De Bourgondische
Krabbenfoor
en haar voorgangers
44
45
De Waterschans nr. 2 1996
scheidend voorzitter. Met veel
vriendelijke en lovende woorden
schetste de heer Van Riemsdijk de
verdiensten van drs. N. Grosfeld.
'Nic was de Kring en de Kring was
Nic'. Ideeën om hem ere-voorzitter
of ere-lid te maken bleken statutair
niet mogelijk en eigenlijk helemaal
niet zo gepast. Een ere
lidmaatschap noemde de heer Van
Riemsdijk een soort slot-apotheose,
terwijl van de heer Grosfeld nog zo
veel ter verwachten valt voor de
Kring. Om zijn goede stuur
manskunst nog eens extra te
belichten overhandigde hij de
scheidend voorzitter een cadeau met
extra symbolische waarde: een
bakboord- en stuurboordlicht èn een
toplicht voor zijn boot. Onder luid
en langdurig applaus nam de heer
Grosfeld het cadeau in ontvangst.
Uiteindelijk kreeg hij toch het
laatste woord en dankte in zijn slot
woord iedereen voor de aan
wezigheid en het in hem gestelde
vertrouwen.
Na de pauze waarin velen de
scheidend voorzitter de hand
drukten, was er nog een uit
muntende voordracht met begelei
dende dia's over opgravingen die
door de leden van de
archeologische werkgroep 'in den
Scherminckel' waren verricht achter
het oude postkantoor. De spreker,
de heer Marco Vermunt, mocht dan
ook een warm applaus in ontvangst
nemen.
Verslag extra algemene ledenver
gadering
Op 22 mei 1996, naar later bleek
een avond vol voetbalemotie, vond
er een tweede algemene leden
vergadering plaats die geheel
gewijd was aan de statuten
wijziging. Deze keer hoefde niet de
helft van het totaal aantal
stemgerechtigde leden aanwezig te
zijn, maar volstond een twee-derde
meerderheid van de ter vergadering
aanwezige leden. Aan de uitno
diging hadden 24 leden gehoor
gegeven, terwijl er 9 volmachten
verstrekt waren. De voorzitter, drs
J. F. Chr. Zwagemakers, nog wat
onwennig in zijn nieuwe rol, trok
allereerst het boetekleed aan: ook
deze keer had er niet op de
uitnodiging gestaan dat de
statutenwijzigingen ter inzage lagen
bij de secretaris. Met een gratis
consumptie voor de aanwezigen en
de belofte dat het niet weer zou
gebeuren, begon men met het
doornemen van de wijzigings
voorstellen en werden ze in
stemming gebracht. De statuten
wijziging bleek unaniem gesteund
te worden. Na een korte rondvraag
sloot de voorzitter de vergadering.
Het bleek heel rustig te zijn op
straat. Ajax verloor die avond!
Binnenstad
In maart van dit jaar presenteerde
de Vereniging Binnenstad een
uitgebreide notitie over de
Lievevrouwepoort en haar om
geving. Aanleiding was het
gemeentelijke beleidsplan Binnen
stad '96 waarin in het kader van de
toeristische ontwikkeling van het
westelijk stadsdeel een aantal
projecten genoemd wordt: het
ontwikkelen van het Groot en Klein
Arsenaal, het openmaken van de
Gedempte Haven, het geven van
een publiekstrekkende functie aan
het Spuihuis èn het openstellen van
de Gevangenpoort.
Het schitterende plan van de
Vereniging Binnenstad (waarover U
in de laatste Waterschans van dit
jaar een artikel kunt aantreffen) dat
onder meer het herstellen van de
voorbrug, gracht en een gedeelte
van de stadsmuur beoogt, heeft al
wel aandacht gekregen van de pers,
de plaatselijke politiek en het
gemeentebestuur maar de reacties
van de laatste twee waren op zijn
zachtst gezegd merkwaardig lauw.
Blijkbaar worden goed doordachte
en kwalitatief hoogstaande plannen
voor de binnenstad met een grote
mate van reserve en een zeker
dédain bekeken als ze vanuit de
burgerij komen. De toeristisch-
recreatieve en dus economische
ontwikkeling van de historische
binnenstad is toch niet een zaak die
voorbehouden is aan bestuur en
ambtenaren!
Omdat de Geschiedkundige Kring
de doelstelling van de Vereniging
Binnenstad, het verbeteren en in
stand houden van de belevings
waarde in de binnenstad met grote
aandacht voor de cultuur-historische
aspecten, onderschrijft en de
plannen met de Gevangenpoort en
omgeving zeer sympathiek vindt en
zelfs graag gerealiseerd ziet,
verdient deze groepering alle steun.
Een zeer goede manier om steun te
betuigen is lid te worden.
Voor nadere informatie over de
Vereniging Binnenstad kunt u
bellen naar 0164-244558.
Oude postkantoor
Onverkwikkelijk. Als er zelfs ge
rechtelijke stappen noodzakelijk
zijn om sloop van een zeer
prominent gebouw in de binnenstad
te voorkomen, dan kun je stellen
dat de communicatie tussen burgerij
en gemeentebestuur verstoord is.
Men is duidelijk verkeerd ver
bonden. De post blijkt niet goed
meer bezorgd te worden of raakt
zoek. De hele kwestie rond het
postkantoor begint op een stellingen
oorlog te lijken en er zijn dus
redenen genoeg om de dialoog te
herstellen. Gesprekken op basis van
wederzijds respect en zonder
competentiestrijd moeten er komen.
Schermen met contracten, rap
porten, procedures en slopershamers
zijn daar echter niet bevorderlijk
voor. Toch mag het duidelijk zijn
dat deze kwestie niet langer kan
duren. Al een jaar of tien staat dat
typische rood-bakstenen gebouw
met zijn torentje en zijn fraaie
interieur te verpieteren. Een heuse
architectuurprijsvraag (door de
Vereniging Binnenstad aangekaart)
in het kader van 700 jaar Heerlijk
heid van Stad en Land Bergen op
Zoom met 114 inzendingen en
een .^ominente jury heeft daaraan
niets veranderd.
Moet dat gebouw eigenlijk plat? In
mijn woordenboek staat bij
projectontwikkeling niet 'sloop en
nieuwbouw' als betekenis. Er zijn
toch tal van mogelijkheden te
bedenken die dit fraaie oude
postkantoor, al dan niet met wat
aanpassingen, een nieuwe functie
kunnen verschaffen? Wellicht hebt
U daar ideeën over. Noteer ze en
stuur ze naar de redactie van de
Waterschans. Mogelijk kunnen we
zo een bijdrage leveren aan het
doorbreken van deze impasse.
Bergen op Zoom als militaire stad
Als U deze Waterschans leest, hebt
De Waterschans nr. 2 1996
Een sociologische verkenning
door: Wim Edens
U inmiddels als kennis kunnen
nemen van de inhoud van het
prachtig geïllustreerde en rijk
gedocumenteerde boekwerk 'Bergen
op Zoom als militaire stad',
nummer 16 van de brochurereeks
van de sectie militaire geschiedenis
van de Koninklijke Landmacht.
Deze studie is verschenen ter
gelegenheid van de sluiting van de
laatste kazerne in Bergen op Zoom,
de Cort Heyligers. Met die sluiting
is officieel een einde gekomen aan
de rijke militaire geschiedenis van
onze stad. Tijdens een bijeenkomst
in de Hofzaal van het Markiezenhof
op 25 juni overhandigde de
bevelhebber van de landstrijd
krachten, luitenant-generaal Couzy,
het eerste exemplaar aan de
burgemeester mevrouw Van den
Berg. De Hofzaal leek wel op de
officiersmess toen het Markiezenhof
nog kazerne was.
Het bestuur van de Geschiedkun
dige Kring vindt deze historische
studie van groot belang, omdat het
de militaire aspecten van de Bergse
geschiedenis in één doorlopende lijn
beschrijft. Zo'n prachtig boekwerk
mag vanzelfsprekend niet ontbreken
in de boekenkast van de leden van
onze Kring, vandaar dat wij het U
als een extra uitgave willen
aanbieden. U moet het geenszins
opvatten als een vervanger van de
reeds lang aangekondigde Studie
10. Die zal, ijs en weder dienende,
dit jaar nog verschijnen.
Drs. J. Zwagemakers
nieuwe leden
Mevr. R. Adriaansen; de heren L.
Bogers, M. Broos, C. Bové, J. van
Egeraat, C. Hertogs, J. Kooien, P.
Mulder, J. Portegies, C. Roosen
boom en R. Segers, allen uit Bergen
op Zoom.
Cursus Oud-schrift voor begin
ners
Gemeentelijke Archiefdienst Bergen
op Zoom. 10 (wekelijkse) lessen
vanaf 22 september 1996.
Maandagavond van 19.30-21.30
uur. Cursusleider: J. van Loon.
Kosten f 85,- inclusief syllabus en
koffie. Aanmelding vóór 15
september 1996 bij de Gemeen
telijke Archiefdienst (0164-241930).
Inleiding
De Bergse Braderie, zoals de
Bourgondische Krabbenfoor door
menig Bergenaar nog vaak wordt
genoemd, staat bekend als een
meestal zonovergoten jaarlijks
marktgebeuren.
In dit artikel wordt aandacht
besteed aan het tot stand komen van
deze markt, dit jaarlijks terugkerend
feest, want zo wordt het toch wel
beleefd.
Een feest is de viering van een
heuglijk feit, van een feit dat men
zich wenst te heugen.
Dat geldt ook voor deze markt, ook
al is dat herinneren, dat heugen niet
zo heel erg duidelijk meer op de
voorgrond. Ik zal nader ingaan op
de historie van Braderie en
Bourgondische Krabbenfoor en die
verbinden met hun laatmiddel
eeuwse voorgangers, de Bergse
Jaarmarkten. Tevens wordt het ge
heel tegen het licht van het feno
meen 'Invention of tradition' ge
houden.
De Braderie en Bourgondische
Krabbenfoor, plaatsbepaling
In zowel de algemene volkskundige
literatuur, als in de meer op Noord-
Brabant gerichte volkskundige
literatuur blijken geen beschrij
vingen te bestaan van de Braderie,
noch van de Bourgondische
Krabbenfoor als feesten. Sterker
nog, zelfs in Bergen op Zoom is
geen literatuur voorhanden waarin
gerept wordt van dit feest, dit
winkelfeest zoals het ook wel ge
noemd wordt. In de plaatselijke
kranten en weekbladen werd echter
volop aandacht aan het evenement
besteed. De Bergse Braderie en de
Bourgondische Krabbenfoor lopen
in de tijdslijn naadloos in elkaar
over. De aard van het feest
verandert niet wezenlijk met het
veranderen van de naam, maar die
naamsverandering is eerder een
gevolg van een veranderingsproces
dat zich voordoet in de
verschijningsvorm van de feesten.
Ik kom daar later op terug.
De (geringe) ouderdom van deze
feesten is mogelijk één van de
verklaringen die te geven is voor de
geringe aandacht in de literatuur
voor deze feesten, naast het feit dat
het hier in eerste instantie om een
commerciële aangelegenheid gaat,
georganiseerd door de winkeliers
vereniging in nauwe samenwerking
met het stadsbestuur.
De Braderie en de Bourgondische
Krabbenfoor zijn duidelijk Bergse
feesten, met een beoogde uitstraling
naar de gehele regio. In een
waarschijnlijk overmoedig jaar is er
zelfs sprake geweest van een
bootverbinding met Antwerpen, om
de Antwerpenaren ook de ge
legenheid te bieden van dit
spektakel te komen genieten. De
tocht heeft, wegens gebrek aan
belangstelling, nooit plaats
gevonden.
De Braderie en Krabbenfoor vinden
plaats in het laatste weekend van
juli. Op de jaarkalender valt ze
daarmee tussen de beide middel
eeuwse jaarmarkten in. Er is geen
concrete aanwijzing te vinden voor
dit tijdstip, ook enige con-nectie
met de plaats van de Markiezaats-
feesten op de jaar-kalender lijkt
afwezig. Vermoed kan worden dat
deze datum een puur pragmatische
is, die te maken heeft met de
'slappe' tijd van de middenstand:
een tijd waarop de vakanties volop
