Het Landschap van westelijk
Noord-Brabant
dd
li
De Waterschans nr. 2 1993
bouwde daarvan een noodkerk.
Deze werd op 29 oktober door de
Deken gezegend. 29 september
1864 werd tot pastoor benoemd
Petrus M.A. Koenraadt, die zijn in
trek nam op het Hoofdkwartier bij
Franciscus van Beveren, totdat hij
9 augustus 1865 de pastorie be
trok.
De installatie van de eerste pastoor
geschiedde 21 november 1864.
De parochiekerk werd aanbesteed
2 mei 1865 en werd ingezegend 24
oktober 1865 door deken de Bie.
Toen de bouwpastoor in 1905
stierf, werd hij opgevolgd door de
Ant. Broos. Deze zou slechts heel
kort aan het hoofd van de parochie
staan, want reeds in 1908 stierf hij.
Hij werd opgevolgd door J. Bos-
sers, die tot 1920 de parochie
bestuurde en die op zijn beurt weer
werd opgevolgd door V. Kuijpers.
Intussen was de parochie zo sterk
uitgebreid, dat de bestaande paro
chiekerk te klein geworden was.
In 1930 gaf daarom het kerk
bestuur opdracht om op de plaats
van de oude kerk een nieuwe te
gaan bouwen.
Eerst werd er een noodkerk ge
bouwd. Deze heeft gestaan op de
open plaats voor de jongens
school, tussen de woning van het
hoofd der school en kolenhandel
Klaasen. De oude kerk werd afge
broken, en op dezelfde plaats ver
rees de nieuwe. Deze kerk zou
slechts een kort bestaan beschoren
zijn. In 1944 werd zij door de Duit
sers verwoest, weer moest pastoor
Kuijpers gaan bouwen.
Voorlopig deed men kerk op de
zolder van de meisjesschool. Daar
na bouwde men een noodkerk, het
jeugdhuis 'Eigen Haard'.
Ondertussen werkte architect J. de
Lint aan de plannen voor een nieu
we kerk. In 1951 kwam bisschop
Jos Baeten de nieuwe kerk consa
creren.
In 1959 waren de krachten van de
eens zo vitale pastoor Kuijpers zo
verzwakt, dat hij de bisschop ont
slag vroeg van zijn verantwoordelij
ke funktie. Dit ontslag werd hem
op de meest eervolle wijze ver
leend. Hij is overleden zondag 8
april 1962.
Pastoor Kuijpers werd in 1959 op
gevolgd door pastoor Chr. de
Graauw, die tot dan toe werkzaam
geweest was als Rector in het Lief
dehuis te Hulst.
Noten
B.D. Bewerking van K. Sloot-
mans. Sociale Gids voor Katholiek
Bergen op Zoom. 1963.
Oproep
Wie levert voor Waterschans III ge
gevens over deze parochie uit de
periode 1963-1993?
KEES v/d WATERING (6 april
1909 tot 19 maart 1984).
Geboren te Bergen op Zoom. Hij
had na zijn H.B.S. de opleiding tot
onderwijzer gevolgd. Hij had een
groot gezin en was meer dan 40
jaar aktief in de vakbeweging. Van
1930 tot 1940 was hij werkzaam in
de redactie en de administratie van
het avondblad 'de Avondster'. Hij
schreef vele artikelen over de na
tuur en streekgeschiedenis rondom
Bergen op Zoom. In de oorlog
werkte hij onder de leiding van C.
Slootmans op het gemeente ar
chief en van 1946 tot 1965 bij de
gemeente in diverse andere func
ties. Hij was secretaris en mede
oprichter van 'de Vrienden van het
Markiezenhof'. Begin 1930 ver
scheen van zijn hand een 24-delige
serie over Bergen op Zoom en na
tuurschoon. Hierin zijn beschreven
wandelingen in de natuur rondom
de stad. Uit tal van artikelen in 'de
Avondster' blijkt zijn belangstelling
voor de geschiedenis van stad en
streek. Ook publiceerde hij in di
verse dagbladen, schreef in
promotie- en propagandaboekjes
over Bergen op Zoom en sinds
1943 publiceerde hij in het jaar
boek 'de Ghulden Roos' over land
schappen in de omgeving. In de
oorlog voltooide hij het manuscript
'met open oog door de Schelde
delta', wat nooit verschenen is.
Ook in diverse geschiedkundige
verenigingen was hij aktief. In
1918 was de geschiedkundige
kring 'het Markiezaat' opgericht,
die ook museumtentoonstellingen
organiseerde, waarbij hij sedert
1936 secretaris was. Ook was hij
betrokken bij de oprichting van 'de
Geschiedkundige Kring van Stad
en Land van Bergen op Zoom'.
Tevens was hij aktief in het eerste
bestuur. In de Waterschans ver
schenen diverse artikelen van
hem. Vanaf 1975 was hij lid van
de redactie van de studies. Een
zeer druk man, die zeer punctueel
en plichtgetrouw was.
Het Landschap
- U zult wel begrepen hebben dat ik
met opzet den Antwerpschenweg
als uitgangspunt hebt gekozen.
Buiten de bebouwde gedeelten is
het één van de mooiste hoofdwe
gen van Westelijk Noord-Brabant
en in normale omstandigheden
ook één van de druksten, want hij
vormt de verbinding tussen Bergen
op Zoom en Antwerpen.
De Waterschans nr. 2 1 993
•LEsperance
S\<xhp. i '?3
.WATERTOWER II
PUMPING ^STATION
HeimoJen.
Zuidgeestsche
Hildenvjss.pi
leeven
IC2-^ attenbu,
iLindonk)
|jjloempjeuw
ICM WORKS,
op natuurlijke wijze werden beteu
geld en nu vrijwel geheel bedekt
zijn met uitgestrekte dennenbos
sen. Hier en daar zijn nog stukken
stuifterrein overgebleven om van
het oude landschap te getuigen,
terwijl blinkende vennen de loop
van de oude rivierarmen aange
ven. In de bossen en op de heide
velden ten Oosten van deze weg
kunt U de onderdelen van dit
grootse landschap bestuderen, ter
wijl het terrein ten westen U naar
de polders en de schorren en slik
ken van de Ooster- en Wester-
Schelde voert.
- Zijn er zo geen punten vanwaar je
dit alles kunt overzien?
- Natuurlijk! Er zijn zelfs hier en
daar in de bossen op de hoogste
punten uitkijktorens gebouwd,
maar ook vanaf menige natuurlijke
hoogte heeft men prachtige verge
zichten. Men behoeft daar meestal-
niet eens naar te zoeken. Kijk,
wanneer we hier deze zijweg in
slaan en we gaan dit boerenerfje
over, hebben we ineens een aardig
punt bereikt. Dit gehuchtje hier
heet de Nederheide en ligt onge
veer IV2 uur gaans van Bergen op
Zoom. Ziet U wat een prachtig pa
norama? Als we nu nog tussen die
meet aardappelen en rogge door
gaan hebben we nog een beter
zicht.
Aan onze voeten ligt het kerkdorp
Woensdrecht. Het is een zeer oud
dorp en evenals alle oude neder
zettingen langs den Brabantse oe
ver van de Schelde, gelegen tegen
de Zuidelijke helling van een der
uitlopers van het zandige hoogte-
land. De woningen liggen daar
warm in het zonnetje, beschut te
gen de koude noorden winden en
voldoende hoog om beschermd te
zijn tegen het verraderlijke Schel-
dewater dat meer dan eens de dij
ken stuksloeg en de polders over
stroomde. Behalve Ossendrecht,
Woensdrecht, Oud-Borgvliet, de
kern van Bergen op Zoom en
Halsteren, dragen de verschillende
kleinere uitlopers ook nog menige
oude boerderij.
Kijk, in de verte gaat de helling van
het oude hoogteland vrijwel onge
merkt over in het vlakke polder
land, in de verte afgesloten door
de stevige dijken die nu nog het la
ge land beschermen moeten tegen
de staag dreigende Scheldewate-
ren. Aan den horizon doemen de
vage kustlijnen op van Zuid-
Beveland en zien we - nu het laag
water is - de donkere silhouetten
van de kale schaarhout-plantingen
- Houdt U van drukte op de we
gen?
- Helemaal niet! In den regel mijdt
ik de hoofdwegen en zoek mijn
pad door bossen en heidevelden,
over schorren en slikken, door
polder- en akkerland, maar tegen
woordig is het wandelterrein al zeer
beperkt en bovendien zijn we aan
tijd gebonden en daarom heb ik
deze uitstekend geplaveide weg
gekozen, die ons vlug en gemakke
lijk naar de meest belangwekkende
punten van het landschap brengt.
- Dat 'gemakkelijk' zou ik er maar
aflaten. We hebben al een paar
keer een helling moeten nemen die
lang niet meevalt.
- Het is ook geen polderweg! maar
- als ik het zo noemen mag - een
natuurlijk gegroeid pad dat even
wijdig aan de Ooster-Schelde pre
cies over de rand loopt van het
West-Brabantse hoogteland. Tus
sen Halsteren en Ossendrecht is dit
pad, dat later tot een hoofdweg is
uitgegroeid, het meest karakte
ristiek. Waar de rand terugwijkt
gaat de weg de laagte in, om on-
middelijk daarna weer een uitloper
te nemen. Zo'n uitloper reikt soms
tot aan den oever der Schelde en
vormt daar, zoals b.v. bij den
Kraaienberg een natuurlijk bolwerk
tegen het opspringende Schelde-
water.
Wind en water hebben hier samen
gewerkt om een sterk gegolfd land
schap te doen ontstaan. Het water
spoelde in de hoogte verschillende
korte maar brede dalen uit, die nu
meestal door de plaatselijke afwa
tering in beslag zijn genomen en
waardoor heen zich nu smalle
beekjes slingeren. De wind blies
het fijne zand tot duinen, die later
