Goud uit Bergse Bodem
50
51
De Waterschans nr. 2 1995
SAMDQU
«wijn
Afb.4. Bergen op Zoom op Uralla-
Walcha Road, ongeveer 6 km
noord-west van Walcha. Nov. 1987.
Foto: GAB.
Naar aanleiding van de eerste
aflevering over het voorkomen van
de naam Bergen op Zoom bij onze
zuiderburen maakte de heer J.
Peters uit Bergen op Zoom gewag
van het voorkomen van de naam
Chemin du Crabbegat ofwel
Crabbegatweg, gelegen bij het
Squaire des Héros in het Belgische
Ukkel, nabij Brussel. De heer W.
Besling bleek een afbeelding van de
met kinderkoppen geplaveide
bosweg gebruikt te hebben, bij
wijze van grap in Putte gepost, als
zomerse vakantiegroet aan de leden
van de Stichting Vastenavond.
(wordt vervolgd)
noten
(1). C.J.F. Slootmans, Bergen op Zoom, een stad
als een huis, Zallbommel 1974.(2). Brabants
Nieuwsblad, 21-7-1977. (3). GAB, Verzameling
Slootmans, 86.5: Dominicus Mol (geboren 18-2-
1874 te Bergen op Zoom) verbleef tijdens een
vakantiereis in 1960 tijdelijk in Boechout bij
Lier (B). (4). Verzameling Slootmans: Brief van
M. de Mol, zijn zoon, aan de gemeentesecretaris
van Bergen op Zoom, 16-11-1959. (5)
Verzameling Slootmans: brief van A. Devey,
Shire Clerk of Walcha, 1-10-1959: 'The word
'parish being used in the sense of a method of
Afb.5. Bergen op Zoom Creek, met
de familie Johan Hundling. Van
links naar rechts de dochters
Marianne, Rieneke en Hanneke.
Foto: GAB.
Afb.2. Bezoek van de Bergse Australiër Dominicus de Mol (86 jr) aan het
Gemeente Archief van Bergen op Zoom, 3 februari I960. Foto: C. Leman.
In de loop der jaren is de originele
'Parish of Bergen op Zoom' in
verschillende handen overgegaan.
Het ligt 2500 voet boven de
zeespiegel. Er loopt een tamelijk
kwarts in de rotsen voorkomt. Op
het vruchtbaarste gedeelte wordt
tarwe verbouwd. De bossen bestaan
meestal uit cederhout en vele
kreken doorkruisen het land. Het
rijk goudveld doorheen. Iedereen
kan daarop een claim uitzetten, mits
hij in het bezit is van een 'myning'
permissie. Men treft er meest
alluviaal goud aan, hetgeen
betekent, dat goudkorrels uit de
rivier of kreek worden gewassen en
het goud niet in de vorm van
gebied is zeer dun bevolkt.
Getuige meerdere fotografische
afbeeldingen vonden verscheidene
emigranten de Bergen op Zoom
Creek opmerkelijk genoeg om ons
deelachtig te maken van hun
ontdekking over de oceaan heen
(8).
Afb.3. The Parish of Bergen op Zoom. Foto: GAB.
PARISH OF BERGEN OP ZOOM
Ol'NTY OF VERNON
W'ntrtw Uwd Oixl/irl
De Waterschans nr. 2 1995
identifying land location in New South Wales,
not the administrative or ecclesiastical sense.
(6). Verzameling Slootmans: brief van A. Devey,
1-10-1959: 'It is stated in old records that the
owner of 'Bergen op Zoom' inherited much of
his ancestorscourage and disregard of personal
danger(7). Verzameling Slootmans: bijlage bij
de brief van Dominicus de Mol van 23-1-1960:
'De aboriginals leven van hetgeen ze in de
bossen vinden. Zij bebouwen het land niet en
zijn het meest primitieve volk dat op de wereld
bestaat. Ze koken zelfs geen water of bouwen
geen schuilplaats of hutten. De Engelse pioniers
hebben een eeuw geleden de meeste aboriginals
uitgemoord. Wat ervan over is, leeft 1000 mijl
dieper in het binnenland.(8). Verzameling
Slootmans: Mevr. J. Heim-van der Vliet uit Zeist
bevestigde in een brief van 8-11-1962 aan
burgemeester Peters, dat haar geëmigreerde
zoon ook de plaatsaanduiding had aangetroffen.
Hij specificeerde de ligging: 'Bergen op Zoom
ligt bij Walcha: van Sydney naar het noorden,
naar Maitland en Tam worth en dan naar het
oosten
De moeite waard
Bos-Rops J. Archiefwijzer. Hand
leiding voor het gebruik van
archieven in Nederland. Bussum
1994; Kruijsen J. Woordenboek van
de Limburgse dialecten. Agrarische
terminologie. Aflevering 5: verbouw
van knol- en andere gewassen.
Assen 1994; Molemans J. Woorden
boek van de Limburgse dialecten.
Aflevering 9: het paard.
Assen 1994; Oostelaar G. Sallands
rijmwoordenboek. Raalte zj; Ver
hoeven C. Herinneringen aan mijn
moedertaal. Delft 1994; Verloops
R. Van horen zeggen. Sagen en
legenden uit het Rijk van Nijmegen.
Nijmegen 1994; Vlaardingen F.van.
Culturele veranderingen in Neder
land in 1992. Amsterdam 1994;
Autenboer E. van. De kaarten van
de schuttersgilden van het Hertog
dom Brabant 1300-1800. Tilburg
1994; Groen P. Landschap en
dorpen in Drenthe. Assen 1994;
Buikema R. Vrouwenstudies in de
cultuurwetenschappen. Muiderberg
1994; Vannoppen HStreekdrachten
in onze gewesten, Antwerpen, Bra
bant, Limburg, Oost-Vlaanderen.
Gent 1994; Ilegems P. De friet
cultuur, Het laatste boek over
België. Loempia z.pl. 1994; Lant-
man A. Begrafenisvereniging Sint
Paulus 60 jaar. Uitvaartverzorging
vroeger en nu. Waarland 1994;
Jansen B. Baksteenfabricage langs
de Waal. Een veldovensteenfabriek
in de Winse Waard 1901-1940.
Laag Keppel 1994.
De vondst van 61 gouden munten bij een opgraving
in de Kettingstraat in Bergen op Zoom
door: Marco Vermunt
Archeologie roept bij de meeste
mensen een beeld op van verwoed
gravende figuren, op zoek naar
interessante zaken uit het verre
verleden. Diegenen die wel eens
een opgraving aan de gang zagen,
zullen zich niet zelden verwonderd
hebben over de vaak flink bevuilde
archeologen die onder in een kuil
koortsachtig bezig waren om puin
en afval te verzamelen in plastic
CA 1300
GASTIIUISBEEMD
WOUWSESTRAAT
Afb.l.
zakken.
Sommigen leven nog in de
veronderstelling dat archeologie
gelijk staat aan schatgraven. Zij
hebben vooral oog voor dingen die
spectaculair zijn (kostbaarheden) of
op een of andere manier de fantasie
prikkelen (skeletten, onderaardse
gangen, kastelen). Het ontgaat de
gemiddelde leek dat het de archeo
loog in feite te doen is om alle
informatie die iets vertelt over het
verleden, of dat nu een stuk puin is,
een scherfje of een verkleuring in
de grond. Dat komt vooral ook
omdat men niets merkt van het
moeizame, maandenlange gepuzzel
van de archeoloog met veelal
abstracte gegevens (tekeningen) en
bergen vondstmateriaal (het 'puin'
en het 'afval'). Pas als er
uiteindelijk een mooi afgerond
verhaal op papier is gezet, blijkt dat
de archeoloog, net als een histori
cus, al die tijd bezig was om een
beter inzicht in het verleden te
krijgen en niet alleen om leuke
dingen te verzamelen.
Toch wordt er zo af en toe iets
gevonden waarmee bij het grote
publiek voldaan wordt aan het
klassieke 'Indiana Jones-imago'. Op
zo'n moment ontwaakt ook de
archeoloog zélf even uit zijn weten
schappelijke roes en gaat het bloed
sneller stromen. In Bergen op Zoom
gebeurde dat op 4 april 1995.
Wat eraan vooraf ging
Het heeft geen zin om hier een
complete beschrijving te geven van
wat de opgravingen achter de
voormalige supermarkt van Jac.Her-
mans en langs de Kettingstraat
allemaal hebben opgeleverd. Veel
materiaal moet nog uitgewerkt wor
den en als dat achter de rug is zal
er een uitgebreide publicatie over
verschijnen. Het onderzoek, dat
duurde van februari 1994 tot april
van dit jaar, heeft immers een fan
tastisch compleet beeld gegeven van
de ontwikkeling van een heel
bouwblok, ingeklemd tussen drie
straten, vanaf de Middeleeuwen tot
nu. En dit niet alleen door op te
graven, maar ook omdat er veel
Afb.2.
