70
77
De Koning van 'De Hollandse Mo-
len'en Tiemessen, secretaris van
de stichting tot behoud en herstel
van de molen.
Het werd een verrassende verga
dering, want bij het begin deelde
de burgemeester mee dat Van
Luytgaarden vóór de bijeenkomst
had toegezegd de molen voor het
symbolische bedrag van één gul
den naar de gemeente te laten
overgaan. Daarmee stond het sein
dus op veilig en kon serieus aan
het herstel worden gedacht. Het
toezicht op de restauratie viel toe
aan de genoemde dienst en wat
dat betreft kon men zich niet beter
molen 'De Twee Vrienden' te
Nieuw-Borgvliet' opgericht, waar
van de stichtingsakte op 28 sep
tember 1978 bij notaris Aerden
wordt gepasseerd.
Dan zit er ineens vaart in. Op 25
oktober komt de heer Gunneweg
van de Rijksdienst voor de Monu
mentenzorg de mogelijkheid on
derzoeken van een eventuele
restauratie. Bij de nieuwe stichting
stond vanaf het begin voorop dat
behoud voor de gemeenschap al
leen mogelijk was als de molen in
het bezit van de gemeente Bergen
op Zoom zou komen. Dit streven
heeft bij Hartel weerklank gevon
den. Wat zouden die twee vrien
den gelachen hebben als zij had
den gehoord dat hun molen nog
eens in politiek vaarwater terecht
zou komen.
Sein op veilig
Op 15 januari 1979 had op initia
tief van de heer De Koning van de
stichting 'De Hollandse Molen' in
het kantoor van de dienst Ge
meentewerken een belangrijke bij
eenkomst plaats. Aanwezig waren
de burgemeester Drs. L. van de
Laar, wethouder Hartel, Ir. E. van
Vianen, directeur Gemeentewer
ken, en de heren C. Booij, Visser,
Van Luytgaarden, projectontwik
kelaar en eigenaar van de molen,
wensen. Met de ervaring achter de
rug van de restauraties van het
Markiezenhof en de Gertrudiskerk
(om maar wat te noemen) onder
toezicht van C. Booij, kwam de
molen in vertrouwde handen.
Voor de prins gedraaid
In een lijvig rapport van de Rijks
dienst voor de Monumentenzorg
werd de toestand van al het hout
werk zorgwekkend genoemd. Kap
en kruiwerk zouden geheel ver
nieuwd moeten worden en verder
waren de vloeren en de beplanking
zeer aan restauratie toe. Maar de
romp van rode baksteen en het
voegwerk hadden de tijd goed
weerstaan.
De opdracht voor de restauratie
ging naar het molenmakersbedrijf
J. Bos te Almkerk. Op 11 decem
ber 1979 begon het herstel. In de
romp werden maatregelen getrof
fen om daar verder verval te voor
komen. Men lichtte kap en krui
werk. Deze werden naar Almkerk
vervoerd en vrijwel geheel ver
nieuwd. In de tweede helft van
1980 werden ze weer op hun
plaats gezet.
Dat 'De Twee Vrienden' voor Ber
gen op Zoom behouden is geble
ven is vooral te danken aan het
persoonlijk ingrijpen van burge
meester Van de Laar. Het was een
van zijn laatste bestuursdaden als
burgemeester, want hij zou in de
cember 1981 om gezondheidsre
denen vervroegd met pensioen
gaan. Op 28 november van dat
jaar had de eerste oplevering plaats
gehad en toen had Van de Laar
'de vang gelicht' om de molen
'voor de prins te laten draaien'. In
het molenwereldje zijn dat uitdruk
kingen die bij grote gebeurtenissen
passen. 'De vang lichten' is het
wegnemen van de rem op de mo
lenas. 'Voor de prins draaien' is
een historische vreugde-uiting, af
komstig uit de Tachtigjarige Oor
log. Tijdens het beleg van Leiden
lieten de ingesloten inwoners van
de stad de korenmolens draaien
met ontkoppeld maalwerk, om de
Spanjaarden buiten de wallen in de
waan te brengen dat er nog vol
doende voedsel in de stad was om
hen zo te ontmoedigen.
Op 4 mei 1982 kwam de molen bij
de tweede oplvering weer geheel
herboren ter beschikking van de
bevolking. Voor de voedselvoor
ziening was dat niet van veel bete
kenis, want in 1987 werd 815 kg.
paardevoer gemalen en in 1988
225 kg. mais. Maar in het jubeljaar
1990 is er weer broodgraan tussen
de twee stenen vermalen en heb
ben de burgers weer molenbrood
aangeboden gekregen. En als de
Spanjaarden terug mochten ko
men dan zouden we weer 'voor de
prins laten draaien'.
De Waterschans nr. 4 1990
De kap beneden in opbouw. (4-8-
'81) Fotolino P. Bakker.
'De Twee vrienden' na de restau
ratie. (1982) 2e Verdieping;
Steenzolder. Fotolino P. Bakker.
De Waterschans nr. 4 1990
Maal/meelzolder
Ie verdieping.
Fotolino P. Bakker.
4e Verdieping; kap- of meelzolder.
Fotolino P. Bakker.