47
I
■HM» 'Hl
De Waterschans nr. 3 1991
Afb. 4. Maart. Folio 3 verso uit het getijdeboek van de Hertog van Berry.
ontmoeting met Montigny, buiten
de stad Segovia. Montigny verge
zelt hem de 24ste al naar het bui
tenverblijf van de koning 'El Val
sain', dat kort daarvoor gereedge
komen was.
De koning ontving Aquilera vrien
delijk. hij leek begaan met de zieke
markies en zei, dat hij zijn beslissing
via Montigny aan hem zou laten
doorgeven.
Die beslissing kwam er op neer, dat
de aanwezigheid van de markies
dringend gewenst was. Met die
boodschap vertrok Aquilera uit Se
govia op 1 augustus voor de terug
reis naar Lusignan.
Op 16 augustus arriveerde de Heer
van Bergen, afgezant der Neder
landen in Segovia, of liever in 'El
Bosque de Segovia, El Valsain'.
Hij verkeerde, naar de berichten,
in blakende welstand. Hij moet in
staat geweest zijn de reis vanaf
Bordeaux te paard te maken.18
De afloop van dit gezantschap, nu
aan het hof van Filips II verenigd,
is U vermoedelijk bekend. In de
Nederlanden is de beeldenstorm
losgebarsten. De reactie daarop
van Filips laat zich raden. Terug
keer naar de Nederlanden is daar
mee uitgesloten, al duurt het lang
voor dat ook openlijk gezegd werd.
Alle besprekingen met de koning,
de Spaanse Raad van State en in
dividuele leden daarvan leiden tot
niets.
Alva wint uiteindelijk. Er zal hard
worden ingegrepen. Dat de twee
gezanten, al te vaak afgeschilderd
als mede-oorzaak van de opstan
digheid, in Spanje worden vastge
houden is begrijpelijk.
Ik zou U een verslag doen van een
reis. Daarom nog dit. Het was in
drukwekkend de plaatsen te kun
nen bezoeken, waar zich al die dra
matische gebeurtenissen hebben
afgespeeld. Dat gold speciaal 'El
Afb. 5.
De marmeren
sarcofaag van
Sainte
Quitterie.
De Waterschans nr. 3 1991
Valsain'. waarvan ik me geen
voorstelling kon maken, ook niet
toen ik uiteindelijk, in de buurt van
het drukbezochte koninklijk Paleis
van San Ildefonso de la Granga
een trieste ruïne vond. Dankzij een
vriendelijk persoon uit dat paleis
kwam ik later in het bezit van uitge
breide informatie. U kunt zich nu
een beeld vormen van de plaats
waar het gezantschap van Jan van
Bergen eindigde.(afb. 6)
Maar ook het Alcazar van Segovia,
waar Montigny zo lang gevangen
zat voor hij werd overgebracht naar
het Slot van Simancas om daar ge
wurgd te worden, was een indruk
wekkende plaats. Ik ben in de to
renkamer geweest waar hij zoveel
dagen sleet, zich afvragend wat de
bedoelingen van Filips zouden zijn.
De meeste sporen waren echter te
vinden in het Staatsarchief van Si
mancas, datzelfde gebouw waar
Montigny in het geheim werd om
gebracht, (afb. 7)
De korte tijd die ik daar mocht
doorbrengen was toch voldoende
om een indruk te krijgen van de
scrupuleuze zorg, waarmee Filips II
alle documenten liet ordenen en
bewaren. Dat betekent dus een ze
kere terugkeer daarheen. Want
daar mag ik de echte sporen van
het gezantschap van 1566 ver
wachten.
Aantekeningen
1 Bewaard gebleven en teruggekeerd
naar Ecouen zijn. o.a.: - Piëta - geschil
derd door II Rosso (1499-1541) - Laat
ste avondmaal - geschilderd door Mar
co d'Oggiono - 11 delen van een tafel
servies. in 1533 vervaardigd door Gui-
do Durantino in Urbino. Het bevat on
derwerpen uit de 'Metamorphosen'
van Ovidius - een altaarstuk, vervaar
digd door Pierre Reymond na 1551,
met afbeeldingen van het Lijdensver
haal in 'Emaux-peints' techniek. (Alain
Erlande-Brandenburg. 'Chateau
d'Ecouen-Guide'. Parijs. 1989. blz.
10-12.) 2. Algemeen Rijksarchief Brus
sel. Inv. Raad van Beroerten, nr. 164.
Fol. 19-20. 3 C.J.F. Slootmans, 'Jan
metten Lippen', R'dam 1945, blz. 451.
4 Dat heeft wel zijn echtgenote, Maria
van Lannoy gedaan. Zie: Archivo
General de Simancas. Estado de flan-
des 536-512. Voor de beschuldigingen
tegen Jan IV: Alg. Rijksarchief Brussel.
Papiers d'Etat et de l'Audience, nr.
529, Fok 8. 5 Uit C.J.F. Slootmans.
'Jan metten Lippen', R'dam 1945, blz.
452. 6. Dr. J. Brouwer, 'Montigny. Af
gezant der Nederlanden bij Philips II'.
A'dam 1941. blz. 30. 7. F. Braudel,
'Beschaving, Economie en Kapitalisme
(15de-18de eeuw)'. Deel 1, 'De struc
tuur van het dagelijks leven'. A'dam
1987. blz. 413-415. 8. C.J.F. Sloot-
usb
Afb. 6. 'Het Paleis van Valsain'. Schilderij van Juan Batista del Mazo. (Paleis
van San Lorenzo-Escorial)
Afb. 7. 'Het Staatsarchief van Simancas'. Eigen opname.
mans. o.c. blz. 449-453. 9 Dr. J.
Brouwer, o.c., blz. 54. 10 Dr. J. van
Herwaarden, 'De pelgrimage naar
Santiago de Compostella. (12de-18de
eeuw)', blz. 73-75 uit de catalogus van
de Europalia-tentoonstelling 'Santiago
de Compostella' 1000 jaar Europese
Bedevaart. Gent. 1985. 11 Dr. J.
Brouwer, o.c., blz. 55. 12. De ge
noemde feiten en gebeurtenissen wor
den in meerdere of mindere mate ge
noemd en besproken bij J.L. Mottley,
'La Révolution des Pays-Bas au XVIe
Siècle'. Paris. z.j. blz. 196-262: W.H.
Prescott, 'Geschiedenis der regering
van Koning Philips II'. A'dam 1860.
blz. 81-104: J. van Vloten. 'Neder
lands opstand tegen Spanje in zijn be
ginselen. aard en strekking geschetst,
/1564-1567)'. Haarlem 1856, blz. 50-
80. 13. W.H. Prescott, o.c.. blz. 99. 14
Gids tentoonstelling 'Mélusine et les
seigneurs de Lusignan'. blz. 8. 15
C.J.F. Slootmans, o.c.. blz. 454. 16
Uit het Grieks, letterlijk 'schedel-
dragend'. 17. Mededeling van de Hr.
S.C. Wittenbols-Manege Molenzicht.
die voor deze prestatie zijn bewonde
ring uitsprak. 18 Dr. J. Brouwer, o.c..
blz. 56.
