20 21 Cs* JlrJu! 6in'— P a De Waterschans nr. 2 1991 Afb. 3. Reisschema. Via de Naamse Poort richting Mons of Bergen. De drukke snel weg verlaten om een bezoekt te brengen aan Glimes en het kasteel van Walhain, nu een ruïne. Schit terende landbouwstreek, zachte glooiingen van kleigrond. Vlas ge maaid. Rondom Walhain nogal wat bossen. Restanten van een rij ke bosbouw? Het archief in Brussel vermeldde nogal wat stammen in voorraad, toen ook het kasteel in 1567 werd geconfisceerd.9 De ruïne zelf is dicht begroeid en moeilijk bereikbaar. Droge gracht eromheen. Restanten van muren in een cirkelvorm op een kleine heuvel. (Afb. 7.) Daarin 4 torens en, bij wat de hoofdpoort geweest moet zijn een nu nog 15 meter ho ge Donjon. Alles van natuur- en ruwe steen gebouwd. Groot bin nenplein met resten van waterput. Ik ben in de Donjon naar een ver trek op eerste verdieping geklom men. Resten van hoge, bewerkte schoorsteen. Ruïnes hebben wat, zeker deze. Lodewijk van Nassau heeft in 1568 het kasteel bezet, werd er weer uit verdreven door troepen van Alva, die het daarna affin que ne soyons prevenuz im- pourveuement, estans pour le pre sent par le grace de nostre Seig neur toutpuisant en bonne disposi tion de corps et de sens, avons par meure deliberation faict en ordon- ne, faisons en ordonnons par cestes nostre testament et dernière volunté en la manière que sen- suyt. ,'8 Hierna is men teruggekeerd naar Borgvliet om in de rust daar verde re genezing te vinden. Dat genezen verliep traag. Nog niet hersteld keert de Markies op 19 juni 1566 naar Brussel terug. Op 1 juli verliet hij Brussel per koets. Op reis in 1990 Mijn reis begon 27 juli 1990 in Ber gen op Zoom. Via Antwerpen en Mechelen was Brussel snel bereikt. In de onweerdreigende namiddag rond de St. Goedele of St. Michiels gewandeld. Prachtig gerestau reerd. 'Europa' heeft het oude Brussel definitief overwonnen. In het enige restant van het 'Hof van Nassau', de St. Joriskapel, die nu een onderdeel is van de Koninklij ke Bibliotheek wat gefilosofeerd over de vergankelijkheid der din gen. (Afb. 5.) Afb. 4. Hof van Bergen. De Waterschans nr. 2 1991 Of»uï \>f*.UST6- 4 0i4U CV n Cu tr< 9K±rf 'tc r. CGI CU* Jfcguy jjt c-y yrt,' :$fï*Lc4- wc., 'YT*1 K-i" X- Xm. m ei 4r n'c-fUtV- min-ir A /.vicr/r AnwcV irttf fil Scp-'cHfl S A uVt V-- a S—*4,, s. lereti-f 'f-mfu* icCu-Um 4— - fornt y,«r<- >1^, SL o T4fL,'ni,, tyn t flpL-H.ir Vy cO r 1 111 c» T (<:-*.-t Afb. 5. Aanhef testament. verwoestte. Moet dus, in 'verkeer de' handen een heel obstakel ge weest zijn. Doorgereden naar Mons. Daar eerste nacht doorgebracht. De afstand Brussel-Mons, 55 kilo meter, legde Jan van Bergen in 1566 per koets in een dagreis af. Ook in deze stad bezat hij een Ho tel of Heerlijke woning, zoals trou wens veel edelen uit Henegouwen10. Hij was in 1560 door Filips II benoemd tot Stad houder, Gouverneur, Kapitein- generaal en Hoogbaljuw van het graafschap Henegouwen én tot Gouverneur van de citadel van Va lenciennes. In 1562 volgden dan nog de benoemingen tot Gouver neur van de citadellen van Kame- rijk en Binche. In die functies werd hij ook geconfronteerd met het op treden van Calvinisten, waartegen hij niet zó optrad als in Brussel en Madrid gewenst werd. Hij was trouwens vaak afwezig en vertoef de veel in het Luikse prins-bisdom, waar zijn broer Robert Bisschop was. In elk geval was daardoor de nieuwe religie flink aangegroeid, speciaal in Valenciennes. Inciden teel trad hij daar nog wel tegen op, maar alleen wanneer het echt niet anders kon. Veel liever was hem een hervorming in opleiding en leefwijze van de katholieke geeste lijkheid. Na zijn vertrek zal in deze streek de religieuze bom barsten. In zijn 'Hötel d'Aimerie', dat in de 17e eeuw Seminarie van de Je zuïeten werd(!) was ik hevig geïnte resseerd. Het bleek onvindbaar. Later vertelde Mme. Piérard, con servatrice van het museum me, dat het verwoest werd in de Eerste Wereldoorlog. Ook dit bezit werd in 1567 door Al- va geconfisceerd, de inventaris in Brussel op veilingen verkocht. Wandelend door Mons ontdekte ik in het fraaie stadhuis een eerste tastbaar spoor: een wandtapijt, dat tot het bezit van Jan, Markies van Bergen had behoord in zijn Hötel d'Aimerie. Het bleek in 1965 teruggekocht te zijn door de stad Mons op een vei ling in Londen! Uit de inventaris, die in Brussel bewaard wordt wist ik, dat het één stuk was uit een 'sui te' van acht tapijten met het ver haal van Tobias. Het exemplaar, dat nu weer in Mons hangt, ver beeldt het vertrek van Tobias per karavaan door de woestijn. Een prachtig werk uit de Brusselse school.11 Interessant is, dat ik in september 1990 van gemeentear chivaris W. van Ham een brief kreeg die hem gestuurd was door de bibliothecaris van het Kasteel van Gaasbeek. Hr. Wim Decoodt schreef daarin bezig te zijn met een onderzoek naar juist die tapijtsuite, waarvan ik een exemplaar in Mons had gezien. Hij wist te vermelden, dat de hele suite in 1571 door Alva cadeau gegeven was aan Mare d'Ocoche. Hadden we zoiets maar compleet in Bergen op Zoom, 1 11 V ,YXI Afb. 6. Interieur van de Sint-Joriskapel van het hof van Nassau te Brussel, nu onderdeel van de Koninklijke Bibliotheek. (Foto INBEL, Brussel.)

Periodieken

De Waterschans | 1991 | | pagina 3