28
29
De Waterschans nr. 1 1995
Verkoop van afgeschreven boeken,
boeken gekocht.
dwingen de ministers tot krasse
bezuinigingen. Instellingen die het
van subsidies moeten hebben zijn
meestal de eerste slachtoffers. Wat
is echt nodig en wat is luxe? Een
telkens terugkerende vraag. Erg
triest is dat doorslaggevende be
zuinigingen gewoonlijk ontslagen
met zich meebrengen. Het was in
1982 dat 'Erasmus' met een nieuwe
bezuinigingsgolf te maken kreeg.
De heer A.P.A. Vleghels, sinds
1980 penningmeester als opvolger
van de heer Th. H. Nipius, moest
nog in 1982 een korting van
f36.454 opvangen. Het was een
maatregel van Brinkman, minister
van Welzijn, Volksgezondheid en
Cultuur. Het bestuur besloot om
minder boeken aan te schaffen. Er
kwam weldra een tweede klap,
want de gemeente volgde het
voorbeeld van Brinkman en liet
weten, dat het bestuur van 'Erasmus'
voor 1983 rekening moest houden
met ruim zeven procent minder
subsidie van haar kant. Dat wilde
zeggen een korting van 1128.516.
Hierop besloot het bestuur om de
contributie met vijf gulden te
verhogen, de boetes te verdubbelen
en de bibliotheek op donderdag te
sluiten. Dit laatste viel zoals we
reeds zagen het bestuur erg zwaar.
Verder voerde het bestuur de
boekenmarkt in, dat wil zeggen dat
Van de opbrengst worden weer nieuwe
enkele keren per jaar afgeschreven
boeken werden verkocht voor een
prikje. In 1983 bracht dat f3.300 op
en daarvoor kon men nieuwe
boeken kopen. Er rees verzet in het
hele land tegen de maatregelen van
Brinkman. Toen hij voor 1984 in
de miljoenennota een bedrag van 55
miljoen gulden kortte op het
bibliotheekwerk kwam er een
landelijke protestactie onder het
motto: 'Help, uw bibliotheek
verzuipt'. Ook op het Bergse
bibliotheekgebouw hing een
spandoek met deze tekst, een
variant op een humoristisch boek
van Toon Kortooms.
In oktober sprak Brinkman op een
CDA-bijeenkomst in het motel 'De
Wouwsche Tol', een mooie
gelegenheid voor de Westbrabantse
bibliotheken om de minister hun
ongenoegen kenbaar te maken,
ondersteund met 12.500 hand
tekeningen. De minister was er niet
zo gevoelig voor. 'We kunnen het
financieel niet meer aan alle heil
van de overheid te verwachten' zei
de bewindsman volgens het Bra
bants Nieuwsblad van 25 oktober
1983. Er waren meer acties maar de
meeste hadden een publieks
vriendelijk karakter. Aan de lande
lijke stakingsdag op de elfde van de
elfde deed de Bergse bibliotheek
met mee. Alleen konden de leden
die dag hun te lang gehouden
boeken zonder boete inleveren. In
1984 ontving 'Erasmus' f179.000
rijkssubsidie minder.
Gelukkig legde de gemeente daar
niet nog een bezuiniging bovenop.
Minder boeken en geen krachten
meer via een maatregel tot
werkverruiming (het jaar tevoren
waren er dat vijf). Zo kon Vleghels
de eindjes aan elkaar knopen. Voor
1985 stelde hij een sluitende
begroting op en daarna was het
enkele jaren rustig aan het
subsidiefront. De bibliotheek ging
wat meer uren open en er kon zelfs
nu en dan een feestje af. 'Oost'
vierde in 1987 zijn 30-jarig bestaan
en op 22 mei van dat jaar was A.A.
Mertens een kwarteeuw secretaris
van het bestuur.
9. Een nieuwe bezuinigingsgolf
'Na jarenlange, goede en vruchtbare
contacten met wethouder Dekkers,
moet het bestuur gaan samenwerken
met wethouder van der Stoel',
noteerde secretaris Mertens op 29
augustus 1990. Het klinkt wat
gelaten, alsof er weinig goeds uit
voort kon komen. En inderdaad,
wethouder Van der Stoel bleek een
boodschapper van slecht nieuws.
Het derde mimsterie-Lubbers ont
dekte dat de rijksuitgaven veel te
hoog waren. Dus: bezuinigen! Alle
overheden, ook de gemeentelijke,
moesten terugschakelen. Van der
Stoel wees het bestuur van 'Eras
mus' in een eerste gesprek (24
augustus 1990) op het feit, dat hij
op zijn terrein f237.500 moest
besparen. Hij liet toen tevens weten
dat de conservator van het museum
Het Markiezenhof, de heer Bas-
tiaanse nogal revolutionaire
ideeën had en eigenlijk op den duur
'Erasmus' graag zag vertrekken. Dat
kwam in zoverre goed uit, dat de
bibliotheek weer gebrek aan ruimte
kreeg en bovendien naar een meer
efficiënt gebouw zocht. Men zou
heel wat kunnen bezuinigen, als
alles gelijkvloers zou zijn en
geconcentreerd in één gebouw. Dan
kon namelijk met minder personeel
worden volstaan. Toen viel in het
gesprek met de wethouder de naam:
'Het Hospitaal', ook wel genoemd
'Het militair hospitaal' of 'Het
Gouvernement'. De stad had er geen
De Waterschans nr. 1 1995
Massaal protest tegen de aangekondigde bezuinigingen van minister Brinkman (foto: Brabants Nieuwsblad).
geld voor. De secretaris verzuchtte
dan ook: 'Is een grote bibliotheek
zoals in Roosendaal voor Bergen
een utopie?' In een volgend gesprek
concretiseerde Van der Stoel de
voornemens van de gemeente.
Mertens omschreef het op 19
december 1990 als volgt: 'Wat
hangt Erasmus boven het hoofd?
Voor 1991 f50.000 bezuinigen.
Voor 1992 f50.000 f50.000=
flOO.OOOÜ! Is dit het begin van het
einde voor 'Erasmus'? 'Nooit', zegt
mevr. Schmidt. 'We zullen ons niet
laten uitpersen. We kunnen onze
geloofwaardigheid bij het Bergse
publiek niet verliezen.' Gelukkig
bood de wethouder een opening
voor de nabije toekomst. Begin '91
zou hij komen overleggen over de
bezuinigingen van '92. Op 15 april
1992 vergaderden wethouder Van
der Stoel en zijn ambtenaar de heer
Van Loon met het bestuur en de
directie van de bibliotheek. Daar
kwam uit dat over 1991 en 1992
samen een ton bezuinigd moest
worden. 'Erasmus' zag kans f60.000
in te leveren door contributieverho
ging tot het landelijke gemiddelde,
toen f25 per jaar, door efficiënter te
gaan werken en de boetes te
verdubbelen (voortaan tien cent per
dag). Een extra tegenvaller was de
invoering van het leengeld, te
betalen aan schrijvers en uitgevers
voor het uitlenen van boeken. Dat
kostte de Bergse bibliotheek in
1991 al f36.000. Een onzekere
factor vormen altijd weer de
salarissen. Ter sprake kwam ook
het filiaal 'Oost', want per 1 juli
1992 liep het huurcontract weer af,
maar de wethouder kon nog geen
enkel uitsluitsel geven over het
jongste plan: huisvesting in de te
renoveren flats aan de Plejadenlaan.
Sinds het terrein bij de kerk van de
Goddelijke Voorzienigheid was
ingenomen door een onderwijs
administratiekantoor en een ac
countantsbureau was de mogelijk
heid van nieuwbouw aldaar uit
gesloten.
Het jaarverslag 1993 begint zo: 'In
1993 maakten kostenstijgingen een
zuinig beleid noodzakelijk wat
vooral werd gezocht en gerealiseerd
m personeelskosten, zodat toch nog
middelen voor innovatie over
bleven.' Maar dan komt alweer de
volgende dreun: f45.000 beknib
belen op de begroting van '94. Ook
deze klap is inmiddels opgevangen
dankzij de hulp en steun van de
PBC en een bescheiden groei van
de inkomsten van uitleen, verhuur
en boetes. Wanneer komen de vette
jaren weer??
10. Recente ontwikkelingen
Een bibliotheek verschaft informatie
vooral door boeken, tijdschriften en
kranten. Met de opkomst van
andere kennisbronnen groeide het
aanbodmateriaal van de openbare
leeszaal en bibliotheek. Zo beschikt
'Erasmus' over dia's, CD's en
computers.
In 1993 telde de bibliotheek 2.223
compact discs. Ook bladmuziek
wordt uitgeleend, maar het bestand
is klein, 50 stuks in '93. Ooit leefde
de verwachting dat de voormalige
