Geschiedkundig tijdschrift
De Waterschans nr. 1 1998
de winkeldeur, reden voor Riet van
den Bemd-van Oorschot om daar
even bij stil te staan. In de jaren
dertig van deze eeuw telde Sprun-
del zo'n dertig winkeltjes, 'die een
gevarieerd arsenaal aan producten
boden'.
Dr. E.G. Boeren onderzoekt de Hu-
welijksdispensaties te Sprundel. In dit
jaarboek publiceert hij voor de
vierde keer een en ander over zijn
bevindingen. Het gaat over dispen
saties bij huwelijken wegens bloed
verwantschap in de derde of vierde
graad. In deze bijdrage behandelt
Boeren vijf gevallen in de jaren
1870-1874 en geeft met schema's
weer hoe de familieverhoudingen
precies waren.
Mar. van de Maagdenberg schenkt
aandacht aan het toponiem Tom-
mel-Tommele-Trommel. Het is een
mooi voorbeeld van verbastering
van een naam, in dit geval van een
akker aan de Bosstraat. In een do
cument van 1493 heet dit perceel
den Tommei.
Nispen. Ook de heemkundekring
De Heerlijckheijd Nispen heeft een
jaarboek 1997, gevuld met een tien
tal bijdragen en een jaarverslag van
de activiteiten van de Kring. J. Ker-
stens biedt een kroniek van Nispen
in 1896 en M. Verbraak-van Eeke-
len sluit de rij met de kroniek 1996.
H. Baselier, bakker van beroep,
schetst in Geef ons heden ons dage
lijks brood het wel en wee van de
Nispense bakkers, althans voor zo
ver de auteur die heeft kunnen ach
terhalen in het archief van Roosen
daal en Nispen. Hij gaat terug tot
de Franse Tijd (1795-1813). Er is
dan sprake van bakkers, broodver
kopers en broodslijters. Ook vrou
wen waren in Nispen actief in het
zakenleven, onder meer als bakker
en gewoonlijk nog in combinatie
met een of meer andere beroepen
zoals kaarsenmaakster, tapster, slijt-
ster van sterke drank, logement
houdster, herbergierster e.d. In de
jaren 1908-1912 telde de hele ge
meente 59 brood-, koek- en ban
ketbakkers. Voor wat Nispen betreft
maken we kennis met de bakkers
Willemse, Ickroth, Kools, van Gin-
deren, Veraart, Suykerbuyk, Ver
hoeve, van Wesel en Uijtdehaag.
L.J. Jonkhout gaat verder terug in
het verleden en beschrijft een in
1578 gedane voetval. Het proces
speelde zich afin Nispen voor her
berg De Swaen. Jonkhout neemt
het verslag uit het vestboek letterlijk
over. Dat zal menig lezer wellicht
wat afschrikken, ondanks de ver
taling van de moeilijkste woorden.
De voetval had plaats vanwege een
moord. De moordenaar vroeg de
familie van het slachtoffer in het
openbaar om vergiffenis en hoorde
vervolgens aan welke straffen de ar
bitragecommissie voor hem had
bedacht. Maar de vrede was gete
kend.
Nispen probeerde in de jaren 1903,
1917, 1920 en 1923 een spoorweg
halte te krijgen voor het laden en
lossen van goederen. M.CJ. Broos
gaat na hoe elke poging op niets
uitliep.
De bebouwingsgeschiedenis wordt
voortgezet door H. Baselier en J.
Kerstens. Deze keer de panden van
de westzijde van het Kerkplein tot
en met de Essenseweg 30. M. Ver
braak-van Eekelen heeft een onder
zoek gedaan naar de katholieke
priesters en kloosterbroeders die in
Nispen zijn geboren. Het is een
aanzienlijke rij. De auteur gaat te
rug tot 1564, geboortejaar van Cor
nells Huygens, de eerste en voor
zover bekend tot op heden de
enige pater jezuïet uit Nispen. Het
duurt dan tot de 19de eeuw voordat
de volgende priester zich meldt.
Het was de in 1803 geboren Ga
briel Aarde. Hij overleed in 1863
als kapelaan van Oud-Gastel.
Het volgende artikel is een biogra
fie van Arjaan Brouwers met C.
Schepers-Uijtdehaag en H. Baselier
als biografen. Het leven van de
bijna honderdjarige Aijaan is rijk
aan afwisseling voor wat betreft
woonplaats en beroep.
C. Uijtdewilligen is in de archieven
van de Nispense molen gedoken en
schetst voor ons de totstandkoming
ervan in de periode 1826-1854. Dat
ging met heel wat pioblemen ge
paard. De historie van de molen
krijgt een vervolg in het volgende
nummer.
Wat er verder binnenkwam: Jaar
boek van het Centraal Bureau voor
Genealogie, deel 51, 1997. Den
Haag. 1997Brabantse Almanak. 10e
jaargang 1998; Brabants Heem. Het
Toesprakenboek. Bevat de teksten
van de academische zitting van 22
februari 1997 in het Provinciehuis
bij gelegenheid van 50 jaar Stich
ting Brabants Heem; De Donge-
bode, dec. 1997, van de Oudheid
kundige Kring Geertruydenberghe;
Brieven van Paulus nr. 117, dec.
1997, van de heemkundekring Pau
lus van Daesdonck, Nieuw-Ginne-
ketgRavelyn nr. 4, nov. 1997 van de
heemkundekring De Willemstad;
Heem Son en Breugel1997 no 4,
van de heemkundekring Son en
Breugel; Kronyck van Deutekom en
Salehem alsook van Sander, nr. 86,
dec. 1997, van de oudheidkundige
kring Deutekom en de oudheid
kundige verenigingen Salehem en
Gander, Kwartaalbericht 1997-4 van
de Stichting Menno van Coehoorn,
met daarin een artikel van Jos No-
termans; Slag bij Lafelt (2 juli 1747)
en belegering van Bergen op Zoom
(1747) herdacht, pag. 1-4; De Kijkuit,
25ste jaargang, nr. 100, dec. 1997.
Dit honderdste nummer van de
Koninklijke Kring voor Heem
kunde Merksem is uiteraard een
feestnummer. Het telt 112 pagina's
en bevat een schat aan informatie
over Merksem; Heemschut, dec.
1997. Tijdschrift van de bond
Heemschut. Fraai uitgegeven met
interessante artikelen, bijvoorbeeld
over de restauratie van historische
panden; Brabants Heem, jaargang
49, 1997 nr. 4. Onder andere een
artikel van Leo Adriaensen: De
sleutel op het graf gelegd. Een oud
rechtsritueel uit de doeken gedaan.
Hierin ook aandacht voor Bergen
op Zoom (pag. 139); Brabaiit Pro
vincie Magazine, jaargang 1, num
mer 'O', jan. 1998. Nieuw kwartaal
tijdschrift, richt zich op thema's
van nu; Noordbrabants Historisch
Nieuwsblad, jaargang 11, nr. 6, dec.
1997/jan 1998. Uitgave van de
stichting Regionale Geschiedbeoe
fening en de Historische Vereni
ging Brabant; Citadeljaargang 3,
nr. 4, dec. 1997. Nieuws en achter
gronden van het Rijksarchief in
Noord-Brabant; Nieuwsbrief, een
uitgave van de Rijksdienst voor de
Monumentenzorg, nummer 5/6
1997; Alledaagse Dingen, nieuws
blad voor volkscultuur, regionale
geschiedenis, folklore en volks
kunst in Nederland en Vlaanderen,
nr. 4, dec. 1997.
In deze aflevering;
•Z Feest in de vestingstad
Synagoge
tZ Bevrijding Den Bosch
iZ Brokkenhuis
tZ Altyt niet voor de wint
»Z Markies in Huijbergen begraven
Testament Jan IV van Bergen
Museum De Meestoof
water
schans
