30
AKr UYTKONDIGÏNG.
In w oonders van Brabant
van de Eylanden van Zeeland
en van die gelégen tusschen de
Ma es en de Schelde l
De Waterschans nr. 2 1992
Rotterdam en Schiedam komen.25
Dat alles schreef Vergroeseri aan
monsieur Rabonet, in het Frans
uiteraard. Er waren in Bergen op
Zoom kennelijk voldoende notabe
len die de Franse taal beheersten.
Van een taalprobleem of taalbar
rière is weinig te merken. Het leren
van Frans behoorde in die tijd tot
de opvoeding van de beter gesitu
eerden.
Vermeulen schreef die dagen een
briefje naar de kwartierdrost te Bre
da, dat hij noodzakelijk voor enige
tijd de stad uit moest en dat Ver-
groesen tijdelijk zijn plaats in
nam.26
Op maandag 12 februari kwamen
de wethouders andermaal bijeen,
natuurlijk vanwege de rekwisities.
Er was een brief ingekomen van de
kwartierdrost van Breda, waaruit
bleek dat de Bossche landdrost af
spraken had gemaakt met de aan
nemer generaal inzake het leveren
van voedsel, fourage en brandstof
aan de Fransen. Het personeel van
de aannemer zou ook voor de dis
tributie zorgen. Dat klonk bemoe
digend en het college haalde even
verlicht adem. Men besloot om het
goede nieuws maar meteen aan
Duval door te geven.
Een nieuw militair hospitaal
Maar er was nog meer post, onder
andere een brief van de landdrost
zelf met een eis van Rabonet be
treffende de oprichting van 'een
principaal magazijn' te Breda, Ber
gen op Zoom en 's-Hertogen-
bosch, plus een militair hospitaal in
elk van deze drie steden voor
respectievelijk 1.000, 500 en
1.000 zieken. Het aantal zieken
placht in de vorige eeuwen het
aantal gewonden verre te overtref
fen en dat niet alleen in vredestijd.
Een onmogelijke eis, dat hospitaal,
vonden de wethouders. Wethou
der Huart zou een antwoord van
die strekking formuleren.27
Donderdags daarop de volgende
vergadering. Het concept van
Huart werd goedgekeurd en ver
zonden. Maar er lagen al weer
twee nieuwe brieven van kwartier
drost Verheijen. Bergen op Zoom
moest zorgen voor 1.500 pond rijst
of 3.000 pond peulvruchten,
2.000 pond zout, 1.000 flessen
azijn en 3.906 flessen jenever plus
het benodigde voor het hospitaal.
Wat de stad zelf niet had moest ze
maar elders kopen. De heren
maakten het zich deze keer niet
moeilijk. Ze gaven de commissie
van financiën een volmacht om de
Brabant
]3evel otilfarigen hebbende vail Zyne Majesteyt
den Keyzer en Koning,NAPOLEON, van inililair-
lyke possessie te neémen van het Land gelégen
tusschen de Maes en de Schelde, ik zende aldacr
deugdzaeme en wel krygs-getugte troependie bevel
hebben uwe persoonengebruyken en costumen
te eerbiedigen. Ik hoope dat zy zullen in erken
tenis, een onthaal ontfangen weerdig van hun goed
gedrag, Yvaer van ik vooruyt, met liefde borge blyf.
Tot Breda, den 28 January 1810.
Den Maarschalk Hertog van REGGIO,
Opperbevelhebber van het Léger.
gevraagde artikelen te kopen.
Huart en Berbiers namen de zorg
voor het magazijn op zich.28
In de namiddag van die 15de fe-
bruai was er nog een vergadering
samen met de vroedschapsleden
en dat op verzoek van generaal
Laurent. Die stelde zich voor als de
nieuwe goeverneur van de vesting
stad, opvolger van Maison. Grote
vreugde bij de beide colleges,
vooral toen bleek dat men met een
aimabel man te doen had, die ver
klaarde en blijkbaar ook meende,
zich in te willen zetten voor het wel
zijn van de stad. Opgelucht besloot
de vergadering om Laurent de vol
gende dag met een tegenbezoek te
vereren. Was Maison zijn boekje te
buiten gegaan? Zijn er klachten
over hem tot Parijs doorgedron
gen? We weten het niet.
Van de eis tot oprichting van een
hospitaal was Bergen op Zoom
nog niet af, al werd die eis geleide
lijk aan wat gematigder. Verheijen
had dekens en lakens bemachtigd
en liet weten dat Bergen niet alléén
de kosten van het hospitaal hoefde
te dragen. De regio zou moeten
bijspringen. Was er dan nóg niet
genoeg geld bijeen, dan moest het
stadsbestuur de kosten maar hoof
delijk omslaan over de inwoners
als een voorschot. Vergroesen
schreef terug onmogelijk aan de
eisen te kunnen voldoen. Duval en
Rabonet wilden te veel. Om die re
den was er nóg niets aan het hospi
taal gedaan. Er was bovendien on
voldoende duidelijkheid. De land
drost had het over een nieuw
hospitaal, terwijl Duval genoegen
nam met een aanpassing van het
Markiezenhof, thans in gebruik als
militair hopitaal voor het Hollandse
garnizoen. Een nieuw hospitaal
kon de stad beslist niet betalen en
renoveren van het vroegere hospi
taal zou minstens 10.000,ver
gen. Dan was er in de stad nog een
lokaliteit waarvan wellicht wat te
maken was, maar dat was juist in
gebruik genomen als magazijn. De
De Waterschans nr. 2 1 992
stadskas was leeg en het bestuur
had geen krediet meer. Bleef over
een forse heffing ineens van de
burgers, een personele omslag,
maar kon je dat de toch al zo ver
armde burgers aandoen? Vergroe
sen verzocht daarom toch genoe
gen te nemen met een aanpassing
van het Hollandse militaire hospi
taal, het Markiezenhof.29
Op 7 maart de volgende vergade
ring over het hospitaal. Volgens de
notulen was Vermeulen deze keer
aanwezig. Was het te zwaar voor
hem? Tot eind oktober zou het bij
deze ene keer blijven. Rabonet had
zich bij de landdrost beklaagd over
de trage gang van zaken te Bergen
op Zoom wat het hospitaal betrof
en daarom droeg De la Court zijn
kwartierdrost Verheijen op met
Duval en Vergroesen te gaan over-
legen, hoe meer schot in de zaak te
krijgen. De landdrost stelde dui
zend gulden beschikbaar als voor
schot, maar schreef er wel bij, dat
men er een spaarzaam gebruik van
moest maken. Voorts suggereerde
hij om planken voor het maken
van kribben in de dorpen te rekwi-
reren en geld te vergaren middels
een hoofdelijke omslag.
Tijdens het overleg met Verheijen
stelde deze voor ook Kupfer erbij te
halen. Kupfer beheerde het Hol
landse hospitaal en hij stelde al zijn
dekens, lakens, matrassen en krib
ben voor zover niet in gebruik ter
beschikking,, zij het onder voor
waarde dat de minister van oorlog
of diens commissaris Lefebvre te
Breda er zijn zegen aan gaf. Zo
vorderde men wel, maar rond was
de zaak niet.30
Een onbetaalbaar hospitaal
Op vrijdag 9 maart de volgende
vergadering, een gecombineerde
deze keer, onder leiding van
Huart. Slechts zeven raadsleden
kwamen opdagen. Punt van dis
cussie was de hoofdelijke omslag
voor het hospitaal, maar nu voor
300 bedden. De vroedschap wees
de extra personele belasting af. In
de brief aan Duval komen de argu
menten voor de afwijzing nog uit
voeriger aan de orde dan in de
voorafgegane correspondentie. De
stad heet echt uitgeput en kan niet
eens de renten en aflossingen beta
len. De inwoners hebben het afge
lopen jaar al zoveel afgezien, dat
extra lasten in dit stadium absoluut
onmogelijk zijn. Of Duval zijn su
perieuren daarop attent wil ma
ken? Om hun goede wil te tonen
zal een deputatie uit het stads-
Afb. 6. Het Markiezenhof anno 1748. Tekening C. Pronk
bestuur naar Amsterdam gaan en
de Hollandse regering om hulp
vragen, hetzij in de vorm van geld,
hetzij met goederen voor het
hospitaal. Huart en Simons bega
ven zich op reis. De laatstgenoem
de was ontvanger van de onbe
schreven middelen (belastingen op
verbruiksgoederen) en lid van de
vroedschap. Hij was afkomstig uit
Amsterdam. De deputatie zou een
'convenable som' vragen als voor
schot en of Kupfer zijn inventaris
mocht uitlenen.31
Daarna was het even rustig aan het
hospitaalfront. Op 19 maart kwam
er een reactie uit Amsterdam. De
vice-president van de Staatsraad,
belast met de portefeuille van oor
log, stelde tienduizend gulden be
schikbaar, in mindering te brengen
op het bedrag dat de gemeente
van het rijk te goed had vanwege
gepresteerde scheeps- en wagen
transporten in het jaar 1809.
Het duurde erg lang voor het geld
kwam en intussen aten en dronken
en stookten de Franse militairen
alsmaar voort.32
Op 21 maart een nieuwe rekwisi
tie: 24.000 pond steenkolen,
1.410 Franse pinten jenever,
1.500 pond rijst of gepelde gerst,
uiterlijk 24 maart te leveren. Dus
maar weer een bezwaarschrift de
deur uit: Bergen op Zoom draait
nog altijd alleen op voor de salaris
sen van het personeel in het maga
zijn en voor de kosten van het ma
len van het graan en voor de aan
koop van zout, azijn, jenever en
rijst of peulvruchten. Bovendien
draagt de stad de kosten voor het
hospitaal. Volgens een beschikking
van de landdrost zou de regio bij
dragen, maar daar merken de he
ren niets van. Steenkolen kon de
stad niet leveren want er is in de
stad geen opslagplaats voor steen
kolen. Die moeten van elders ko
men en dat duurt langer dan twee
dagen. Een rekwisitie van brand
hout in de regio ligt meer voor de
hand. Verder geeft de brief weer,
hoe de vorderingen zijn met het
hospitaal. De aanpassing kost veel
geld en - men wordt niet moede
het te herhalen - de stadskas is
leeg. Een personele omslag vindt
men pas mogelijk, als bekend is
wat elke gemeente zal bijdragen.
Dan kan er een fonds worden ge
vormd voor het hospitaal. Op het
eind van de brief volgt een korte
samenvatting:
1. Stel ons vrij van de kolenvorde-
ring.
2. Geef ons subsidie voor het
hospitaal, voor het salaris van het
magazijnpersoneel en voor de op
gelegde betalingen.
3. Als er toch een Frans hospitaal
moet komen, wijs ons dan een
fonds aan voor die instelling.
De commissie van financiën kreeg
een volmacht tot aankoop van je
never en rijst of gerst.
Het werd en wordt eentonig, maar
drie dagen daarna een nieuwe eis
van Duval: hij wil meer werkkrach
ten in het magazijn. De wethou
ders wezen het verzoek af omdat
de Hollandse regering niet van
