v
Mededelingen
Kopie van een Nieuwjaarswens
j
De Waterschans
Bestuur
PUBLICATIES
STUDIES UITBERGEN OP ZOOM
Redaktie-adres:
DE WATERSCHANS
Redaktieleden:
Redalctie-sekretariaat:
Vormgeving en druk:
De Waterschans nr. 4 1997
L.ïdt.„ 1
De negenjarige markies Karei
Philip Theodoor schreef in 1733
de volgende brief naar de heren
van het stadsbestuur van Bergen
op Zoom. De inhoud komt ietwat
vrij vertaald op het volgende neen
Mijne Heren,
Met veel genoegen heb ik onlangs
Uw schrijven ontvangen
waarin U mij op eerbiedige wijze
Iaat blijken,
dat U mij het beste wenst voor dit
nieuwe jaar.
Ik dank U daarvoor van ganser
harte.
Wederzijds wens ik U toe, dat U in
het nieuwe jaar en nog vele jaren
daarna moogt genieten van voor
spoed en volmaakte vreugde.
Met dat al verzeker ik U van mijn
genegenheid en welwillendheid,
verblijvende
Mijne Heren
Uw toegewijde K(arel) graaf van de
Rijnpalts.
De brief was gedateerd: Sulz-
bach, 20 februari 1733.
De Waterschans nr. 4 1997
Herdenkingen
Als u deze aflevering van de Water
schans ontvangt, is het herden
kingsjaar 1997 bijna ten einde. En
herdacht hebben we! 600 jaar gele
den woedde de grote stadsbrand
waarbij de ganse stad in vlammen
opging. Alleen de huizen De
Draak, dat mogelijk toen al een
herberg was en de Olifant zouden
gespaard zijn gebleven. Het huidige
hotel De Draak heeft daarom deze
600 jaar historie aangegrepen voor
het organiseren van allerlei smake
lijke bijeenkomsten: geschiedenis
om van te smullen dus. Ook bij het
voor Bergen op Zoom zo rampza
lig verlopen jaar 1747 is uitgebreid
stilgestaan. Allereerst kwam het
voormalige Fort De Roovere, dat
een grote rol speelde bij het wa
pengekletter in het verleden, op
nieuw in de belangstelling. Dankzij
de niet aflatende inspanningen van
de heer Sinke uit Halsteren zijn de
diverse overheden er langzaamaan
van overtuigd geraakt dat dit Fort
opwaardering behoeft. Het tracé
van een nieuw aan te leggen snel
weg is aangepast en op het terrein
is een nieuwe wandelroute aange
legd. Met de onthulling van een
fraai en instructief paneel waarop
de vestingwerken rond Bergen op
Zoom met een heldere toelichting
zijn aangegeven, is deze wandel
route feestelijk geopend. Woorden
van lof voor de heer Sinke zijn
daarom geenszins overbodig. Ook
werd 1747 herdacht de herinname
van het Ravelijn: Roosendaalse ma
riniers ovemtanden de Franse troe
pen en brachten het dus weer in
'Staatse' handen. Op het midden
terrein staat nu eveneens een pa
neel dat de vestinggeschiedenis van
de stad en de functie van het Rave
lijn daarbij onder de aandacht
brengt. Een groots concert, een
speciale Waterschans, lezingen, een
aantal boekwerken en de onthul
ling van een herdenkingstekst bij
de Franse Sortie zorgden er voor
dat de gebeurtenissen van 250 jaar
geleden niet ongemerkt voorbij zijn
gegaan. Dit alles geeft eens te meer
aan dat de dichter Bert Bevers vol
komen gelijk heeft als hij schrijft: je
hoeft hier niet geboren te zijn om
hier vandaan te willen komen'.
Onze stad heeft namelijk veel te
bieden en niet in het minst op his
torisch gebied, dat toch het terrein
is waarvoor u zich blijkens uw lid
maatschap van onze Kring interes
seert.
Postkantoor
De rijke historie van Bergen op
Zoom levert echter niet alleen
ruimschoots gelegenheden op om
te herdenken, maar ook om zich
nu en in de toekomst zorgen te ma
ken over de mogelijke nonchalance
waarmee met die geschiedenis
dreigt te worden omgegaan. De
kwestie van de sloop van het oude
Postkantoor is een van de voor
beelden daarvan. Gelukkig is de af
braak van dit Rijksmonument door
een gerechtelijke uitspraak afgebla
zen maar dat kon slechts gebeuren
door het adequaat en vasthoudend
reageren door mensen die zich in
zetten voor het behoud van dit
markante en beeldbepalende pand
in het centrum. Het is overigens
kwalijk te noemen dat het herge
bruiken van dit gebouw niet daad
krachtig ter hand genomen wordt.
Je hoeft toch geen deskundige te
zijn om in te zien dat gebruik beter
is dan leegstand? Of is dat laatste
de bedoeling en moeten open ra
men, niet herstelde beschadigingen
aan regenpijpen en goten, binnen
dringend vocht en andere vormen
van verval het bouwwerk in zo ver
regaande staat van teloorgang
brengen dat het verkrot en dat res
tauratie en/of aanpassing meer
kost dan nieuwbouw als een blok
kendoos? Het VW zou er uitste
kend onderdak vinden, om maar
een mogelijkheid te noemen.
Plannen Parade en Kijk in de Pot
Letterlijk om de hoek dreigt er een
nieuwe aantasting van de histori
sche binnenstad: het zogenaamde
Paradeproject. In een poging om
het winkelareaal een forse injectie
te geven en een beter lussenstelsel
te verkrijgen presenteerde de ge
meente een concept-nota van uit
gangspunten voor een groots plan.
Aan de Parade zou 'tweezijdige ver-
winkeling' moeten komen, hetgeen
betekent dat er in de Thaliatuin
een heel nieuw bouwblok zou
moeten komen. Naast het bouwen
van een extra parkeergarage gaan
de gedachten ook uit naar een
overdekte passage die dwars door
twee monumenten heen loopt! In
het stadsgesprek van 3 april heb
ben velen hun bedenkingen geuit
tegen deze plannen. Met name de
haalbaarheid ervan en dus de reali
teitszin van de gemeente werden in
twijfel getrokken. Het voorbijgaan
aan de stedebouwkundige hoofd
structuur, zoals die na 1747 tot
stand is gekomen en het aantasten
van monumenten dient met arg
waan in het oog gehouden te wor
den. Toch kan niet gezegd worden
dat er van gemeentewege geen
plannen bedacht worden om Ber
gen op Zoom op te stoten in de
vaart der winkelende, nering
doende en recreërende volkeren
want kort geleden presenteerden 2
wethouders en een projectontwik
kelaar hun visie op wat er met het
terrein Kijk in de Pot en omgeving
diende te gebeuren. Nu worden
profeten nooit in eigen land
geëerd, maar ook bij deze plannen
kunnen grote kanttekeningen ge
plaatst worden. Activiteitenroute,
recreatieve en permanente bewo
ning, sportcluster, boulevards, at-
tractiepunten: de talloze belang
stellenden zaten duizelend op de
stoelen! Eén ding mag duidelijk
zijn: van Kijk in de Pot blijft niets
over! Dit vanouds open terrein
heeft een belangrijke functie gehad
in de militaire geschiedenis en
heeft het aanzicht van de stad vanaf
het water bepaald. Het is te betreu
ren dat het terrein zo ingrijpend op
de schop genomen wordt. Onder
zoek naar de ligging van voorma
lige vestingwerken heeft eigenlijk
nauwelijks plaatsgevonden. Dat
moge blijken uit de ligging van het
Golden Tulip hotel en de zogehe
ten 'urban villa's'; voor een deel er
boven op. Jaren geleden heeft de
Geschiedkundige Kring al voorstel
len gedaan om een lunet in ere te
herstellen om zo de militair-histori
sche functie van het terrein aan te
geven. Vertegenwoordigers van de
Kring en van de werkgroep tot be-
123
FAUSTO NUMINE
BERGA VICTRIX
lit jaargang nr 4 december 1997
ISSN: 0926-3918
Verschijnt vier maal per jaar
De Geschiedkundige Kring van stad en
land van Bergen op Zoom
Erevoorzitter:
Dr. E. Hartel
Ereleden:
br. Alberik (P. van Rijckevorsel)
J. van Gastel, drs. WA van Ham
Voorzitter:
drs. J. Zwagemakers
Sekretaris:
drs. D. Widdershoven
Hazelaar 40
4661 TC Halsteren.
Tel. 0164-687199
Penningmeester:
F van de Putte
Stelleweg 37
4617 LV Bergen op Zoom.
Tel. 0164-241669
Postrekening 24 05 922 en
Bankrekening 52 50 45 244
ten name van:
penningmeester Geschiedkundige Kring
van Stad en Land van Bergen op Zoom
Contributie:/45,- (minimaal) per jaar.
Ledenadministrateur:
J. van Loon
Hippocrateslaan 17
4624 VE Bergen op Zoom.
Tel. 243222
Overige leden:
G. van Broekhoven
A Evers
W. van Riemsdijk
M. van Tilborg
C. Vanwesenbeeck
Postbus 35
4600 AA Bergen op Zoom
Tel. 0164-241930
R. van den Bergh
drs. B. Daeter (hoofdredakteur)
drs. N. Grosfeld
drs, G. Huijbregts
drs. J. Zwagemakers
drs. B. Daeter
Oudland 8
4617 ME Bergen op Zoom.
Tel. 0164-210209
Toezicht distributie:
D. Widdershoven.
Hazelaar 40
4661 TC Halsteren.
Tel. 0164-687199
Drukkerij Vis Offset,
Alphen aan den Rijn.
TS
'ai rf cm- /ivcd frien ^ti pfahivr ceidt. aue, tfruJ rn
zme/m pont mefjcirtrft/menf
Vt¥dtrns ■imcuvc, ce Mi nouvcÊi. antmAijT tmeS on,
jvmertie, Dc- imJptun. CtCurijjufiaiéfa-«ƒ C mc<mt rfui
tfttu y jöiiljbciC-ïïcA te ii nv iert u
puf aptci U/n. t nheut' (Af tim/hn/temftiW fjt -r/tu// Ce.
Ji vtruj at -«ze
ni. at iUXs
e/J/CLAfJ
'en, - W-iMtsnce, ^ome-u.
w/fC a^ct/io-n-ruz,
Karei Philip Theodoor, markies van Bergen
op Zoom, hertog van Palts-Neuburg en Keur
vorst van de Palts, hertog van Gulik en Berg.
Onder het wapen staat: Karei Theodor Graaf
van de Rijnpalts, schatmeester en keurvorst
van het Heilige Roomse Rijk (BHStA. s.81).
