56
57
De Waterschans nr. 3 1990
3. De dubbelwandige zinken kist
met inhoud, na het verkisten van
het gebeente en vóór het dichtsol-
deren. Links de loden koker en mid
den de vloertegels, waarvan in het
artikel sprake is.
geen op één van de foto's is te
zien. Het is afkomstig van de absis-
vloer uit 1929. De tegels dragen de
symbolen van de vier Evange
listen. Tevens is het jaartal 1988 op
een tegel vermeld (afb. 3).
De herbegrafenis in de Sint
Gertrudiskerk
Het aantal mogelijke plaatsen voor
het herbegraven in de Sint Gertru
diskerk was beperkt. In nagenoeg
de gehele kerk is namelijk tijdens
de jongste restauratie een vloerver
warming met onderkonstruktie ge
maakt. Uit de beperkte mogelijkhe
den in de verwarmingsvrije bo
dem, waarvan de vloer voor 'n
groot deel met alle nog aanwezige
oude grafzerken en zerkrelikten is
belegd, is gekozen voor een rust
plaats direct aan de oostzijde van
zuiderkoorkapel (de Rode Kapel,
thans in gebruik als Sacramentska
pel). Zie tekening C.
De keuze voor deze lokatie werd
mede bepaald door het feit, dat ze
is gelegen in het nog meest authen
tieke deel van de kerk. Bovendien
ligt de plek dicht bij de plaats van
de voormalige eerste en oudste
familie-grafkapel van de heren van
Bergen op Zoom. Door deze keuze
behoefden ook geen tijdens de
restauratie herlegde grafzerken te
worden verplaatst. Uit gedurende
de restauratie gedaan en gedoku-
menteerd bouwkundig bodemon
derzoek was bekend, dat daar ook
geen funderingen of dergelijke wa
ren te verwachten.
Voor het herbegraven is geduren
de de middag- en avonduren van 1
september op de lokatie in de dro
ge kerkbodem een eenvoudige
grafbak gemaakt (de zesde grafkel
der - 1988). Zie tekening D.
De zinken kist is op vrijdag 2 sep
tember 1988 in alle vroegte van
het Maagdkerkgebouw, via de
Stadstorentoegang aan de Grote
Markt overgebracht naar de Sint
Gertrudiskerk en daar afgezonken
in de 's-avonds ervoor gereedge
maakte grafbak. De kist en de in
houd werden op het oosten geo
riënteerd, zoals historisch gezien
gebruikelijk was, bijvoorbeeld met
de zerken en de graveninhoud in
de Gertrudiskerk.
De gemeenteraadsleden en de
pers waren toen over de ontwikke
lingen en de herbegrafenis geïnfor
meerd. In aanwezigheid van twaalf
personen, waaronder de burge
meester van Bergen op Zoom en
de mannen die een en ander uit
voerden met hun echtgenoten, is
op die dag om 8.30 uur7 bij het
nog open graf een korte, sobere
doch stijlvolle gebedsdienst gehou
den, geleid door de R.K. Pastor
Drs. A. Verhaegen, verbonden
aan de Binnenstadsparochie, en
werden graf en kist gezegend.
Vervolgens is het graf gesloten en
de tegelvloerafwerking hersteld.
Daarbij is in technische zin reke
ning gehouden met de mogelijk
heid dat er vroeg of laat op een
voudige wijze een zerkje met tekst
of anderszins op het graf zou kun
nen worden aangebracht.
Een gedachte om enkele botten en
stukjes bladlood van de kistbekle-
ding achter te houden voor nadere
onderzoekingen is, na ingewonnen
deskundig advies, niet ten uitvoer
gebracht. Onderzoekingen zouden
geen zin en geen kans van slagen
hebben, omdat er geen sprake
meer was van kompleet bij elkaar
behorende skeletten in hun oor
spronkelijke grafligging en ze zich
niet meer in ongeroerde en niet
verstoorde context bevonden.
De Waterschans nr. 3 1990
,n.ieuW v)<rc.
O Sa too iYo 2oo 25o ioocnv
.ST GEïETiEUlNSKEEK GEDEELTE
P LATTE GPO-NIP MET PLAATS
VAN -HET GEMAAKTE G1SAF,
HET MONUMENT 'EN EE "PLAQUETTE.
~T~E K EN IN G - d. »~DOoP., A.KOEN.S.
Colom. Voi ri nxoaumtn^
TEKENING -10 EOOP.A.KOENS
GRAF ILOOT2SNEILE MET KIST
IN EE ST. GERTRUblS KERK.
Het grafmonument
Op het graf in de Sint Gertrudis
kerk is, zoals beschreven in een
eerder verschenen Waterschans,8
in november 1989 een monument
opgericht. Tegen de achterwand
bij dit monument werd een pla
quette aangebracht (voor situering,
zie tekeningen C en D)
Het monument werd officieel ont
huld op vrijdag 1 december
1989.9 Aan de eerder gepubliceer
de feiten over het monument dient
nog te worden toegevoegd dat de
fundering voor het monument, het
herstellen van de tegelvloer en het
aan de wand vastmaken van de
plaquette vakkundig en voorzichtig
werden uitgevoerd door personeel
van aannemingsbedrijf Adriaan de
Kok b.v. te Bergen op Zoom. Het
bedrijf dat ook financieel aan het
tot standkomen van het gedenkte
ken bijdroeg.
De technische organisatie en coör
dinatie, zowel in de voorberei-
dings- als in de uitvoeringsperiode,
mocht namens de gemeente en de
Stichting 'Glymes' worden ver
zorgd door schrijver dezes. Behal
ve de giften van particulieren en in
stellingen, door de Stichting 'Gly
mes' bijeengebracht, hebben Bur
gemeester en Wethouders van
Bergen op Zoom aan de Stichting
eveneens een flink bedrag beschik
baar gesteld ten behoeve van het
realiseren van hetmonument.
Daarenboven droeg de gemeente
ook de kosten van het opgraven en
overbrengen van de stoffelijke
overschotten.
Besluit
Zoals W. van Ham terecht stelt in
zijn artikel 'Het rusteloos gebeen
te', waarop deze bijdrage (voor een
deel een ooggetuigenverslag) een
aanvulling vormt, is het relaas van
de omzwervingen van de gebeen
ten geen opwekkend verhaal en is
er nogal ongepast mee gesold en
omgegaan. Het gehele relaas over
ziende mag worden gekonklu-
deerd dat voor de rust van de be
treffende Bergse heren en vrou
wen het cremeren te laat in zwang
is gekomen.
AANTEKENINGEN
1. Waterschans 18 (1988) No. 4,65. 2
Gemeente-archief Bergen op Zoom,
notulen bouwvergadering restauratie
Markiezenhof No. 174 sub. 9 en
No.175 sub.7. 3. Rapport n.a.v. het
onderzoek naar aanwezigheid en
plaatsDienst van Gemeentewer
ken, Bergen op Zoom, 26-02-1988. 4
Ondertekend verslag en verantwoor
ding van het opgraven c.aDienst
Stadsontwikkeling en -Beheer, Bergen
op Zoom, 28-09-1988. 5. Water
schans No. 4 (1988)afbeelding 5; Ne
derlands Tijdschrift uoor Geneeskunde
17 (1978) 616; Brabants Nieuwsblad
30 augustus 1980, pagina 7. 6. Marga
ret George, De autobiografie uan Hen
drik VIII (....,1987) 452-453. 7. Wa
terschans (1988) No. 3, 33. 8 Water
schans 20 (1990) No. 1, 7. 9. Pro
gramma voor de onthulling monument
heren en vrouwen van Bergen op
Zoom op vrijdag 01-12-1989, met
achtergrond informatie. 10. Herkomst
van de afbeeldingen: A-D. Tekeningen
van A. Koens. 1-3. Foto's van A.
Koens.
