Bergse straatnamen: het Boerhaaveplein il 4 xMjL m ..h; a iL&s rii VwA,.-' v!% De Waterschans nr. 3 1993 Afb.3. In de apotheek van een 74e eeuwse arts zien we een assistent kruiden knippen en een andere stampt ze fijn; de arts geeft zijn assistenten aanwijzingen hoe ze hun werk moeten doen. Afb. 7. Hermanus Boerhaave; in Leiden was hij de centrale figuur; studenten uit de gehele wereld volgden zijn colleges. Ziekenhuis Lievensberg ligt aan het Boerhaaveplein. Dit ziekenhuis bestaat 25 jaar en ook de Ge schiedkundige Kring viert dit jaar door: B. Daeter eenzelfde jubileum. Wellicht is het daarom aardig in het kader van de serie Bergse straatnamen deze keer eens aandacht te besteden aan ge noemd plein. briljant en veelzijdig student Boerhaave, de zoon van een plat telandsdominee, was een belang rijk geneeskundige, maar opval lend is wel dat hij pas later met zijn studie geneeskunde begon, na eerst andere studies afgerond te hebben. Hermanus Boerhaave werd op 31 december 1668 te Voorhout gebo ren. Hij wilde eigenlijk theoloog worden en begon daarom op 16-jarige leeftijd met de studie in de theologie en wijsbegeerte aan de universiteit van Leiden en in diezelfde tijd legde hij zich ook op de wiskunde toe. Na deze studie doceerde hij dit vak zelfs een jaar. Op 22 jarige leeftijd promoveerde hij reeds in de filosofie. Hij was hierin blijkbaar briljant want hij ont ving toen al voor een akademische oratie een gouden medaille. Spoedig werd hij ook doktor in de wijsbegeerte: hij kreeg toen de taak van toezicht houden op de univer siteitsbibliotheek. Pas na deze studies ging hij zich op de geneeskunde toeleggen. Na drie jaar studie in de medicijnen promoveerde hij in 1693 te Har derwijk, toendertijd een belangrijke onderwijsstad met een befaamde akademie. arts en hoogleraar Na deze studie vestigde hij zich als arts te Leiden. Na enige tijd werd hij lector in de geneeskunde in Lei den en acht jaar later werd hij zelfs benoemd tot hoogleraar in de ge neeskunde. Overigens niet alleen in de geneeskunde, maar ook nog in de botanie. Hij was de plantkun dige die als eerste een studie wijd de aan meeldraden en stampers. Als plantkundige beheerde hij toen ook de kruidentuin van de univer siteit. En alsof dit allemaal nog niet ge noeg was: een paar jaar later zien we hem ook nog optreden als pro- De Waterschans nr. 3 1 993 Afb.2. In de tijd van Boerhaave overlegden geleerde artsen met elkaar in de kruidentuin; op de achtergrond wor den kruiden verzameld voor de bereiding van drankjes en zalfjes. fessor in de scheikunde. Op een bepaald moment had hij dus drie professoraten: plantkunde, ge neeskunde en scheikunde. arts met een drukke praktijk Daarnaast bleef Boerhaave ook steeds als arts met een praktijk werkzaam: hij had zelfs een erg drukke praktijk. Als arts was hij na melijk zeer populair. Ook vele vorstelijke personen vroegen hem medische adviezen, zoals ook tsaar Peter 1. Tsaar Peter was namelijk de eerste Russische tsaar die een reis naar het buitenland maakte; hij zorgde ervoor dat niet iedereen hem onmiddellijk herkende; hij reisde daarom verkleed als kapi tein. In Amsterdam had hij een ontmoeting met Boerhaave. Overi gens moest hij daar wel twee uur wachten voordat hij Boerhaave te spreken kreeg; dit wijst erop dat Boerhaave wel een erg belangrijk man geworden was! Ook de latere keizer Frans I kwam hem consulte ren. Er was werkelijk geen zieke in de hogere standen meer die Boer haave niet had geraadpleegd. Hij werd er overigens ook nog schat rijk van; zijn enige dochter werd la ter op ettelijke tonnen geschat! een zeer aktief man Boerhaave was een man met een enorme werkkracht en van zeer veel aktiviteiten: drie professoraten dus, daarbij een drukke praktijk als arts; bovendien reorganiseerde hij de universiteitsbibliotheek en besteedde hij veel tijd aan de uni- versiteits-kruidentuin. Daarbij schreef hij nog omvangrijke boe ken en voerde hij een zeer uitge breide correspondentie waarin hij medische adviezen gaf. Bovendien moeten nog genoemd worden zijn talrijke redevoeringen voor de uni versiteit. Boerhaave was ook zeer bekwaam in het Latijn en hield ook erg van muziek en literatuur. Maar hoe bekwaam en geleerd ook, Boerhaave was een heel pret tig mens, goedaardig en hulpvaar dig jegens behoeftigen. had een groot schrijverstalent en een bril jant optreden; het maakte hem tot een persoonlijkheid van formaat; hij dwong liefde, eerbied en be wondering af. Hij was de beste ver persoonlijking van de tegenwoor dig nauwelijks nog denkbare ge leerde die tevens man van de we reld was. een bijzondere arts en hoogleraar Boerhaave heeft op medisch ge bied niet bepaald grote ontdekkin gen gedaan, maar hij is toch van grote betekenis voor de genees kunde geweest. In zijn tijd probeer de de geneeskunde immers alles te verklaren vanuit één opvatting, bij voorbeeld ziekte is alleen maar een storing in het chemische proces bij mensen. Boerhaave had een rui mere visie: hij wilde eerst eens goed bekijken wat iemand man-

Periodieken

De Waterschans | 1993 | | pagina 18