40 De Waterschans nr. 1 1996 Bergs Diep Dat De Waterschans ook buiten onze stad reeds bekendheid geniet wisten we al. Maar dat daar ook Zuid-Afrika toe behoort, was voor bestuur en redactie toch aardig om te vernemen. Met enige trots mogen we melding maken van een brieve dat W. van Riemsdijk ontving van de directeur dr Hans Fransen van het museum Michaelis Collection, The Old Town House te Kaapstad. Hij spreekt daarin over het inte ressante tijdschrift De Waterschans. Een en ander belooft hij in hun nieuwe catalogus op te nemen, o.a. in de bibliografie! rectificatie In Waterschans 4-1995 stond onder de afbeelding op pagina 141: Staten-Generaal. Dit moet echter zijn: Nationale Conventie. De tweede regel moet dan komen te vervallen. mededeling Archiefdienst Aflevering 32: Kaart van de vesting Bergen op Zoom in 1747 PLAN de la ville de BERG-OP- ZOOME, kaart in pen en penseel; gekleurd; (46,5 x 66,5 cm. Topografisch- historische atlas KM 394). Van de grote belegeringen van de stad, met name van 1622 en 1747, zijn veel kaarten en gravures gemaakt. De belegering door de Franse troepen gedurende de maanden juli tot september 1747 spant hierbij de kroon. Nog regelmatig komen tot dan onbekende kaarten van de vesting of afbeeldingen van het beleg te voorschijn. Het beleg van Bergen op Zoom speelde zich af in de zomermaanden van 1747, toen de Republiek reeds drie jaren verwikkeld was in de Oostenrijkse successie-oorlog. Op 12 juli bereikten de Franse troepen onder leiding van generaal Von Löwenthal vanuit het zuiden Bergen op Zoom en trokken een cordon rond de vesting vanaf de Kraaijenberg tot aan de Wouwseweg. Vanaf 19 juli lag de stad vanuit het zuiden onder vuur, waarbij grote schade aan de gebouwen werd toegebracht. Het duurde tot half september voor de Franse soldaten voet konden zetten binnen de vestingmuren. Het ravelijn Dedem werd ingenomen en via de poterne Fullenius die open was gebleven, konden de Franse troepen de stad binnen te trekken. De poterne lag op de plaats van het straatje 'de Franse Sortie', dat aan dit feit zijn naam dankt, hoewel het eigenlijk 'uitgang' betekent. De Gemeentelijke Archiefdienst van Bergen op Zoom heeft deze fraaie handgetekende kaart van Franse makelij in 1994 aangekocht. Het met zachte tinten ingekleurde blad toont de vesting Bergen op Zoom met directe omgeving. Op een bijkaartje zien we linksonder is het Fort De Roovere en een deel van de inundaties. De bebouwing van de stad is niet aangegeven. De anonieme kaart- maker beschikte wel over infor matie over de vestingonderdelen en aanvalslinies, maar wist niet hoe de stadsplattegrond eruit zag. In deze Franse uitgave worden genoemd: de Waterschans, het kamp Kijk-in-de-Pot, de Bospoort, de Wouwse Poort, de Steenbergse Poort. De afzonderlijke vestingonderdelen worden niet genoemd. In het kaartbeeld nemen de mijngangen en de door de Fransen geslagen bressen een centrale plaats in.. Mogelijk is de afbeelding voor instructieve doeleinden gemaakt. Op de kaart staat verder een deel van de inundatie van de Hoge en Lage Meren afgebeeld, alsmede de Wouwseweg en het Fort Moermont. Door het onder water zetten van het gebied ten noorden van de stad (de waterlinie) was Steenbergen bijna niet te benaderen. De vijand moest Bergen op Zoom wel uit het zuiden benaderen. Dit zal vermoedelijk de reden zijn geweest, dat de kaartmaker het zuidelijk gebied heeft weergegeven, met daarbij Borgvliet, alsmede de galg op de Raayberg en het Depot bij Molen beek, waar de Fransen hun voor raden hadden opgeslagen. Bestuursleden gevraagd Het bestuur van de stichting Brabants Heem roept kandidaten op voor de funktie van bestuurslid van de stichting. Er komen twee bestuurszetels vrij door het reguliere aftreden van de heren Wim de Bakker en Gerrit Groeneweg. Het bestuur streeft naar een herbezetting van de twee vrijkomende bestuurszetels door personen die:-lid zijn van een, bij Brabants Heem, aangesloten heemkundekring; -affiniteit hebben met archeologie en/of genealogie; - eenmaal per maand op donder dagavond kunnen vergaderen; deze bestuursvergaderingen worden regu lier te Oirschot gehouden; -twee maal per jaar een Raad van Aangeslotenen kunnen bijwonen en daarnaast nog een aantal re gio-bijeenkomsten kunnen bijwo- nen;-over toch wel wat vrije tijd beschikken. Kandidaten kunnen worden gesteld door bij de stichting Brabants Heem aangesloten kringen en de kan didaatstelling dient te zijn voorzien van vijf handtekeningen van het bestuur van de heemkundekring en van een tweede heemkundekring (ook vijf handtekeningen van bestuursleden). De kandidaat moet een geschreven verklaring over leggen dat hij of zij bij verkiezing de benoeming- zal aanvaarden. Gezien de, in de statuten van Bra bants Heem, gestelde termijn voor de komende Raad van Aan geslotenen op 18 april a.s., gelieve u de schriftelijke kandidaatstelling uiterlijk op 22 maart 1996 bekend te maken bij het bestuur van de stichting Brabants Heem. De poffer In 1996 hebben Brabanders een eigen betaalmiddel! Noord-Brabant heeft iets te vieren. Want in 1996 is het precies 200 jaar geleden dat de provincie zelfstandig werd en een eigen afvaardiging kreeg in de Nationale Vergadering. Ter gelegenheid daarvan heeft het Brabants Monumentenfonds, in samenwerking met de banken, een munt uitgegeven met een waarde van 5. Een item dat de trots en historie van Brabant uitdraagt... Een geldstuk waarmee wij Brabanders op allerlei plaatsen in Noord- Brabant kunnen betalen. Gedurende geheel 1996! De Waterschans nr. 1 1996 De Poffer is geslagen bij de Nederlandse Munt in Utrecht. De munt is zilverkleurig en zo groot als een rijksdaalder. Op de voorzijde ervan staat een vrouw afgebeeld die een poffer draagt: een traditionele Brabantse kanten versiering op de muts. De cijferreeks 1796-1996 verwijst naar de periode van zelfstandigheid van de provincie Brabant. De Poffer is een eerbetoon aan de Brabantse vrouw. Zij staat voor geborgenheid en gezelligheid. Ze is vanouds de spil van het gezin. Hard werkend en gastvrij. Vroeger had elke Brabantse vrouw verschillende poffers (kanten versieringen op een muts) in de kast liggen. Elk van deze poffers passend bij uit eenlopende gelegenheden en feesten door het jaar heen. gesignaleerd Kooiman L. Van poorten, poortwachters en poortsleutels. In: De Dongebode. Oudheidkundige Kring 'Geertruydenberghe' jrg.21. nr. 3. sept.'95. Veldhoven A. van. Het paternos- terfabriekske te Putte. In: Tijding 1995. nr.3. Kroniek van de Heemkundekring Het Zuidkwartier. Adriaansen A. e.a. Zeebad 'De Duintjes'. In: Tijding 1995. nr.3. Kroniek van de Heemkundekring Het Zuidkwartier. Veldhoven A. van. De vele fa miliebanden van de zalige Kaatje Dierckx in het aardse Ossendrecht. In: Tijding 1995. nr.3. Kroniek van de Heemkundekring Het Zuidkwar tier. Bonekamp W. Palen voor Paidus (grenspalen). In: Brieven van Pau- lus. Heemkundekring 'Paulus van Daesdonck'. jrg.21. nr.107. Polman H. Brabantse kerkzang in de eerste eeuw van het bestaan van de Bavelse Confrérie. In: Brieven van Paulus. Heemkundekring 'Pau lus van Daesdonck'. jrg.21. nr.107. Istendael G.van. Vlaamse sprookjes. Amsterdam/Antwerpen 1995. 75 sprookjes uit Vlaanderen werden door Geert van Istendael her schreven. In de bundel zijn naast bekende sprookjes ook drie niet eerder gepubliceerde vertellingen opgenomen. Opvallend is de vaak humoristische toon van de Vlaamse sprookjes. Bernau P. Sterke verhalen. Stichting Mens en Kuituur. Gent 1995. Sagen en legenden zijn niet uitsluitend iets van vroeger tijden. Kranten en massamedia dragen er toe bij, dat er telkens ook weer nieuwe verhalen ontstaan. Over die moderne sagen, zeg maar gerust sterke verhalen met een hoog broodje aap gehalte, heeft de Vlaamse auteur Patrick Bemauw een boek geschreven, waarin essayistische bijdragen over het fenomeen worden afgewisseld met sterke stukjes. Lee J. van der. Aan tafel met Piet Heyn. Kostelijke en originele scheepsmaaltijden uit verleden en heden. Baarn 1995. J. van der Lee stelde een recep tenboek samen met scheepsge- rechten en -drankjes. In het boek staan veel recepten met vis en geconserveerd voedsel, zoals zuur kool en gedroogde appeltjes. Bovendien bevat het kookboek informatie over het gebruik van VOC-specerijen als nootmuskaat en foelie en het eten en drinken op schepen in de 17e eeuw. Carlier J. e.a. De Oudenaardse tapijtsierfamilie de Carlier te Oudenaarde in de 15e en 16e eeuw. In: Handelingen van de Geschied en Oudheidkundige Kring van Oudenaarde. Jan.'96. -Vandevelde L. Geschiedenis van het Rouwprentje. In: Handelingen van de Geschied- en Oudheid kundige Kring van Oudenaarde. Jan.'96. Het Eerste Jaarboek van het Nederlands Openluchtmuseum is rijk geïllustreerd en fraai uitge voerd. Het is te bestellen bij het Ne derlands Openluchtmuseum, postbus 649, 6800 AP Arnhem. De prijs bedraagt f 59.90 f 7,50 ver zendkosten. Frijthoff W. Wegen van Evert Willemsz, een Hollands weeskind op zoek naar zichzelf. 1607-1647. Nijmegen 1995. Evert Willemsz (1607-1647) was een zonderling weeskind. Op 15- jarige leeftijd had hij een mystieke ervaring en werd door de Engel Gods bezocht. Na een opleiding tot dominee vertrok hij naar Amerika waar hij als predikant werkzaam was. Via de beschrijving van het leven van Evert Willemsz wordt in het boek een kleurrijk beeld gegeven van het dagelijks leven in Holland en de kolonie Nieuw Nederland. Rooijakkers G. Eer en schande. Volksgebruiken van het oude Brabant. 176 blz. Rijk geïllustreerd, in kleur. ƒ29.50. ISBN 90 61684471. Wie weet nog wat beerjagen is? Of labbayen? Of een kwanselbier? De volkscultuur van het oude Brabant kende een verscheidenheid aan gebruiken die het samenleven van alledag markeerden. In dit boek, dat een uitvloeisel is van een tiental radio-voordrachten voor Omroep Brabant, beschrijft de kenner van het Brabantse volksleven Gerard Rooijakkers in tien hoofdstukken helder en beknopt de belangrijkste ont wikkelingen in de volkscultuur van het voorindustriële Brabantse land. Hij besteedt daarbij aandacht aan de zeden en gebruiken die als het ware de grammatica van het dagelijks leven vormen. Zo komt de ge schiedenis van het zondags pak ter sprake, wordt ingegaan op eer en schande bij Brabantse vrijsters en wordt de religieuze volkscultuur belicht aan de hand van levens looprituelen en de bestrijding van het vloeken. Van klooster tot Prinsenhof. 173 blz, enkele honderden prenten, tekeningen en foto's, ƒ45. Onder deze titel verschijnt binnen kort het derde deel in de serie 'In de Hollantsche Tuyn', een uitgave van de Oudheidkundige Kring Geertruydenberghe

Periodieken

De Waterschans | 1996 | | pagina 22