STAD EN LAND VAN
BERGEN OP ZOOM
LEO
:belg
:rc j
STAD EN LAND VAN
BERGEN OP ZOOM
- - - r£e-
Geschiedkundige Kring van
4
Woensdag 9 december 1992. Lezing door Mr HAM. van der Heyden over "Histori
sche Kartografie" in Café De Ster, aanvang 20.00 uur.
Zowel de geleerde als de doorsnee burger had vóór
1500 een slecht beeld van de geografische toestand. Hij
kon zich nauwelijks voorstellen hoe de wereld, zijn eigen
land en zelfs zijn eigen streek eruitzagen.
Dit werd echter beter onder invloed van drie beslissende
historische gebeurtenissen:
- de ontdekkingsreizen sedert de 15de eeuw;
- de uitvinding van de drukkunst;
- de opkomst van de landmeetkunde op meetkundige
grondslag van de triangulatie of driehoeksmeting.
Het ontstaan van de moderne kartografie als een gevolg
van de drie genoemde factoren hing in belangrijke mate
samen met de herontdekking en heruitgave van het
belangrijkste geografie-boek van de klassieke oudheid,
de Cosmographia van Claudius Ptolemaeus (2de eeuw
na Christus). Op het einde van de 15de en in het begin
van de 16de eeuw werd dit boek vele malen herdrukt en
van nieuwere en betere kaarten voorzien.
De Nederlanden speelden in die periode nog nauwelijks
mee. Het oudste overzichtskaartje van de Nederlanden
dat we kennen, verscheen in de Ptolemaeus-editie in
Italië in 1548. De Italiaanse stadsstaten waren de voor
trekkers van de moderne technische beschaving zoals de
drukkunst die door Duitse Benedictijnen in Italië werd
geïntroduceerd.
De Nederlandse kartografie begint met een keizerlijke
opdracht, Karei V, aan een jonge landmeter, Jacob van
Deventer, die de taak kreeg de noordelijke provincies
van de "Boergondische Kreits" in kaart te brengen. De
eerste provincie waarop hij zich toelegde was het Her
togdom Brabant dat zich toen uitstrekte van Namen tot
de grote rivieren. In 1536 leverde hij
zijn eerste kaart -die van Brabant dus
- bij de Staten in Brussel in.
Rond 1570 verlegde zich het zwaarte
punt van de kartografie van Italië
naar de Nederlanden, in hoofdzaak
naar Antwerpen. Daar ontstond in
1570 de eerste atlas in de moderne
zin van het woord. Na de val van
Antwerpen werd Amsterdam de
hoofdstad van de Nederlandse karto
grafie. De meeste Zuid-Nederlandse
kartografen vluchtten naar die stad
en daarmee begon de grote bloei van
de Nederlandse kartografenschool die
een eeuw langde toon zou aangeven
in de wereld. Die bloei duurde tot in
de tweede helft van de 17de eeuw,
toen de machtige Franse staat door
zijn geld en organisatie nieuwe we
tenschappelijke en technische verwor
venheden kon realiseren en daardoor
de Nederlandse kartografie overvleu
gelde.
Geschiedkundige Kring van 5
Donderdag 14 ianuari 1Q(n
Bosch te bezoeken, krijgt de kans het merendeel van de
tentoongestelde schilderijen, archivalia, ge-
Lezing in de Hofzaal van het Markiezenhof over de
Bergse vastenavond door Cees Vanwesenbeeck gevolgd
door een rondleiding op de tentoonstelling "Vastenavond
- Carnaval, feesten van de omgekeerde wereld" door Jo
hanna Jacobs, conservator van het Markiezenhof en
Cees Vanwesenbeeck. Aanvang van de lezing 20.00 uur.
van 1992 (van 20/09 t/m 29/11) wordt er
m het Noordbrabantse Museum te 's-Hertogenbosch een
tentoonstelling gehouden over de geschiedenis van het
vastenavondfeest in de Zuidelijke Nederlanden. Voor
wie niet in de gelegenheid is deze tentoonstelling in Den
)ëken, krijgt
oeide schilu. wm Ui.a,
bruiksvoorwerpen en sculpturen te zien in het Marl
zenhof.
Om organisatorische reden zal de expositie in het Mar
kiezenhof in Bergen op Zoom in twee delen te zien zijn.
Het eerste deel in de periode van 20/12-1992 t/m
en het tweeae deel van 19/02-1993 t/m
04/04-1993.
In de eerste expositie wordt een beeld gegeven van de
middeleeuwse feesten als Sint-Maarten, Driekoningen
en Vastenavond in de Zuidelijke Nederlanden. Deze
feesten markeerden de wisseling van de jaargetijden en
verdreven de winter, het donker en het boze. De be
staande orde werd omgekeerd en de spot werd gedreven
met het aldus tentoongestelde ongewenste gedrag De
feesten van de omgekeerde wereld worden belicht aan
de hand van prachtige schilderijen van Jeroen Bosch,
Pieter Breughel, Adnaan van de Venne, Jan Steen en
anderen.
In de tweede expositie worden met name de ontwikke
ling en de achtergrond van de vastenavondvieringen in
s-Hertogenbosch en Bergen op Zoom getoond.
FAUSTO NUMINE
BERG A VICTRIX
MICHA£US
FAUSTO NUMINE
BERGA VICTRIX
tn——Q'»*—tWUkUUlU llTP
