Bestuursmededelingen
de
Waterschans
17
VOORRADIGE BOEKWERKEN
BESTUUR
FAUSTO NUMINE
BERGA VICTRIX
MEDEDELINGENBLAD VAN
DE GESCHIEDKUNDIGE KRING
VAN STAD EN LAND VAN
BERGEN OP ZOOM
18e jaargang nr. 2, juni 1988
EREVOORZITTER:
Dr. E.G.H. Hartel
ERELID:
Br. Alb. van Rijckevorsel
VOORZITTER:
A.G. van der Stoel
SEC RET AR!A A T:
Mevr. P.C.M. Schenkenberg-Paulus
lerlandstraat 5
4611 KS Bergen op Zoom
Tel. 01640-36012
PENNINGMEESTER/
L EDENA DM/N/S TRA TIE:
J.W.A. van Gastel
Postrekening 24 05 922
Bankrekening 52 50 45 244 ten name van:
Penningmeester Geschiedkundige
Kring van Stad en Land van Bergen
op Zoom
Zuidzijde Zoom 38
4611 DB Bergen op Zoom
LEDEN:
Dr. E.G.H. Hartel
drs. G.W.M. van Aubel
C.A. van Bekkum
H.J.J. Mulders
RED A K TIE- S EC R ETA RIS
STUDIES UIT
BERGEN OP ZOOM:
W.A. van Ham
REDAKT/E WATERSCHANS:
drs. G.W.M. van Aubel
W.A. van Ham
A.G. van der Stoel
C.D. Vanwesenbeeck
REDAKT/E-SECRETARIAA T:
Gemeentelijke Archiefdienst
Postbus 35
4600 AA Bergen op Zoom
VORMGEVING/DRUK:
Vis-druk BV
Alphen aan den Rijn
vastgestelde
Bestelletter Omschrijving verkoopprijs
A STUDIES UIT BERGEN OP ZOOM - 1 herdruk 37,50
B STUDIES UIT BERGEN OP ZOOM-2uitverkocht
waarin de volgende artikelen zijn opgenomen:
W.C.M. Stuart. Stadsrecht en stadswording te Bergen op Zoom, een
theoretische benadering.
W.A. uan Ham, De middeleeuwse stadsplattegrond van Bergen op
Zoom.
A. Ramondt en J.L.C. Weyts, Het huis Oostenrijck in de Lievevrou
westraat.
C.D Vanwesenbeeck, De Lombarden te Bergen op Zoom.
W. Donker, De kerkelijke verhoudingen te Bergen op Zoom van de
16e tot en met de 18e eeuw.
H.L. Zuiitzer. Een schandaal te Bergen op Zoom in 1772.
Cl. uan de Walle. Het Wilhelmietenklooster te Huijbergen in de Mid
deleeuwen.
C STUDIES UIT BERGEN OP ZOOM - 337,50
waarin de volgende artikelen zijn opgenomen:
W.A. uan Ham. De ligging van de vesting Bergen op Zoom.
C.D. Vanwesenbeeck. De watermolen te Bergen op Zoom en zijn om
geving.
H. Scholtes. Armoede en de tafel van de H. Geest te Bergen op
Zoom.
J.C.L. Weyts, Beschouwingen over oude huizen in Bergen op Zoom.
A. Weyts-Ramondt. Recompense voor timmeringhe.
W.H.M. Donker, De weerspiegeling van de vestingfunctie van het 18e
eeuws Bergen op Zoom op de lotgevallen van de wezen.
Ch. de Mooij, Rond de kieswet van 1850 te Bergen op Zoom.
D HET KLEINE HOF AAN DE
GOUDENBLOEMSTRAAT17,50
E BERGEN OP ZOOM IN KAART GEBRACHTƒ17,50
F ST. JACOBSKAPEL AAN DE VISMARKT uitverkocht
G DE HUIZEN DE DRAECK EN DE
SCHERMINCKEL ƒ17,50
H STUDIES UIT BERGEN OP ZOOM - 437,50
geheel gevuld met de studie door W.A. uan Ham,
Merck toch hoe sterck, bijdragen tot de geschiedenis van de vesting
werken van Bergen op Zoom.
1 DE BERGSE VASTENAVOND VOOR 1940 ƒ17,50
J OM DE VRUCHTEN VAN GODS BERGƒ17,50
L EEN BERGSE IN OORLOGSTIJD12,50
M STUDIES UIT BERGEN OP ZOOM-5ƒ37,50
geheel gevuld met de studie door Dr. E.G.H. Hartel,
vijf dolle dagen in mei 1940.
N HET MARKIEZENHOF TE BERGEN OP ZOOM ƒ17,50
Een overzicht vanuit de bronnen van zijn geschiedenis tot 1795 door
W.A. uan Ham.
O BERGEN OP ZOOM - GEBOUWD EN
BESCHOUWDƒ48,50
Studies over stad en stadsbeeld, uitgegeven ter gelegenheid van het
zevenhonderdjarig bestaan van de Heerlijkheid van stad en land van
Bergen op Zoom, in samenwerking met Uitgeverij Canaletto, Alphen
aan den Rijn.
BESTELLINGEN BIJ DE PENNINGMEESTER MIDDELS STORTING BIJ
BANK OF GIRO MET VERMELDING VAN DE BESTELLETTER.
postrekening 24 05 922
bankrekening 52 50 45 244 ten name van: Penningmeester Geschiedkundige Kring
van Stad en Land van Bergen op Zoom. Zuidzijde Zoom 38, 4611 DB Bergen op
Zoom.
De Waterschans nr. 2 1988
40e Heemkunde Kamp
De stichting Brabantse Heem
(overkoepeling van zo'n 90 heem
kunde kringen waar onder de on
ze) organiseert ook dit jaar een
kamp.
Het vierdaagse kamp vindt op 3
t/m 6 augustus 1988 plaats te Bu-
del en Maarheeze. Het is beslist
een aanrader om U in te schrijven
voor deze interessante en zeer ge
zellige gebeurtenis. In 1987 was
zo'n kamp in onze stad.
De rijke historie en mooie omge
ving van Budel en Maarheeze vor
men een extra argument. Een fiets
wordt voor U gereserveerd en U
komt langs een urnenveld, u pas
seert de grens met België, u be
zoekt gemeentehuizen en een
brouwerij enz. enz. De prijs zal U
meevallen!
Informatie bij: mevr. N. Schelle-
kens te Maarheeze, Molenstraat
32, tel.: 04959-1950.
Zoals U weet, vond het 39e kamp
als Heerlijk Heemkamp in 1987 in
Bergen op Zoom plaats. Het
bestuur kreeg het vaandel van Bra
bants Heem een jaar in bewaring
en wordt geacht in Budel het weer
over te dragen aan de organisato
ren daar.
Herdruk Studies I
In de vorige Waterschans hebt U
kunnen lezen dat deel I van de se
rie Studies uit Bergen op Zoom in
herdruk is en binnenkort weer le
verbaar is. Al degenen die deze
herdruk besteld hebben, krijgen
deze thuisgestuurd.
Wie dit deel nog niet heeft besteld,
maar wel wenst te ontvangen kan
de bundel bestellen volgens de me
thode die op de binnenkant van
het omslag van de Waterschans
staat vermeld.
Boekje over de Sint
Gertrudiskerk
Elders in dit blad staan bijdragen
van de hand van W.A. van Ham
en H. Bos over de Sint Gertrudis
kerk, die op 30 april j.l. voor be
zichtiging werd opengesteld.
Tegelijkertijd werd het boekje "De
Grote of Sint Gertrudiskerk te Ber
gen op Zoom", samengesteld door
W.A. van Ham, gepresenteerd.
Deze zeer goed verzorgde uitgave,
voorzien van een fraai kleurom
slag, kan als gids gebruikt worden
bij het bezichtigen van het kerkge
bouw. Het boekje is voor de prijs
van 10,— te koop in de Sint
Gertrudiskerk en in de leeszaal van
de gemeentelijke archiefdienst,
Blokstallen 2, Bergen op Zoom.
Boeken over het verzet in
1940-1945 in Bergen op Zoom
Bij het Generaal Maczek Museum
zijn verschillende boeken versche
nen die betrekking hebben op het
verzet tijdens de jaren 1940-1945
in Westbrabant.
Voor Bergen op Zoom zijn inzon
derheid van belang deel 1 "Verzet
in Westbrabant van de
L.O./L.K.P. en Trouw"
deel 3 "Verzet in Westbrabant: De
Orde Dienst"
deel 4: "Verzet in Westbrabant:
O.D. L.O./L.K.P.".
De boeken zijn- samengesteld door
Dr. J. Buitkamp uit informaties van
deelnemers aan het verzet. De
boeken zijn van gekartonneerd
kunstleer met vele foto's.
De prijs per deel is 35, Zij
kunnen door onze leden besteld
worden bij onze Penningmeester,
Zuidzijde Zoom 38. Indien de 3 de
len gelijktijdig besteld worden kan
een reductie worden verleend van
in totaal 15, mits afgehaald.
De boeken zijn in te zien bij de Pen
ningmeester.
Ook verdere informatie aldaar ver
krijgbaar.
Gesignaleerd: Hendrik Moller
A.H.M. van Schaik, Dr. Hendrik
Moller 1869-1940. Een ongemak
kelijk initiator uan onderwijs en cul
tuur in Noord-Brabant, Stichting
Zuidelijk Historisch Contact, Til
burg 1988, dl. LXXV van de serie
Bijdragen tot de geschiedenis van
het Zuiden uan Nederland.
Boeken van belang verdienen ge
signaleerd te worden, voordat ze
een nummer worden in jaarover
zichten of door hooggeleerden om
punten of komma's worden afge
kraakt. Zo'n boek is zeker, om het
onderwerp al, dat van Dr. A.H.M.
van Schaik over Dr. Hendrik Mol
ler. een van de pioniers van het
middelbaar onderwijs in Noord-
Brabant.
De naam Moller is te Bergen op
Zoom niet onbekend: zijn veelal
onbegrepen naam prijkt op de ge
vel van het lyceum aan het Bol
werk alhier. Iedereen, die weten
wil, wie achter die naam schuil
gaat, dient het boek zeker te lezen.
Ongetwijfeld zal deze belangrijke fi
guur in de Nederlandse cultuurge
schiedenis van de periode tussen
de twee wereldoorlogen meerma
len Bergen op Zoom hebben be
zocht. De Bergse "R.K. Middelbare
Handelsschool" behoorde tot de
eerste stichtingen van zijn O.M.O.
(Ons Middelbaar Onderwijs).
Toch is Mollers rol ten opzichte van
Bergen op Zoom in het boek van
Van Schaik niet uitdrukkelijk be
handeld. Wel wordt herhaaldelijk
Willem Asselbergs (Anton van
Duinkerken) genoemd. Moller
speelde in diens opkomst een be
langrijke rol en begeleidde Assel
bergs' eerste stappen als letterkun
dige.
Interessanter is in dit verband de
rector van de Bergse school Theo
de Jager. Hij waagde het zelfs, in
het door Moller zelf gestichte tijd
schrift Roeping, diens beknopte
geschiedenis van de Nederlandse
letterkunde (1927) te betitelen als
een wetenschappelijk en pedago
gisch, taalkundig, stylistisch en ar
tistiek onwaardig en waardeloos
product. Moller nam het hem niet
in dank af, ondanks zijn eigen be
ginselverklaring, dat "de kritiek een
vrije en eerlijke uitingsmogelijk
heid" verschaft moest worden.
Welke (toekomstige) historicus
waagt zich eens aan de biografie
van De Jager, die in elk geval een
man van karakter moet zijn ge
weest?
W.A.v.H.
Reproduktie van de oudste
stadsplattegrond te koop
Voor de tweede aflevering in
de serie Bergen op Zoom in kaart
en beeld is gekozen voor de oudst
bekende stadsplattegrond.
Het origineel bevindt zich in de ver
zameling van de Koninklijke Biblio
theek te Brussel. Het gaat hier om
een kaart van Bergen op Zoom en
naaste omgeving (onder andere
Oud-Borgvliet)die getekend is
door Jacob van Deventer om
streeks 1560.
De reproduktie is te koop voor
12,50. Bij de reproduktie ont
vangt U tevens een uitgebreide
toelichting.
