie (1986),
alsmede de ad hoc-commissies: de
Archiefcommissie (1983), de com
missie Kapellen en Kruizen (1984)
en de Jubileumcommissie (1985).
Het heemwerkkamp, dat in de zo
mer van 1949 voor het eerst werd
georganiseerd, zou ook een conti
nue reeks worden en verschafte
aan duizenden heemliefhebbers
gezelligheid en de toch wel nood
zakelijke informele contacten.
Ook het tijdschrift, waarvan in mei
1948 een proefnummer verscheen
en dat definitief in 1949 startte,
werd tot heden voortgezet. In
1982 verscheen hierop een regis
ter, waarin gemakkelijk kan wor
den nagegaan wat er in de eerste
33 jaargangen werd gepubliceerd.
In 1950 startte de stichting met een
reeks Bijdragen tot de studie van
het Brabantse Heem, waarin in
middels 29 delen zijn verschenen.
Tussen de jaren 1960 en 1981
werden 7 delen in de reeks Kul-
tuurhistorische Verkenningen in de
Kempen uitgegeven. De reeks
Noordbrabantse Plaatsnamen stag
neerde na het verschijnen van het
eerste deel (1979), doch op korte
termijn zullen in die reeks nieuwe
delen verschijnen. Naast enkele
publikaties, die als overdrukken of
bijzondere uitgaven van het tijd
schrift verschenen, gaf de stichting
nog een liederenbundel "de Brem
bosch" en de inmiddels uitverkoch
te dichtbundel "Gepalmde rog" uit.
De redactie wisselde vanaf de be
ginjaren publikaties uit met zuster
verenigingen in binnen- en buiten
land.
De Koerier, van 1972 tot 1975 het
mededelingen- en informatieblad
van de contactcommissie van Bra
bants Heem, werd nog voor de op
heffing van die commissie het con
tact- en mededelingenblad van de
stichting zelf en viert in 1987 een
bescheiden 15-jarig bestaan!
Naast de eerdergenoemde reeks
studiedagen werd in 1977 een
tweede reeks, over "volkskunde"
opgestart en wel in West-Brabant.
Beide reeksen werden in de loop
der jaren aangevuld met studieda
gen over allerlei onderwerpen, zo
als heemkunde en onderwijs, land
schap, monumenten, beschermde
dorpsgezichten, kerkelijk kunstbe
zit, enz. Speciaal voor kringbestu-
ren werd in 1954 gestart met "ka-
derdagen" om bestuursleden van
kringen kennis te laten nemen van
de grote verscheidenheid aan on
derwerpen, die het begrip heem
kunde inhoudt. Jaarlijks werd één
thema uitgediept. Ook excursies
waren een onderdeel van organi
satie door de stichting, vooral in
het eerste decennium van haar be
staan.
De jaarvergadering van de stichting
met de kringen, die in 1956 voor
het laatst werd gehouden, werd in
1975 "hersteld" door het instellen
van een "besturendag". Deze re
sulteerde in 1982 in de Raad van
Aangeslotenen. Met de instelling
van deze Raad werd de oorspron
kelijke "democratische" stichtings
vorm hersteld. De Raad is het or
gaan waarbinnen de kringen in
vloed kunnen uitoefenen op en
suggesties kunnen doen in de rich
ting van het stichtingsbestuur.
Het getal der kringen, in 1947
slechts ca. 7, groeide in de afgelo
pen 40 jaar uit tot een bolwerk van
77 kringen, dat nog slechts enkele
witte vlekken op de provinciekaart
over laat.
1. HET TIJDSCHRIFT
"BRABANTS HEEM"
verschijnt vier maal per jaar en
wordt uitgegeven onder redactie
van N. Arts, G. Beex, A. Dams, F.
Ector, C. v.d. Heijden. H. Hutten
en F. Theuws.
Redactieadres: A. Dams, Loon 7,
5581 VH Waalre, tel. 04904-
13365.
Abonnement: 20,per jaar,
buitenland 21, Voor Kringen,
waarvan de Kringpenningmeester
de abonnementen niet admini
streert ook 20,per jaar. De
overige Kringleden betalen
17,50 per jaar.
Bijdragen tot de studie van het
Brabantse Heem
Kultuurhistorische Verkennin
gen in de Kempen
Noordbrabantse Plaatsnamen
Archeologische Kroniek
.V-"
"Koningin Beatrix begeeft zich, na over het vaandel van het Sint Sebasti-
aansgi/de te zijn geschreden, naar het Markiezenhof. Op de voorgrond de
gemeentevlag. Naast Hare Majesteit de burgemeester van Bergen op
Zoom (op de rug gezien) en achter haar de commissaris der Koningin in
Noord-Brabant. 27 mei 1987.
Plattegrond van Bergen op Zoom naar die van Fr. Hoogenberg, uit één van de edities van Guicciardini's Beschrijvinghe
der gantser Nederlanden (Amsterdam 1612 of 1618). Topografische Atlas Gemeente-archief Bergen op Zoom.
2. BOEKUITGAVEN:
