Beenderen
Vogels
Geschiedkundig tijdschrift
-
V kiP
j 38%
wi'k"
P'liMil
M
N 21
J-Crtrrn-wtrt-
O.A. IN DIT NUMMER:
De Waterschans nr. 3 1992
ellepijp
20%
spaakbeen
10%
opperarmbeen
70%
kuitbeen
5%
scheenbeen
63%
dijbeen
32%
handwortel
3%
kootjes
53%
sprongbeen
6%
middenvoet
35%
middenhand
3%
arm
been
hand voet
Figuur 4.
naar het 'totaal' aantal beenderen
van een normaal organisme.2
Hierbij beschouw ik gemakshalve
de uit vele beenderen opgebouwde
schedel en heup als 1 been. Ook
hier geldt dat de kleine beenderen
van hand en voet sterk in aantal
achterblijven. Het percentage
schouderbladen en wervels is daar
entegen overeenkomstig de nor
male situatie. De verdeling van de
aangetroffen wervel (Figuur 3)
komt redelijk overeen met de nor
male wervel verdeling, zij het dat er
iets meer lendenwervels zijn ge
vonden.
Het totaal van gevonden beende
ren of been-elementen bedraagt
154.
In figuur 4 staat de abnormale ver
deling van de botten uit de ledema
ten. Als oorzaken voor deze abnor
male verdeling zou men kunnen
aanvoeren dat de afvalkuil op ge
regelde tijden (gedeeltelijk) ge
leegd is, en/of dat misschien een
bepaald konsumptiepatroon hier
aan ten grondslag ligt. Van handen
en voeten werden weer voorname
lijk de grotere beenderen verza
meld en dan nog met name van
runderen.
De aangetroffen skeletelementen
van beenvissen bestaan voor 36%
uit onderkaken, 10% uit wervels
en de resterende 46% is niet deter-
mineerbaar. Gezien het kleine aan
tal (n 11) zijn hieruit gen konklu-
sies te trekken, alleen dat ze aan
wezig zijn. Hetzelfde geldt ook
voor de aangetroffen vogelresten
(Figuur 5). Hierbij is het wel opval
lend dat de 8 metatarsussen
middenvoet) allen van kippen
afkomstig zijn. De mannelijke mid
denvoetsbeenderen zijn allen voor
zien van fraaie sporen. Een aantal
grotere beenderen zijn niet nader
gedetermineerd, maar doen ver
moeden dat zij eventueel van gan
zen afkomstig zijn.
De zaadjes
Na het afwassen van al het gevon
den materiaal werden op het af-
waswater drijvend 'pitjes' waarge
nomen. Deze pitjes werden verza
meld, gedroogd en vervolgens ge
determineerd op samenstelling. De
pitjes bleken te bestaan uit zaden
van een drietal plantesoorten:
aardbei (fragaria spec.), braam (ru-
bus spec.) en de gekweekte en/of
wilde druif (vitis spec.). Daarnaast
bevonden zich bij de pitjes restan
ten van insekten, die niet nader zijn
gedetermineerd.
Ander biologisch materiaal
Een betrekkelijk zeldzame vondst is
een aangetroffen hoef, omdat hoe
ven niet uit been, maar uit hoorn
bestaan. Hoorn groeit in verschil
lende laagjes om een beenpit en zal
normaal snel vergaan in de bo
dem.
Naast de dierlijke resten werd er
ook nog bewerkt been gevonden.
Twee bewerkte benen kammen
[uit de 15e eeuw] een bewerkt be
nen kantklosje en een gespleten
benen handvat vormen deze
vondsten. Met name het handvat is
bijzonder. Het centrale deel van dit
eend
10%
Figuur 5.
holle been is gevuld met lood.
Dwars door het been en de loden
kern loopt een ijzeren pin, die we
gens oxydatie het been heeft doen
splijten. Hoe het werktuig, waar
aan dit handvat zeker bevestigd
zat, er uit heeft gezien is niet meer
te achterhalen.
Restanten van (een) houten bor-
stel(s) met redelijk intakte haren en
restanten van schoenzolen werden
eveneens uit de kuil opgehaald.
Konklusies
Als belangrijke konklusie mogen
we stellen dat het totaal aantal bot
ten te gering is om een goed gefun
deerde uitspraak te doen over de
levenswijze en/of het konsumptie
patroon van de bewoners van de
Balanche. Mede gezien het feit dat
het niet nader gedetermineerde
runder-materiaal vermoedelijk van
schapen afkomstig is, kunnen we
toch heel voorzichtig konkluderen
dat het aantal schapen opvallend
is. Een mogelijke verklaring hier
voor zou kunnen zijn, dat in de
omgeving van de stad veelvuldig
schapen werden gehouden. Als
men weet dat er in de buurt heide
velden, maar ook dijken voorkwa
men, dan lijkt dit voor de hand te
liggen. Voor het overige kan en
mag men eigenlijk geen konlusies
uit de huidige gegevens trekken; in
de toekomst zal er zeer gericht
moeten worden gezocht naar dier
lijke en plantaardige overblijfselen
wil men een zo kompleet mogelijk
overzicht van het konsumptiepa
troon van onze voorouders krijgen.
Dank
De auteur dankt Prof. Dr D. Fergu
son en Dr L. Beyens van de Dienst
Plantkunde voor Geneeskunde,
Universiteit van Antwerpen, voor
de determinatie van de zaden.
Referenties
1 Schmid, E. Atlas of Animal Bones:
for prehistorians, archaeologists and
quaternary geologists. Amsterdam,
1972. 2 Brothwell, D.R. In: Digging
up Bones. London, 1972, pp 36-37.
haan
50%
hen
50%
Sakko-prijs
De Boxhornstraat
De man achter
Kees de Does
Stadspoorten van
Bergen op Zoom
Kijk-in-de-pot
Miscellanea Archivistica III
Huidenmarkt - Nieuwe
Markt - Vismarkt II
Bergen op Zoom tijdens de
Engelse invasie van 1809 I
t—i'
