Overlevingskansen voor ETC
Waar vandaan, waar naartoe
De Waterschans nr. 3 1993
door: J. Sanders
Voor de Bergse politiek is de zaak
duidelijk: er is geen geld in huis
door o.a. bezuinigingspraktijken
van de rijksoverheid. Dus, Stich
ting ETC, de subsidiekraan gaat
dicht en - helaas - bekijk het maar.
In 1984 bij het vierde lustrum
schreef ik in de jubileumcatalogus
Joop Mijsbergen/Hans Wester
weel: 'Reeds rommelt de donder
der bezuinigingen'.
'Valt nu het doek' zoals wethouder
B. van der Stoel het verwoordde?
Een terugblik over dertig jaar cultu
rele aktiviteiten van Stichting ET
CETERA en een blik vooruit.
1961
In december 1961 maakte de
plaatselijke pers voor het eerst mel
ding van ETCETERA. Op initiatief
van Joop Mijsbergen wilden zes ar
tiesten uit West-Brabant en uit de
zo nabij gelegen en zo verwante
Antwerpse Kempen onder de
naam ETCETERA meer leven in
de culturele brouwerij van West-
Brabant en bij hen thuis meer
brood op de plank.
Hun enthousiasme was groot, hun
financiële middelen daaraan om
gekeerd evenredig. De markante
penningmeester Willem Simonis
had ooit als maximum 40 in kas.
De groep van zes startte in het
hoekpand Blauwehandstraat/En-
gelsestraat, toen een bouwval, on
bewoonbaar verklaard, maar
dankzij hun inzet snel onverklaar
baar bewoond.
De tijd voor hun initiatief was rijp.
De wederopbouw van ons land
liep voorspoedig. Het land richtte
zich op uit de ellende van de Twee
de Wereldoorlog. Niet alleen de
ekonomie trok aan. Op allerlei ter
reinen zocht men weer immateriële
welvaart. Welzijn vroeg om open
heid en vernieuwende strukturen.
In dit kader zijn in onze stad bij
voorbeeld op het gebied van de
podiumkunsten te plaatsen Aula
en Gamma. En ETCETERA op het
terrein van de beeldende kunsten.
Dat initiatief van een maandelijkse
expositie van eigentijdse
kunst sloeg niet alleen bij kunste
naars aan. Vooral in onderwijskrin
gen onderkende men het belang
ervan voor de jeugd. Leraren van
met name het Mollerlyceum, met
voorop Fons Gieles, Mien van
Giels, Paul Blom, Leo Van Ege-
raat. Frits Haans, Jan Vlekke en
Philip Verduit, Firmine Theuns en
Frans Roks, Harrie en René
Schoutens en Jan Sanders werden
trouwe bezoekers. Van Roncalli
onder meer Jan Pedroli en Gijs
Broekman.
In 1962 kwamen de artiesten op
straat te staan. Vanuit de onder
wijskringen kwam het advies: zet
de vereniging om in een stichting
en ga met de gemeente praten.
Burgemeester Peters was inmid
dels een echte fan van ETCETE
RA.
1964
Leerlingen van het Mollerlyceum -
rector Groen - onder wie vooral
Kees Van Bekkum, Bart Kom-
mers. Ad Verduit, van de L.T.S. -
direkteur Tomesen -, van de
U.T.S. - direkteur Blanken - bedrij
ven en middenstanders en particu
lieren schoten te hulp. Resultaat:
het intieme bovenzaaltje Molstraat
10a en de koffiekamer op de eerste
verdiepeing van Molstraat 8. Dat
alles naar ideeën van de kunstschil
der Joop Mijsbergen en binnen
huisarchitect Ad Goosen. En het
bestuur besloot van ETCETERA
een stichting te maken. Het voor
naamste doel was nog steeds (jon
ge) artiesten een goedkope moge
lijkheid tot exposeren te bieden.
Daarom was de stichtingsvorm een
eerste vereiste (geen winstbejag).
Een tweede vereiste was de jonge
kunstenaars af te wisselen met be
kende grote namen om zo hun af
zetgebied te vergroten. Een derde
vereiste: een zo laag mogelijke
drempel - met name voor de jeugd
- dus geen entreegeld, maar een
steunfonds. Een formule die zowel
naar de kunstenaars als naar ko
pers en publiek toe werkte en nog
steeds werkt.
Daarnaast wilde men van ETCE
TERA een cultureel ontmoetings
centrum maken, compleet met
leestafel et. etc. etc. Dit bleek te
hoog gegrepen.
Men organiseerde - als eerste in
1-Hoek Blauwehandstraat-Engelsestraat. Van een puinhoop naar een puin
hoop. Waar het allemaal in 1961 begon en zoals het in 1965 erbij stond
(foto J. de Baat).
De Waterschans nr. 3 1993
2-Het intieme zaaltje van Molstraat 10a; een symfonie in zwart-wit, zoals J. Hermans in 1964 in het B.N.
schreef (foto Tabias
Bergen op Zoom - koffieconcerten
(het Bachtrio), lezingen en zelfs
een filmvoorstelling in Luxor met
de vooroorlogse Nederlandse
speelfilm Merijntje Gijzen met
daarin de schrijver A. M. De Jong,
in de rol van de oude pastoor. De
lezing door dr. M. De Jong en de
film werden georganiseerd t.g.v.
de tentoonstelling van de schilder
George Van Raemdonck, vaste il
lustrator van A.M. De Jong. Aan
het gemeentearchief van onze stad
mocht ETCETERA namens Van
Raemdonck enige manuscripten
van de schrijver met illustraties van
de schilder overhandigen.
Begonnen werd op 23 februari met
de schilder Jan Sluijters, met de
expositie: 'Schilderijen uit familie
bezit. 'Een fraaie vlag op Uw nieu
we huis', aldus bij de opening bur
gemeester Peters. ETCETERA is
inmiddels de oudste galerie van
Brabant en Limburg geworden.
In de jaren zestig was ETCETERA
een pionier. Een galerie als die van
Willie Schoots in Eindhoven - net
opgericht - kwam kijken hoe wij
het runden en vroeg ons contacten
te leggen met bekende artiesten. Er
was een nauwe samenwerking met
de Brabantse Kunststichting in Til
burg (Frans Smulders en Ben Van
Rooy)
ETCETERA haalde de landelijke
pers en radio met tentoonstellingen
van o.a. Mari Andriessen, die een
zwak had voor ons Scheldestadje.
In de gevel van ons stadhuis prijkt
nog steeds zijn eerste niet-kerkelij-
ke opdracht Prudentia. Het was
Mari die ons introduceerde bij na
tionaal befaamde artiesten als Pie-
ter d'Hont, Ari Teeuwisse, Kees
Verwey, Sierk Schroder. Die op
hun beurt wezen ons de weg naar
andere voortreffelijke kunstenaars
boven de grote rivieren.
Joop Mijsbergen was van 1973-
1993 als direkteur van de stichting
de enig betaalde kracht. Hij werd
als gevolg van de gemeentelijke
bezuinigingen het eerste slachtof
fer. Nu gaat de subsidiekraan defi
nitief dicht. Via de achterdeur is de
stichting per 1 januari a.s. de huur
opgezegd. De kosten van onroe-
rendgoedbelasting en die van ver
lichting en verwarming moeten
dan opgehoest worden door het
gemeentemuseum, aldus het con
cept-programma van de sociaal-
culturele ontwikkeling 1994 der
gemeente.
1994: boek
Ongeveer 400 exposities zijn eind
1993 gerealiseerd. De toekomst is
onzeker. Zorgverzekeraar V.G.Z.
heeft het initiatief genomen een
herdenkingsboek te doen verschij
nen. De schrijvers Joop Mijsbergen
en Jan Sanders zullen onder re-
daktie van Martin van den Hoo-
genhoff een overzicht van de up's
en down's van de Stichting ETCE
TERA bieden en de sociale en cul
turele funktie van ETCETERA be
nadrukken.
Het geheel wordt gelardeerd met