Verslag van de excursie naar de
slagvelden uit de Eerste
Wereldoorlog in Picardie
16
De Waterschans nr. 1 1 990
Op 14 september 1989 hield
Drs. N. Grosfeld een inleiding over
deze excursie, die we onder zijn lei
ding zouden gaan houden. Tevens
werden die avond beelden ver
toond van wat ons te wachten
stond. Slechts een brok steen en
een stukje prikkeldraad waren vol
doende om ieders aandacht te
vestigen op de streek en de tijd,
waar we ons mee zouden bezig
houden. Op de verdere inhoud
wordt nu niet ingegaan. Dat komt
later in het verslag aan de orde. De
belangstelling voor de excursie was
overweldigend. Naast de bus
moesten ook auto's worden inge
zet.
De eerste wereldoorlog (1914-
1918) was een strijd tussen Duits
land, Oostenrijk, Hongarije, Bul
garije en Turkije enerzijds en de
geallieerde mogendheden met on
dermeer Groot-Brittannië, Frank
rijk, Rusland, Australië, Canada.
Zuid Afrika en natuurlijk de Ver
enigde Staten anderzijds. Bij de
strijd in Picardië was de slag aan de
Somme een drama op zichzelf. Ze
vond plaats tussen 24 juni en 18
november 1916. De opzet was
door een offensief van de Britten
en de Fransen in dit gebied, de
strijd bij Verdun te ontlasten. Dit is
niet gelukt. Maar het heeft wel het
leven gekost aan ongeveer 1 mil
joen soldaten.
De excursie begon op 17 septem
ber 1989 om 7.00 uur 's ochtends.
We vertrokken vanaf het Plein XIII
richting Frankrijk. In het begin was
iedereen nog slaperig, maar door
de koffie in Nazareth ging dit gauw
over.
Nu begon de excursie onder lei
ding van de heer Grosfeld. bij
gestaan door de heren J. Hoek en
M. Grosfeld. In de bus werd steeds
uitleg gegeven over de plekken,
die we zagen en over wat ons nog
te wachten stond. Na het verlaten
van de snelweg reden we door de
plaats Albert naar het kasteel van
Querrieu.
Het kasteel Querrieu ligt buiten het
strijdgebied, maar speelde een be
langrijke rol omdat hier het opper
bevel onder leiding van Sir Henry
C.G.B.L. BROEKMEIJER-ALBERT
Rawlinson was gehuisvest en hier
de beslissingen werden genomen.
Het kasteel is in particulier bezit en
de huidige eigenaar is een nazaat
van de eigenaar in de le wereld
oorlog. Tijdens de rondleiding za
gen we een schat aan objecten uit
die periode. Bovendien kwamen
de bijzonderheden en wetenswaar
digheden van de familie aan de or
de. We genoten van de prachtige
entourage en van het fantasti
sche weer.
Na het bezoek aan het kasteel re
den we weer door Albert. Hier leeft
nog steeds de volgende legende:
boven op de kerk staat een verguld
Maria-beeld. Bij een beschieting
door de Duitsers in 1915 werd het
getroffen, maar bleef hangen. Als
het beeld zou vallen, betekende
dat het einde van de oorlog. De le
gende werd bewaarheid, maar de
Engelsen hebben een beetje gehol
pen.
Door de streek rijdend vielen de
vele kerkhoven op. Ze lagen her
en der door het land verspreid.
Soms wel op een afstand van
slechts 500 m. Achteraf eigenlijk
wel te begrijpen met een dodental
van meer dan 1 miljoen. Alle kerk
hoven worden nog steeds prima
onderhouden. Ook werden we
door onze begeleiders gewezen op
het opmerkelijke feit, dat de vijan
dige legers vaak heel, heel dicht bij
elkaar gelegen waren. Hieruit valt
ook het extreem hoge aantal geval
lenen te verklaren.
Via een heel smalle weg bracht de
bus ons bij het Devoshire Cemetry.
Dit ligt op de oorspronkelijke En
gelse frontlinie, die, nog maar net
geformeerd, door het Duitse ma
chinegeweervuur werd afgeslacht.
Op alle kerkhoven zagen we bij de
graven kruisjes met daarop een
klaproosje. Deze hebben een bij
zondere betekenis. Het is een sym
bool van de Ie wereldoorlog. De
klaproos groeit heel goed op om
gewoelde aarde. De vele granaten
ploegden de grond goed om tij
dens de veldslagen en de klaproos
bloeide.
Op weg naar het bos van Delville
stopten we even om de door het
De entree zijde van het kasteel
Querrieu met een gedeelte van de
deelnemers aan deze excursie.
warme weer sterk gedaalde
vochtspiegel wat meer op niveau te
brengen. Geheel verfrist gingen we
op pad naar Longueval. Hier voer
den de manschappen uit Zuid-
Afrika een strijd van maar vijf da
gen. De verliezen waren ook hier
groot. Ter nagedachtenis is een ge-
denkmonument opgericht. Het
bestaat uit gegoten wanden met
beeltenissen van strijdende solda
ten. Bij dit monument was het dat
een van de excursiegangers in het
veld nog een oude dolk heeft ge
vonden.
Na Longueval gingen we in de
richting van Thiepval. Het wordt
eentonig, maar ook hier weer dui
zenden slachtoffers en vermisten.
Ter nagedachtenis werd een mo
nument opgericht voor degenen,
waarvan de namen niet bekend
zijn. De reeds genoemde kruisjes
Een van de wandversieringen, in
brons gegoten, in het Delville Wood
Cemetry, Longueval.
De Waterschans nr. 1 1990
Het monument In Thiepval ter nage
dachtenis aan alle, voor het groot
ste deel niet geindentificeerde ge
vallenen en vermisten.
met de klaproos stonden er. Toe
vallig zagen we nabestaanden, die
zo'n aandenken bij een graf plaat
sen.
De volgende plek lag in
Beaumont-Hamel. Hoe wreed
klinkt het. Dit keer geen kerkhof of
monument, maar een slagveld. De
New Foundlanders vochten hier
hun strijd in met gewonden en do
den verstopte loopgraven. De af
stand tot de vijand was maar een
paar meter. We liepen door de ga
ten in het terrein. Dit zijn de oude
kuilen geslagen door de granaten.
Het is verbazingwekkend, dat nog
steeds stukken van deze granaten
worden gevonden. Ook thuis heb
ben we nu een herinnering aan de
ze slag liggen. Na de uitgebreide
wandeling zochten we de bus weer
op, die tot onze verbazing, een
goed gevulde koelkast bleek te be
zitten. Dat duurde echter niet erg
lang.
De volgende stop was in Vimy.
Hier bezochten we het gedenkte
ken ter nagedachtenis aan alle Ca
nadezen, die hier sneuvelden. In
de omgeving zijn er nog verboden
gebieden vanwege de vele nog niet
ontplofte granaten. Bedenk dat we
bijna 75 jaar later leven en dat nog
steeds niet alles is opgeruimd. De
oorspronkelijke loopgraven zijn in
cement gevat, zodat wij een beeld
kregen van de werkelijke situatie.
De afstanden tussen de linies zijn
ook hier maar een paar meter.
Toch kun je je voorstellen, dat een
gezamenlijke kerstviering niet on
mogelijk is. Het uitzicht vanaf het
monument gaf een prima inzicht in
de strategische plaats. Het gaat om
het kolengebied van Noord Frank
rijk. dus van strategisch belang
voor Duitsland.
Na al deze overweldigende indruk
ken werd het tijd voor een beetje
ontspanning We vertrokken naar
Arras (ons bekend als Atrecht).
Daar was het heerlijk verpozen met
een natje en een droogje op een
van de vele terrasjes. Een stukje
ontspanning na alles wat we die
dag hebben ervaren. Na een rusti
ge terugreis, kwamen we om
streeks elf uur aan in Bergen op
Zoom.
We kunnen terugzien op een ex
cursie, die aan meer dan onze ver
wachtingen heeft voldaan. Een
boekje over alles wat we die dag
hebben gezien blijft een naslag
werk. Een ervaring was het. De be
geleiders hadden op al onze vra
gen het antwoord. Dan rest tot slot
nog de opmerking: dank jullie!
Het monument.
