De herwaardering van de
Lievevrouwepoort en omgeving.
door: Jan Weyts
138
139
De Waterschans nr. 4. 1996
Achtergronden
In maart j.l. werd door de
vereniging Binnenstad aan het
gemeentebestuur een plan aangebo-
den voor de verbetering van de
omgeving van de Gevangenpoort.
De achtergronden daarvan en een
toelichting erop zullen de leden van
cje Geschiedkundige Kring wellicht
interesseren.
Met de aanleg van de Westersingel
is in 1972 begonnen. Daaraan
MIDDELEEUWS BESTAAND
MIDDELEEUWS AFGEBROKEN
IN OORSPRONG MIDDELEEUWSE HUIZEN
HUIZEN EIND XVI-DE EEUW EN LATER
KELDER
Afb. 1Plattegrond van de Lievevrouwepport en de afgebroken huizen.
De Waterschans nr. 4. 1996
4i-.Ur+L
HM' bestaand en brug
Hgesloopt xvi-de tot xvm- de eeuw
Afb.2. Gereconstrueerde lengtedoorsnede over de hoofdpoort, voorpoort en brug naar de toestand omstreeks 1500.
voorafgaand vond in de omgeving
van de Gevangenpoort een
geweldige kaalslag plaats. Een der
schilderachtigste straatjes van onze
stad, de Londonstraat, ging daarbij
verloren, evenals het laatste
stukje van de middeleeuwse
stadsmuur. Aan de Rijkebuurtstraat
werden vijf monumentale woonhui
zen gesloopt, terwijl op de Nieuwe
Markt Blokstal 1 het onderspit dolf.
Toen in 1970 de grondwerken een
aanvang namen werden door leden
van de Scherminckel bewesten de
poort de overblijfselen van de
oorspronkelijke voorpoort ontdekt,
samen met de vrijwel gave
natuurstenen brug over de
stadsgracht. Vastgesteld werd dat
beide bouwwerken tegelijk met de
poort aangelegd zijn, en dus ook uit
de 14de eeuw dateren (fig. 1, 2, 3,
4).
Aansluitend op deze ontdekking is
ook een profielsleuf gemaakt,
waarmee het talud van gracht en
kademuren in kaart gebracht
konden worden. Bezuiden de
Rijkebuurtstraat werd ook nog een
spectaculaire opgraving verricht,
waarbij een overweldigende hoe
veelheid drinkgerij tevoorschijn
kwam. Ook aan de bouwhistorische
onderzoekingen van de te slopen
woonhuizen is de nodige aandacht
besteed. Een uitgebreid verslag van
deze activiteit is gepubliceerd in het
bulletin van de KNOB, jaargang 73.
Probleemstelling
Al vanaf de aanleg van de
Westersingel wordt deze weg
ervaren als een onacceptabele
coupure in het weefsel van de
historische stad. Hoewel het tracé
verdedigbaar is waar het de
belijning van de middeleeuwse
stadsomwalling volgt, is de
vormgeving ervan, tezamen met die
van het leeuwedeel van de
aanpalende bebouwing, dat geens
zins. Nu in het kader van een op
toerisme en recreatie gericht beleid
de historische kwaliteiten van de
oude stad extra aandacht krijgen, is
een bezinning op de Westersingel
zinvol en noodzakelijk. Voor de
Vereniging Binnenstad vormde de
discussie over het heropenen van de
oude haven en een herinrichting
van het Mineurplein aanleiding tot
een studie voor herinrichting van de
omgeving van de Lievevrouwepoort
met de Westersingel.
Het mag als bekend worden
verondersteld dat de 14-de eeuwse
Lievevrouwepoort een der oudste
gaaf bewaarde stadspoorten in
Nederland is. Bijzonder zijn de
voormelde onderbouw van de
daarbij behorende voorpoort en de
natuurstenen brug over de
voormalige stadsgracht. Wanneer
nu gekeken wordt naar een
opwaardering is het van belang de
bijzondere karakteristiek van de
poort daarvoor te benutten. In de
bestaande situatie is de poort vooral
aan de westzijde ontheemd geraakt:
de aansluitende bebouwing die de
poort als toegang tot de stad
markeren kan, en de verkeersfunctie
zijn verdwenen. Daarnaast wordt
door de Westersingel een sfeer van
