Twee schilders van wapenborden te Bergen op Zoom, Bartram Fouchier en 26 27 Nicolaes de Loubertss. De Waterschans nr. 2 1989 mr. O. Schutte In een vorig nummer van de Waterschans is een aantal van de vele rouwborden, die in de zeventiende eeuw in de Gertrudiskerk hingen, beschreven.1 Wie had nu deze, merendeels fraaie, borden vervaardigd? Waar het al zoveel moeite blijkt te kosten over een aantal rouwbor den iets zinnigs mee te delen, zal het duidelijk zijn dat de vraag of op grond van stijlkenmerken bepaal de schilders van rouwborden geï dentificeerd kunnen worden, on beantwoord moet blijven. Omtrent twee schilders weten we dank zij een aantal vermeldingen in het rechterlijke en notariële ar chief van Bergen op Zoom meer. Dit is in de eerste plaats Bartram Fouchier,2 omtrent wie bekend is dat hij in 1638 reeds schilderde: een wijntavenier dient op 29 okt. van dat jaar een eis tegen hem in betreffende het niet op tijd afleve ren van een uithangbord van "Zij ne Hoogheid de Prins van Oran je".3 Op 28 dec. 1642 leent hij, dan zwaardveger, 300 met als onderpand het door hem bewoon de huis de Roelant in de Lange Meestraat, waarop reeds 350 hypotheek rustte en dat hij 19 jan. 1652 (met een hypotheek van 1600) voor 2400 verkocht.4 Hij wordt in 1643-1644 als zwaardveger en ingeboren poorter vermeld en was echtgenoot van Christina Spruyt.5 Op 17 november 1651 legde Bar tram Fouchier, schilder, 40 jaar, een verklaring af betreffende het schilderen van het wapen van wij len kapitein Pieter Veer.b Op 17 november 1652 komt hij als schilder en poorter voor in het testament van Johannes Orck, jongeling, vijftien jaar, zoon van Joris Orck, sergeant van de com pagnie van kapitein Leuingstone en van Christina Spruyt, die met Fouchier hertrouwd was.7 Op 13 november 1654 verklaarde Bartram Fouchier, schilder en ge- Verloren rouw bord van Hendrik van der Burch, overleden 7 630, uit de Grote Kerk te Bergen op Zoom. Afb. (or. in kl.) boren poorter van Bergen op Zoom, 45 jaar, ten verzoeke van jhr. Willem van Levin, heer van Famars enz., en jhr. Charles van Manmaker, heer van Hofwegen enz., dat hij ca. 13 a 14 jaar gele den ontboden is bij jhr. Jacob Chantraine diet Broucqsault, in zijn leven commandeur van het fort St. Anna in de polder van Na men en dat Zijne Edele, bij hem, comparant, heeft aanbesteed een blazoen en nog acht kwartieren voor de begrafenis van Zijne Ede- les vrouw, aldaar overleden, zijnde het gemelde blazoen drie groene klavieren op een zilveren veld met rode chevron, waarvoor hij is be taald: voorts heeft hij goede kennis dat jhr. Jacques Cabelliau, wonen de te Maastricht, hem naderhand heeft doen schilderen nog acht kwartieren, die hij gedeponeerd heeft ten huize van voorn. Heer van Famars en aan de voorn. jhr. Cabelliau verklaarde geleverd te hebben en waarvoor voorn. jhr. Cabelliauw hem in tegenwoordig heid van mevrouw van Famars heeft betaald.8 In 1666 schilderde Fouchier, dan "constschilder" genoemd, het bla zoen van Anna Muytens.9 Op 17 februari 1672 legde Barnar dus Klotz een verklaring af voor notaris G. Stempel op verzoek van Bartram Fouchier, fijnschilder en kanonnier.10 De Waterschans nr. 2 1989 Deze gegevens omtrent Fouchier kunnen worden aangevuld tot het volgende genealogische fragment: I. Paul Fouchier, geboren te La Ferté Vidame bij Chartres, was naar de Nederlanden gekomen om het beleg van Oostende mee te maken in 1596, soldaat onder luitenant-kolonel Caluwaert (1607), zwaardveger te Bergen op Zoom, j- vóór 11 nov. 1641," trouwde te Bergen op Zoom 13 nov. 1607 Cathelijne Spruyt, van Bergen op Zoom. f eind 1642,12 dochter van Andries Spruyt18 en Anthonia Frangoisdochter Volders en we duwe van (getrouwd te Bergen op Zoom 7 sept. 1586) Flans de Vos van Mechelen. Uit dit huwelijk: II.Bertram Fouchier, geboren te Bergen op Zoom 9 febr. en ge doopt aid. 14 febr. 1609 (getui gen Jan Spruyt, Reynier de Vau, Gillis Melss, Katharina Spruyt, Roxyntken Spruyt), leerling van Anthony van Dijck te Antwerpen en Joan Bijlaert te Utrecht 1634, verbleef vervol gens korte tijd te Bergen op Zoom, begaf zich vervolgens naar Rome, waar hij bevriend raakte met Joan Frederik van IJ- sendoorn, en vertrok van daar na een ruzie met een aantal Spanjaarden, dat dreigde hen bij de Inquisitie aan te geven, en reisde via Florence, Parijs en Antwerpen weer terug naar Ber gen op Zoom; wordt daar ver meld als schilder 1638, 1651, 1654, 1672, als zwaardveger 1642, 1643, 1644 en als kanon nier 1672, f aangifte aldaar 25 aug. 1673, trouwde Bergen op Zoom 21 jan. 1643 Stijnken (Christina) Spruyt, gedoopt al daar 4 mei 1610 (getuigen Pie ter Wijns, Huybrecht Coenraets, Rebecca Vekemans, Stijntken Diericx), dochter van Jan Spruyt en Katharina Vekemans en we duwe van (getrouwd Bergen op Zoom 3 jan. 1635) George (Jo ris) Orck, jonge man van Schot land, sergeant onder kapitein Alexander Murraij (1635), in de compagnie van kapitein Le- vingstone. Uit haar eerste huwelijk: 1 .Johannes Orck, geboren 1636/'37, na 1652. 2.Catharina Orroick, gedoopt te Bergen op Zoom 5 okt. 1639 (getuigen Johannes Orroick, Johan Turcq, Harman van Loij, Cateryne Morton), f aangifte aldaar 19 aug. 1673. Uit haar tweede huwelijk: 3.Paulus Fauchier, gedoopt te Bergen op Zoom 24 febr. 1644 (getuigen Anthony Spruyt, Coenradus Ampe, Cornelia Spruyt, Catharina de Bois), lid van het St. Lucasgil- de te Middelburg 22 maart 1669, commies superinten dant der vivres van oorlog aid. (1674), f (Haarlem?) 29 nov. 1717, trouwde (onder trouw Middelburg 29 nov. en 's-Gravenhage 9 dec. 1674) Adriana Orck, geboren 's- Hertogenbosch 1642/43, woonde te 's-Gravenhage (1674), f Wijk bij Duurstede 7 juni 1728, dochter van Jan Orck (Orrock), provoost- generaal van de legers, en N.N. Munters. Uit dit huwelijk zeven kinderen.14 4Anthoinette Foucher, ge doopt te Bergen op Zoom 15 dec. 1645 (getuige Gedeon Vaens, Pieter van Diessen, Catelyne Spruyt, Geraldina de Woelt). 5. Cornelia Foucher, gedoopt te Bergen op Zoom 12 nov. 1647 (getuigen Thomas Wille- boorts, Cornells Hambrouck, Jaquelina en Maria Turq). 6.Maria Foucher, tweeling met voorgaande. AANTEKENING Nu nog een enkele opmerking over bovenvermelde akte uit 1654. Het daar beschreven wa pen. in zilver een rode keper, ver gezeld van drie groene klaverbla den, is het wapen van de famillie De Gryze uit Brugge. Aan Ferwerda15 worden de volgende gegevens ontleend: Jacob de Chantraine (de of diet Broucqsauld), hoogbaljuw van het Vrije van Sluis, kolonel ter reparti tie van Zeeland, le huwelijk met Alyx de Gryze, dochter van Jacob de Gryze, heer van Watervliet, en Margareta Honkart; 2e huwelijk met Maria van Wachtendonck3e huwelijk met Sabina van Lier. Uit het eerste huwelijk: Ï.Anna Margareta de Chantrai- nes, trouwde Charles Manne- maker, heer van Hofwegen. Uit dit huwelijk: 1) Adriaan Mannemaker, heer van Hofwegen. 2)Alix Mannemaker, trouwde Willem Levin, ridder, heer van Famars en Mont St. Alde- gonde. - 2. Johanna Maria de Chantraines. De relatie met Cabeliau blijkt via De Gryze te lo^en.16 Margaretha Elisabeth de Gryse, vrouwe van Santvoorde en Courbais, dochter van Johan de Gryse, heer van Courbais, kapitein, en Johanna de Flinoiossa, "f Maastricht 12 dec. 1658, begraven aldaar (St. Jans- kerk), trouwde (ondertrouw 's- Gravenhage 16 febr. 1642) Jacob Cabeliau, gedoopt te Arnemuiden 20 dec. 1609, kapitein van een compagnie Walen 1634, f 19 juli 1663, begraven te Arnemuiden, zoon van Johan Cabeliau. heer van Je(r)sse, kapitein van een compagnie voetknechten, com mandeur van Veere, en Maria de Roovere; hij hertrouwde te Maas tricht op 28 okt. 1660 Anna de Rockolfingh. De kennis omtrent een tweede schilder van wapenborden te Ber gen op Zoom danken wij aan Bre- dius.17 Hij vermeldt een akte van 20 juni 1642, waarbij Nicolaes de Lommersz.korporaal onder rit meester Van Os, verklaart geld te vorderen te hebben van de erfge namen van kapitein Thomas Frey- er, aangezien hij voor hem geschil derd heeft "zijne blasoenen met de quartieren daartoe noodig voor 60 gld.: voor de 2 groote blasoenen ieder a 20, facit 40, en 8 quar tieren a 21/2, facit 20".18 Deze akte laat zien dat Nicolaes als wapenschilder werkzaam geweest is. Omtrent zijn familie blijkt het een en ander uit een akte van 3 febr. 1650,19 die gaat over de ver deling van de nalatenschap van de onlangs de Bergen op Zoom over leden Geertrydt Udemans die zon der testament is overleden en wier nalatenschap dus ab intestato ver erfd. De moeder van Geertruyd's moederlijke grootmoeder was Cornelia Colens, een zuster van Margarita Colens, getrouwd met Dirck van Dale, waaruit Maria van Dale, getrouwd met Willem Adri- aensz., burgemeester van Bergen op Zoom, waaruit Johanna Wil- lems, getrouwd met Thomas Lom- berson, wier enige zoon was Nico laes Thomas Lomberson, eerste

Periodieken

De Waterschans | 1989 | | pagina 6