82 De Waterschans nr. 2 1996 en inrichting zullen bij veel facetten meerdere familieleden van Genk betrokken zijn geweest. Zoals zeker de architect Kees (1838-1914) en de beeldhouwer Joseph (1840- 1923). Deze familie vormde tezamen met aangetrouwden enkele generaties een soort van kunstclan bestaande uit architecten, beeld houwers, kunstschilders/glazeniers, meubelmakers en modistes. Daarnaast kwamen er een aantal priesters in de familie voor, waaronder Mgr. J. van Genk (1803- 1874), coadjutor (met recht van opvolging) bij Mgr. J. van Hooydonk de eerste bisschop van Breda, aangesteld na herstel van de kerkelijke hiërarchie in Nederland in 1853. Naar ontwerp van architect C.P. (Kees) van Genk is in Bergen op Zoom veel gebouwd. Om enkele bouwwerken te noemen naast de St.- Catharinakapel: - het A.B.G. in de Vandedemstraat (1880/81). - de Mariahoek-Steenbergsestraat- Lievevrouwestraat (1900). het hoekpand met torentje Stationsstraat-Wassenaarstraat 18- 84), ontworpen als woonhuis voor hemzelf, in de volksmond genoemd 'het torentje van Van Genk'. Het interieur De houten beelden en de rijkbewerkte preekstoel zullen voor een groot deel het werk van Joseph van Genk zijn. Van het altaar en de losse altaarstukken is dat niet zeker en ook niet van het grote beeld van Franciscus. De beelden waren vroeger gepolychromeerd (in kleuren geschilderd). Eind jaren vijftig - begin jaren zestig heeft men ze weg willen doen in de veronderstelling dat het om gipsen beelden ging. Toen bleek dat ze uit hout waren vervaardigd, zijn ze blank gemaakt. Zeer opvallend zijn de veertien gepolychromeerde gipsen levens echte kruiswegstaties. Ze zijn gesig neerd F. de Vriendt, een kunstenaar waarover tot nu toe niets naders kon worden achterhaald. Aandacht vragen ook de kleurrijke gebrandschilderde glas-in-loodra- men in alle vensters met voor stellingen van Christus, verschillen de Heiligen en visioenen. De 4- Exterieur kapel na uitbreiding in 1933. Briefkaartfoto in GAB. vrouwelijke heiligen links en de mannelijke heiligen rechts. Een scheiding zoals ook in die tijd gebruikelijk bij de bezoekers van de kerkdiensten. Het is denkbaar dat de gebrandschilderde beglazingen niet allemaal in één keer bij de bouw zijn ingebracht. Vast staat dat die in de vensters in de meest oostelijke twee traveeën van 1933 of daarna dateren. De oorspronkelijke polychromie en beschilderingen op wanden en gewelven, waaraan tussentijds overigens al eens veranderingen waren aangebracht, zijn helaas verdwenen. Achterin de kapel, op de koortribune, bevindt zich een electro-pneumatisch orgel gebouwd in 1942 door de gebroeders Vermeulen uit Weert. Het orgel is pas na de oorlog voltooid omdat een aantal onderdelen uit Duitsland moest komen hetgeen in de oorlogsjaren met mogelijk was. Deze kapel, een min of meer verscholen monument, is een bezoek meer dan waard en is gelukkig voor de toekomst beschermd. De kapel verkeert bovendien, zowel in- als uitwendig, 5- Interieur kapel omstreeks 1919. Briefkaartfoto in GAB. De Waterschans nr. 2 1996 6- Interieur kapel omstreeks 1938. Briefkaartfoto in GAB. in goed onderhouden en verzorgde staat dankzij de congregatie van de zusters Franciscanessen en de directie van het verzorgingstehuis. Geraadpleegde literatuur Van wesenbeeck, C.D. e.a. Bergs monumentenboek. Bergen op Zoom. 1995. (p 178); Gerlach, P., pater O.M.Cap. Gedenkboek ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan der congregatie van penitenten- recollectinen te Bergen op Zoom (St.-Catharmagesticht). Bergen op Zoom/Tilburg. 1938; van Ham, W. Vanwesenbeeck, C.D.. Gids voor oud Bergen op Zoom. Antwerpen/Haarlem. 1938. (p300-305); Voorlopige beschrijving Sint-Catharmaplein 23- kapelgemaakt medio 1995 door de Provincie Noord- Brabant in het kader van het M.I.P. het landelijk Monumenten Inventarisatie Project); Catalogus bij de tentoonstelling in het gemeentemuseum het Markiezenhof te Bergen op Zoom in 1977 onder de titel: Van Genk, een kunstclan uit de tweede helft van de 19e eeuw - architecten -beeldhouwers - kunstschilders-, van Ham, W. e.a. De Sint- Jacohskapel aan de Vismarkt te Bergen op Zoom. Uitgave Geschiedkundige Kring. Bergen op Zoom. 1976; Dank is op zijn plaats voor Guust van Dijck van de gemeentelijke archiefdienst voor de foto's die hij verzorgde. Mededeling van werkgroep genealogie In het najaar van 1996 vinden er kort na elkaar twee belangrijke genealogische contactdagen plaats. De eerste contactdag is op zaterdag 21 september 1996 in het Rijksarchief in Noord-Brabant te 's-Hertogenbosch. De organisatoren zijn het eerder genoemde Rijksarchief en Brabants Heem. De werkgroep genealogie van de Geschiedkundige Kring zal zich op deze dag presenteren aan de bezoekers van deze dag. Via folders zult u nader geïnformeerd worden door de plaatselijke archiefdiensten. De tweede contactdag is op zaterdag 26 oktober 1996 te Essen, België. Nadere gegevens betreffen de de exacte plaats en tijd van deze dag zullen u te zijner tijd bereiken. Mocht u nog vragen hebben over deze 2 contactdagen dan kunt u zich natuurlijk altijd wenden tot een van de leden van de stuurgroep: Frank Wierckx 0164-248052 of Bas Schot 0165-542133. (Onderschriften bij artikel M. Vermunt) Boekenhoek Outer over op! Paula Franken. Enschede 1996. Dr. H. Heestermans schreef als voorwoord: Voor veel mensen is het dialect de taal die ze het eerste leerden. Alle herinneringen, beelden en geuren zijn in die vertrouwde streektaal vastgelegd en als je over die verleden tijd schrijft, is het dialect daarvoor bij uitstek geschikt. Paula Franken houdt van haar Bergse taal en van het leven. Met een zekere bewondering kijkt ze terug naar gebeurtenissen die haar bestaan beïnvloed hebben. Met gevoel voor nuances en met grote opmerkingsgave beschrijft ze in haar dialect de mensen en dingen uit haar omgeving. Heel plastisch. Toen ik haar verhalen had gelezen, kon ik ze smakelijk navertellen en dat bewijst dat ze een rasverteller is. Ik heb genoten. Kastelen Er verschijnt binnenkort een heruitgave van Merkwaardige kastelen in Nederland, geschreven door Van Lennep en Van Hofdijk. De oorspronkelijke uitgave dateert uit de negentiende eeuw. De drie delen, gebonden in linnen banden met zwart- en goud-opdruk!, omvatten ruim 1200 bladzijden en zijn uitgegeven door Columns Books te Leeuwarden. De prijs bedraagt ƒ350. ISBN 90-75604-03- 3. Kerken In Nederland zijn ca. 2500 kerken als monument beschermd. Velen daarvan zijn, zoals men dat noemt, aan de eredienst onttrokken. In de CRM-reeks is een deeltje versche nen: Herbestemming van Kerken, een ontnuchterend relaas, geschreven door Tessel Pollmann waarin 17 voorbeelden worden gegeven van andersoortig gebruik van kerkgebouwen. Het is uitgegeven door de Rijksdienst voor Monumentenzorg/SDU, ISBN 90- 12-08051. Prijs: ƒ39.50. Mededeling Archiefdienst Cursus Genealogie voor gevorder den Gemeentelijke Archiefdienst Bergen op Zoom. 5 lessen om de 14 dagen vanaf half september 1996. Donderdagavond van 20.00-22.00 uur. Cursusleider: dr. F. Wierckx. Kosten: f 85,- inclusief syllabus en koffie. Aanmelding: vóór 1 september 1996 bij de Gemeente lijke Archiefdienst (0164-241930).

Periodieken

De Waterschans | 1996 | | pagina 21