56
57
De Waterschans nr. 3 1992
Afb. 16: Bodemvondsten uit de Balanche: steengoed.
Tekeningen: Marco Vermunt, Bastiaan Warmoeskerken.
De Waterschans nr. 3 1992
Een niet alledaags produkt, dat op
zijn vroegst in de 18de eeuw geda
teerd moet worden, is het theepot
je van donkerrood steengoed
(afb. 16.16). Het drinken van thee
(en koffie) kwam pas in zwang op
het einde van de 17de eeuw. De
bewoners van de Balanche waren
er al snel liefhebbers van. Dit potje
werd vermoedelijk in Delft ge
maakt. in navolging van soortgelijk
roodgekleurd Chinees theegerei.
Het stond aan de wieg van de late
re, machinale produktie van En
gels steengoed.5
Majolica
Van deze aardewerksoort, die voor
een deel bedekt is met ondoor
schijnende witte tinglazuur en met
transparante loodglazuur, al of niet
voorzien van een beschildering,
werden fragmenten van 16 voor
werpen aangetroffen: dertien scho
tels, twee albarello's of apothe
kerspotten en een mosterdpotje.
Het kleine mosterdpotje (afb. 17.1)
heeft een lichtblauwe decoratie van
vogeltjes en bloemen. Waarschijn
lijk dateert het nog uit het begin
van de 17e eeuw, evanals het frag
ment van de albarello, een voor
werp dat gebruikt kon worden voor
de opslag van zalf.
Hierop is een florale beschildering
in diverse felle kleuren aangebracht
(afb.17.2).
Het schotelgoed, veelal beschil
derd met geometrische decors of
bloemen, bleek helaas uiterst frag
mentarisch. Het meeste ervan da
teert uit het tweede en derde kwart
van de 17e eeuw.
Steengoed kan (zie afb. 16.10)
Steengoed beker en kannetje zie afb. 16.13 en 16.9).
Faience
Zeer veel talrijker dan het majolica
was het aandeel van het faience-
goed. Hiermee wordt geheel van
wit tinglazuur voorzien aardewerk
aangeduid, dat vooral in Delft en
omstreken werd geproduceerd
vanaf de 17de eeuw. In de afval-
kuilen van de Balanche beslaat het
meer dan 30 procent van de totale
vondstgroep, en vormt het de
grootste hoeveelheid die tot nu toe
op een plaats in de stad gevonden
werd. Het merendeel dateert vanaf
de tweede helft van de 17de eeuw,
toen de produktie. die zich haast
geheel in Delft had geconcen
treerd, haar hoogtepunt bereikte.
Enkele schoteltjes uit die periode
zijn directe imitaties van het gelief
de Chinese porselein met kwalita
tief zeer goede Chinese voorstellin
gen. Ook wordt dan geprobeerd
de dunne wand van het porcelein
zo goed mogelijk na te bootsen
(afb. 18c).
Meer aansluitend op de eigen tra
ditie zijn de florale decors op de
bloem- of overpot, evenals de
schotel met de hoornblazer
(afb. 17.3 en 17.4)
Daarbij horen ook het minder fraai
geschilderde bord met bloemen
(afb. 17.5) en het zeskantige bordje
(afb. 17.6), beide van omstreeks
1700.
In de late 17e en in de 18e eeuw
zijn de kleine kopjes en schoteltjes
zeer geliefd. In totaal werden er 44
van gevonden, waarschijnlijk on
derdelen van een groot theeser
vies. Sommige zijn fijntjes beschil
derd in blauw, vaak weer naar Chi
nese voorbeelden (afb. 18a en
18b), andere zijn veel grover van
afwerkirig (afb. 17.7 t/m 17.11). In
de 18e eeuw komen ook de poly
chrome en de zogenaamde gemar
merde decoraties in de mode.
Van het onbeschilderde, geheel
witte faience of Delftse goed wer
den maar liefst 67 platte borden
gevonden. Deze dateren uit de late
17de en het begin van de 18de
eeuw (afb.17.13).
Een zeer sierlijk, in mallen vervaar
digd produkt is de plooischotel. De
afmeting kan variëren van klein tot
zeer groot (afb. 17.16 en 17.17).
Andere vormen zijn wat schaarser,
zoals (oor)kommen (afb. 17.14 en
17.15). kannen en scheerbekkens.
Bijzonder fraai is het zoutvat uit de
late 17de eeuw (afb.17.12). Het
forse vierkante onderlichaam, dat
rust op vier kleine pootjes, con
trasteert met het piepkleine kuiltje
aan de bovenzijde, waarin het zout
werd gelegd.
Een dergelijke zoutvat stond bij de
gegoede burgerij op tafel.'1
Chinees porcelein
Het zeer gewilde Chinese goed,
dat al bij de faience ter sprake
Steengoed theepotje (zie afb.
16.16)
