De Waterschans nr. 3 1 993 inval in mei 1940 en de daarop volgende bezetting worden uitge breid getoond door middel van kranten, brieven, dokumenten, fo to's en kaarten. Best. Spoorstraat 1 (tel. 04998-97473). Dagelijks open, behalve op maandag en dinsdag; aparte regeling voor groe pen mogelijk. Verboden onderwerpen In het tijdschrift over volkscultuur in Nederland: Alledaagse Dingen, staat in nummer 3 (1993) een al leraardigst artikel van F. Flippo en M. Jansen over taboes. Ter infor matie hier enige onderwerpen uit. Taboes zijn dingen die je niet hoort te doen of waar je niet over hoort te praten. Taboes zijn er in soorten en maten. In ons leven wemelt het van de taboes, zoals op het gebied van eetgewoonten, taalgebruik of seksualiteit. De Engelse ontdek kingsreiziger James Cook hoorde voor het eerst het woord taboe ge bruiken; dat was bij de Polynesiërs: personen, plaatsen en handelingen die genegeerd moesten worden, werden bij hen aangeduid met ta boo. Cook ontdekte dat daar din gen heel gewoon waren die bij ons volstrekt als ongepast worden aan gemerkt. Hij kreeg bijvoorbeeld een vrouw naar keuze toegewe zen; toen hij dat afwees waren de eilandbewoners zeer verbaasd. Maar zij werden kwaad toen Cook een aantal vrouwen voor een maaltijd met hem uitnodigde. De vrouwen moesten het afslaan; het was taboe. Via zijn scheepsjour naal kwam het woord taboo naar onze gebieden en veranderde in ta boe. Hier werd het het woord voor zaken die men gewoon niet doet. Op woorden kan een taboe rusten; er kan een gevaar in zitten als men een bepaald woord uitspreekt: in Afrika heet de krokodil 'boomstam' en een leeuw 'vos'. Door de echte woorden te gebruiken zou je iets kunnen oproepen. Wij noemden in de Middeleeuwen de pest 'de gave Gods'. Tuberculose noemen we liever t.b.c. of t.b. En iemand heeft geen kanker, maar k. Per mi lieu kan op woorden een taboe rusten: geen pilsje maar biertje, geen kostuum maar pak en taartjes en chocolaatjes zijn lekkerder dan gebakjes en bonbons; autorijden is chaufferen. W.C. is een neutraal woord, maar plee is vies; toilet is het mooist! Maar woorden zijn na tuurlijk ook aan verandering on derhevig; zeiken was ooit een net woord! Er bestaan ook vele taboes op het terrein van wat we eten: waarom geen rattevlees, of honde vlees; in Afrika eet men zonder problemen rupsen. Men at zelfs ratten, zo nijpend was de voedsel situatie, meldden journalisten tij dens de Biafra-oorlog in Nigeria, maar ze wisten niet dat rattevlees er een heel normaal onderdeel van de maaltijd was. Ook de manier waarop wij voedsel naar binnen brengen, kent vele taboes. We eten met bestek; de Middeleeuwer snoot zijn neus in het tafellaken, of in de binnenkant van zijn elleboog; hij dronk uit een gemeenschappe- k&ntw-.hvan nut Iamiti man l)f Suckn/ns jra ft De 'ïremmel ft/ aatt De pest: een gave Gods! Een ommegang van de leprozenbedelaars in 1608. Gravure van C. Jansz. Visscher. De Waterschans nr. 3 1993 lijke beker, liet zijn boeren en win den rustig vliegen en..at met zijn handen. Tot half 18e eeuw was het gebruik van een vork helemaal nog niet zo vanzelfsprekend. Men sliep vaak met zessen in een groot bed; behoeften deed men in het open baar. Bastaarden die via de ge meenschappelijke badplaatsen ontstaan waren, werden ruimhartig geaccepteerd; over een onecht kind deed men helemaal niet ge heimzinnig. Maar op de dood rust te bij de Middeleeuwer wel vele ta boes: een beul was onrein en je kon hem beter maar niet aanraken; soldaten, die toch ook veel de dood te maken hadden, vielen niet in die taboe-sfeer maar werden juist verheerlijkt; ze dienden im mers een goede zaak. Wie de macht heeft in de maat schappij, de kerk of de adel bij voorbeeld, heeft ook de macht om te bepalen wat taboe is. De jaren zestig staan bekend als taboe doorbrekende jaren op velerlei ge bied. De jongeren die toen taboes doorbraken moesten daarvoor slag leveren met opvoeders en autori teiten. Toch bleek na een aantal ja ren strijd dat de taboeloze maat schappij onbereikbaar was: taboes veranderen wel, maar verdwijnen doen ze blijkbaar nooit. wielrennen Tot 1 oktober a.s. is er in de Ge meentelijke Archiefdienst een huis expositie gewijd aan: Wielrennen te Bergen op Zoom tot 1940. Bevrijding Bergen op Zoom Het comité bevrijding Bergen op Zoom wil de herdenking op 27 ok tober 1994 groots aanpakken om dat deze herdenking voor de vijf tigste keer plaats vindt. De doelstelling van dit comité is de Bevrijdingsgedachten levend te houden evenals de contacten met de bevrijders en hun nabestaan den. Het comité is een civiele organisa tie die nauw samenwerkt met de Gemeente. De stad Bergen op Zoom is op 27 oktober 1944 door de Canadezen bevrijd. Daarom heeft het comité een grote groep Canadese oud strijders van het Lincoln and Wel land Regiment en het South Alber ta Regiment, met hun nabestaan den, uitgenodigd voor deze her denking. De eerste officiële bijeenkomst vindt plaats op de Canadese be graafplaats, waar tal van hoge gasten en oud-strijders bij verte genwoordigd zullen zijn. Daarna krijgen de bevrijders een officiële ontvangst van het gemeente bestuur in het Markiezenhof. Later op de middag volgt een groot défi lé, ondermeer begeleid door de Koninklijke Mariniers Kapel. Het is de bedoeling dat een Royalty het défilé afneemt, waarvoor door de gemeente o.a. Prins Bernhard reeds is uitgenodigd. Ook is de Keep them Rolling benaderd, die met oude legervoertuigen de in tocht van 1944 in herinnering zul len roepen. recepten uit de zeventiende eeuw In 1662 verscheen het boek 'De verstandige Koek of sorghvuldige Huys-houdster'. Een kookboek met origineel Nederlandse recep ten uit de zeventiende eeuw. Dit kookboek is thans integraal her drukt (Amsterdam 1993). Het boek behandelt de dagelijkse keu ken van de gegoede burgerij. De recepten gaan uit van de 'onge kochte spijzen', dus spullen uit de eigen moestuin, boomgaard en vis vijver. Ieder buitenhuis had vroe ger wel zo iets. Een paar recepten: het binden van de saus deed men met fijngewreven en hardgekookte eierdooiers of met geroosterd brood. Stoven was de grote kook- mode in de Gouden Eeeuw, maar niet in een oven, maar in de 'taar- tenpan'; een metalen pan op poot jes, afgedekt door een deksel met opstaande randen. De pan werd in het vuur gezet en op het deksel kwamen gloeiende turven te lig gen. Het gerecht kwam zo tussen twee vuren. De zeventiende eeuw- se maaltijd begon altijd met een sa lade van groene sla of koude ge kookte groenten. De salade werd aangemaakt met zout, olijfolie, azijn, en 'toekruiden': welriekende bloemen en kruiden. Het hoofd bestanddeel van de maaltijd was vis, vlees of gevogelte, verwerkt in pasteien of taarten, gestoofd op het fornuis of gebraden aan het spit. Het hoogtepunt van een maatijd vormde het gebak. Daar om staan er in dit boek vele recep ten voor pannekoeken, wafels, oliekoeken, vlaaien, 'poddingh', pap en kandeel. Interessant zijn ook de vele recep ten voor confituren en de recepten voor de slachttijd. Bij het slachten werd niets weggegooid: orgaan vlees en slachtafval werden direkt opgegeten of ingemaakt; het ma gerste vlees verdween in de schoorsteen om te roken; de rest van het vlees werd in de pekel ge legd. Confituren vormden het laatste on derdeel van een echt feestelijke maaltijd. De recepten daarvoor ontstonden pas na 1550 toen mas saal goedkope Amerikaanse suiker in Europa werd ingevoerd. Daar vóór was suiker veel te duur en ge bruikten alleen apothekers het om plantedelen te conserveren. Ver schillende confituurrecepten noe men nog de medical werking van gerechten met veel suiker. Vanavond gaan we eens zeven tiende eeuws eten?! film als historische bron Amateursfilms zijn een interessante bron voor het gewone, alledaagse leven van een plaats of een regio uit het verleden. Wie daar meer over wil weten: Aasman S. Van de camera en de ploeg. Een studie naar (amateur)film als regionaal historische bron. Groningen. 1993. In de 1 7e eeuw kwam de koffie sterk in trek. In de steden kon men van die drank genieten in koffiehuizen.

Periodieken

De Waterschans | 1993 | | pagina 28