Excursie naar Sint-Niklaas en
Waasmunster
48
De Waterschans nr. 3 1988
2. De Lievevrouwestraat omstreekt 1885 (foto Rijksdienst voor de Mon.Zorg).
kapspanten zijn nog zo oud, even
als de gewelfde kelders. Het
oudste huis bestond uit een voor-
en achterhuis, elk tellend een ge
welfde kelder, een of twee verdie
pingen en een zolder. Omstreeks
het midden van de 17de eeuw is
het huis grotendeels vernieuwd.
De nu nog bestaande verdiepings
balklaag met curieuze balksleutels
is toen tot stand gekomen. De
scheidingsmuur tussen voor- en
achterhuis is achterwaarts ver
plaatst en het huis verlengd en van
een nieuwe achtergevel voorzien.
In de 18de eeuw zijn de zolderbal
klaag en de voorgevel vernieuwd.
Opmerkelijk is de ontwikkeling van
de voordeurpartij van dit huis: om
streeks 1875 bestond er een nog
18de eeuwse portiek, die bij de
herbepleistering van de voorgevel
in 1882 gewijzigd is en omstreeks
1920 bij de modernisering van de
herbepleistering verdwenen is.
De restauratie van de huizen is be
gonnen op 15 augustus. Het is de
volgende stap van Stadsherstel in
het herstelproces van de onvolpre
zen Lievevrouwestraat. Wellicht
biedt een volgende mini-excursie
de gelegenheid om de huizen na
de restauratie te bezichtigen.
Th.M. Grosfeld-v. Balen
Zaterdag 11 juni 1988 vertrok
een volle bus (minstens 30 perso
nen, die iets te laat enthousiast
voor deze tour werden, moesten
worden teleurgesteld) naar het
land van Waas. Onze excursie
leider Dhr. van Gastel deelt mee
dat Dr. Harte! helaas niet deel van
het gezelschap kan zijn wegens
ziekenhuis-opname. Een kaart met
handtekeningen van alle deelne
mers gaat naar hem, evenals naar
Dr. Bruynzeel, anders een van de
trouw excursie-gangers.
De eerste stop in het groene, licht-
golvende laand van Waas is bij de
Heidekapel van Waasmunster, van
oudsher een bedevaartsoord O.L.
Vrouw van Zeven Weeën. Oor
spronkelijk een 16de eeuws Go-
thisch gebouwtje, bevat het nu veel
19de eeuwse elementen. Zoals bij
vele bedevaartsoorden zijn er ge
noeg café-restaurants, "De Gulden
Schaduw" waar we de koffie ge
bruiken, is er een van.
Om 10.15 arriveren we bij de Abdij
van Roosenberg. Tot veler verba
zing stappen we binnen in een mo
dern wit kloostergebouw, met een
sober, rustgevend interieur. In het
museum welkom geheten door
Zuster Alena, van de Orde der
Zusters van Sint Victor, vernemen
we dat het huidige klooster in 1975
gebouwd is door de architect Dom
v.d. Laan. Bossche School dus!
Het eerste gebouw is blijkens een
Pauselijke Bul in 1258 opgericht.
De historie zit samengevat in dit
museum, want de vroegere
kloosters zijn door overstroming
van de rivier de Durme, door beel
denstorm en later door de Franse
Revolutie verwoest. Daarna heb
ben de Mevrouwen, zoals de abdis
sen genoemd worden en de zuster-
kens in burgerhuizen gewoond.
Wél hebben ze de best bewaarde
archieven van België (750 jaar)
o.a. een steen waarin de namen
van alle opvolgende abdissen ge
grift staan. Zuster Alena praat op
getogen en ontroerend over de
oude tijden en de kostbare ge-
bruiks- en devotie voorwerpen: er
is niet alleen volop zilveren bestek,
maar ook een reliekschrijn uit 1600
van schildpad en zilver, waarin als
in een poppenhuis knekels van
heiligen en ook kleine wassen fi
guurtjes met brokaatkleedjes aan.
In absolute tegenstelling tot het
overvol museum is het klooster.
Mooie licht-inval, waardige, rustige
bouw met maar een enkel kunst
voorwerp. Ons oog valt b.v. op
een grote, stenen medaille, relief
van Niels Steenbergen, dat het ze
gel van O.L. Vrouw van Roosen
berg weergeeft.
Heel mooi is de achthoekige kapel
met een muurschildering van The
odore Strawinsky, de zoon van
Igor, die hij als goede vriend van
Dom v.d. Laan in 1977 in de kapel
aanbracht. Zeer aanschouwelijk
vertelt dan Zuster Alena, hoe 2 ko
ninginnen te weten Fabioia en
Marie-Josée, de ex-koningin van
Italië, de schilder bij zijn werk kwa
men bezoeken, terwijl de zuster-
kens nog aan het schrobben en
dweilen waren!
Met moeite laat Zr. Alena de Ne
derlandse groep gaan en wij zijn
die geestig gidse met haar "sappig"
Oost-Vlaams zeer dankbaar.
In Sint-Niklaas, de stad met het
grootste marktplein van België en
een bevolking van 70.000 zielen,
kunnen we lunchen en winkelen.
Maar om 2 uur worden we ver
wacht in het neo-gothische stad
huis (1874) dat na een recente
opknapbeurt in zijn roomwitte Go-
bertangesteen er prachtig bijstaat.
Het vroegere stadhuis bevindt zich
nog aan de overzijde van de markt
en daarnaast, beide met barokge-
vel, de oude gevangenis: de Cipie-
rage.
Een blikvanger is ook het zeer gro
te vergulde Mariabeeld op de Neo-
Byzantijnse O.L. Vrouwekerk, van
dezelfde beeldhouwer als die de
beelden maakte van een boeren
meisje en een jongeling, in de stad
huishal.
Het interieur in het stadhuis is ver
bluffend kostbaar. Overal handge-
sneden eiken lambrizering, zeer
grote koperen luchters en talloze
met leer beklede zetels. Heel op
merkelijk een reeks geschilderde
portretten van Vlaamse schrijvers:
van Cyriel Buysse, Ernest Claes,
Gerard Walschap. tot en met
Hugo Claus.
Overal vinden we in wapenschil
den en glas-in-lood-ramen het em
bleem van de landbouw "de Raap"
(tevens het wapen van het land
van Waas) en ook vaak is de Vos
Reynaert afgebeeld. "Daer maecte
hi hem te Vlaendren waert. Ende
quam in Waes, int soete lant." We
vermoedden het al, maar we ho
ren het in de grote zaal, waar de
burgemeester ons ontvangt: St. Ni
klaas is een welvarende stad. Hij is
verheugd Nederlanders te kunnen
begroeten onder het oog van de
Nederlandse koning Willem I. Die
staat n.I. afgebeeld op een groot
schilderij van J. Oodenvaare
(1825), waarop de vorst, omringd
door vele te herkennen waardig
heidsbekleders uit die tijd, de eed
aflegt. De burgemeester prijst bo
vendien Willem I, die voor België's
handel en industrie veel tot stand
bracht. Het immense doek heeft na
vele omzwervingen in deze Oranje
zaal een plaats gevonden.
De burgemeester filosofeert wat
over het verschil tussen de gekozen
Belgische en de benoemde Neder
landse burgemeester. En nadat
Dhr. v. Gastel hem het boek van
Dr. Hartel over de Vijf Oorlogsda
gen als dank overhandigde, gaf hij
nog een nabeschouwing over de
sterke band tussen het Nederlands
en Belgisch Verzet.
Het is al laat geworden als we on
der leiding van onze gidsen (we zijn
opgesplitst in 2 groepen) de 12de
eeuwse St. Niklaaskerk gaan be
zichtigen. De oudste kerk van de
stad, 800 jaar geleden als houten
kerkje begonnen. In 1262 een kerk
van steen, in 1336 een toren aan
gebouwd, bij een verbouwing in
1896 vond men in de muur van de
toren nog een zilveren muntstuk uit
1336. Brand, heropbouw, zijbeu
ken en Huiskapellen aanbouwen,
beeldenstorm, verwoesting en
plundering en weer verbouwing.
Dat alles heeft de St. Niklaaskerk
doorstaan. De laatste verbouwing
was in 1895. Door haar afmetin
gen is ze indrukwekkend: het inte-
