Uit en over verwante tijdschriften
Leesportefeuille
De Waterschans nr. 2 1998
Afb.3. De meestoof Eensgezindheid, ook
de Nieuwe Stoof genoemd, werd opge
richt in 1850 en gesloopt in 1916. Deze
stond aan de Zoetwater(se)weg. Het deel
links was de koude stoof, de drie schoor
stenen zijn van de toren. De toren werd
geflankeerd door een dorsruimte en de
woning van de droger. De eest of oven,
geheel rechts, is tegen de toren gebouwd
(Ode aan de Meekrap, J. Zuurdeeg, pg.
24).
pend vanaf het nationale museum
weekend tot en met de herfstva
kantie van dinsdag tot en met za
terdag van 14.00 tot 17.00 uur. Op
zondag en maandag is het gesloten.
Het adres is: Streekmuseum De
Meestoof, Bierensstraat 6, 4697 GE
St. Annaland. Telefoon: (0166)
653792. Groepsbezoek is mogelijk
ook buiten de normale openingstij
den. Wel tijdig bespreken s.v.p. Nog
een laatste opmerking: naast de
vaste collectie worden er ieder jaar
ook wisselende exposities gehou-
Lanooy en Marie Slager, beiden uit
St. Annaland, sieren hier en daar
de wanden. Een wandeling door
het oude dorp of naar de haven
loont eveneens de moeite.
Praktische tips
In het museum zijn twee aardige
boekjes verkrijgbaar over de mee
krapteelt. Ode aan de meekrap van
J.P.B. Zuurdeeg (f 5,-) en Meekrap
vroeger en nu, door Anneke van
Dijk-van der Peijl (f 4,-). Schrijver
dezes heeft er een dankbaar ge
bruik van gemaakt. Nog enkele
praktische tips: het museum is geo-
Door drs. GA Huijbregts
De regio is weer goed vertegen
woordigd in de stapel ingekomen
tijdschriften. Laten we beginnen
met twee jaarboeken 1997. Het eer
ste is van de heemkundekring De
Wilhelmiet uit Huijbergen. Het ver
schijnt onder de naam Den Iechte-
trekker XVI en schenkt ondermeer
aandacht aan pater Guilielmus van
den Bergh, de laatste monnik van
de Orde der Wilhelmieten. Met
hem stierf de eens zo bloeiende
orde uit. Huijbergen was het laatste
klooster van de Wilhelmieten en
pater Van den Bergh de laatste
monnik van die orde. Het was in
1997 precies 150 jaar geleden dat
hij afstand deed van de Huijbergse
priorij ten gunste van het aposto
lisch vicariaat Breda (zes jaar later
zou dat een bisdom worden) en in
trad bij de paters cisterciënzers in
de abdij van Bornhem in België.
Dit was de reden voor Br. Adrie
Franken om hem met een korte
biografie te gedenken (p. 25-30).
Dezelfde auteur schrijft over de ac
tiviteiten van de Wilhemieten op
het gebied van onderwijs in De
school van de Wilhelmieten te Huij
bergen (p. 53-64). Uit dekenale ver
slagen van het bisdom Antwerpen
Afb.l. Pater Guilielmus (Antonius) van
den Bergh, laatste monnik van de Orde
der Wilhelmieten (1818-1879). Schilderij
in het Wilhelmietenmuseum in Huijber
gen.
12
De Waterschans nr. 2 1998
blijkt dat broeder Joannes in 1633
een school opende in het dorp en
dat hij twintig leerlingen had aan
wie hij ook catechismusles gaf. In
1634 ging de gemeente Huijbergen
de school subsidiëren met f 50,-
per jaar. Bezuinigingsronden leid
den op den duur tot f 24,- per jaar.
Rond 1770 werd er een huis ge
bouwd met een apart vertrek voor
de school. Tussen 1807 en 1811 on
derrichtte Carole Ferdinand Kup-
pens de Huijbergse jeugd. Hij was
de laatste schoolmeester in dienst
van de Wilhelmieten. In 1810 droeg
het klooster de school over aan de
gemeente. De hierboven ge
noemde dekenale verslagen bevat
ten meer interessante gegevens zo
als blijkt uit het artikel Kerkschatten
in Huijbergen. Uit dekenale visitatie
verslagen en kasboeken 1617-1722
geschreven door de redactieleden
C.PJ. Hoeckx en Br. Adrie Franken
(p. 101-126). De auteurs bieden
meer dan de titel suggereert. Het is
eigenlijk een chronologie van alle
belangrijke gebeurtenissen die het
klooster raakten in de jaren 1617-
1722, juist een zeer bewogen pe
riode voor de kleine priorij.
De oorlogsjaren 1940-1945 keren
terug in een artikel van mr. RHAJ.
Everard over twee Engelse soldaten
die op 15 oktober 1944 's morgens
vroeg met een jeep West-brabant
verkenden. In Hoogerheide namen
ze de weg naar Huijbergen in de
mening dat ze zo naar het reeds
bevrijde Putte reden. Huijbergen
was toen nog in Duitse handen.
Even later werden ze getroffen en
krijgsgevangen gemaakt. Brigadier
Thicknesse was er het ergst aan toe.
Op 23 oktober overleed hij in Dor
drecht in een ziekenhuis. Zijn com
pagnon, de inlichtingenofficier
Captain D. Whitehorn, overleefde
zijn verwondingen en de wereld
oorlog.
In Een verhaal met vraagtekens
(p.44-52) memoreert C.P.J. Hoeckx
de tragische dood van sergeant-ma
joor Comelis van Vuren. Deze Ne
derlandse soldaat werd op dinsdag
14 mei 1940 's morgens om 7 uur
door een Belgische soldaat dood
geschoten. De Belgische soldaten
zagen de Nederlandse militairen
voor Duitsers aan. Op de plaats
waar hij sneuvelde, is Van Vuren
toen ook begraven, langs de rand
van een korenveld aan de Wester
straat. Op 4 juni 1940 is zijn stoffe
lijk overschot overgebracht naar
Afb.2. Boerderij De Ark van Noë, nu Weg
naar Wouw 32 (Foto: A. Hoogeveen-van
Doorn).
Papendrecht, de woonplaats van
Cor van Vuren. Een onopgeloste
vraag is: 'Wie stuurde van Vuuren
met zijn manschappen naar Huij
bergen?'. Kapitein Isaacs onder
wiens bevel Van Vuren stond, heeft
een uitgebreid onderzoek inge
steld, maar heeft nimmer een be
vredigend antwoord gevonden.
De Ark en de Sloep is eveneens een
bijdrage van C.PJ. Hoeckx (p. 65-
100). Ook hierin ontmoeten we
weer de Wilhelmieten. Zij waren
betrokken bij het ontginnen van de
woeste gronden rond Huijbergen.
De laatste boerderij die zij daar
voor bouwden, staat langs de Weg
naar Wouw. Ze doopten de hoeve
Ark van Noë. De Fransen namen
met het klooster ook de boerde
rijen van de paters in beslag. De'
Ark van Noë verpachtten zij. Na de
Afb.3. Programma Jubileum-concert Po-
lymnia.
val van Napoleon kwamen die goe
deren in handen van de Neder
landse staat. Die verkocht de bezit
tingen van de Wilhelmieten aan de
meestbiedenden. Zo werd burge
meester Petrus van Mechelen voor
f 9.500,- eigenaar van de Ark. De
schrijver gaat vervolgens na welke
families op dit bedrijf hebben ge
leefd en gewerkt en wat hun lotge
vallen waren tot op de dag van van
daag.
Het Land van Gastel. Het tweede
jaarboek 1997 is van de heemkun
dekring Het Land van Gastel. Het
is een fors boekwerk van 190 pagi
na's met een zeer gevarieerde in
houd. Het boek opent met een au
tobiografie van Piet Luysterburg
onder de titel Piet uit de Gorkus. Het
leven van een Brabantse jongen (p.
4-20). Het is een vervolgverhaal dat
in deze aflevering ongeveer de pe
riode 1917-1927 bestrijkt, de eerste
tien levensjaren van Piet.
Johan van Merriënboer snijdt in
zijn artikel Was de Gastelse burge
meester in oorlogstijd fout, laf of
slap? een bekend probleem aan (p.
21-37). Alle ambtenaren die na mei
1940 op hun post waren gebleven,
moesten na de oorlog verantwoor
ding afleggen over hun beleid tij
dens de bezetting met als voor
naamste vraag of ze pro-Duits wa
ren geweest of te veel hadden mee
gewerkt met de bezetters. Iedereen
mocht beschuldigingen inbrengen.
Speciaal daarvoor opgrichte recht
banken oordeelden tenslotte over
de houding en het gedrag van de
betreffende ambtenaren. Wie fout
werd bevonden, werd gestraft met
ontslag, boete, overplaatsing, verla
ging in rang, hechtenis of zelfs de
doodstraf. Van de mogelijkheid om
door het indienen van klachten ie
mand een hak te zetten, werd uiter
aard hier en daar misbruik ge
maakt. Volgens de auteur van dit
artikel is iets dergelijks in Oud-Gas
tel gebeurd. Vlak voor de Duitse
overval in de meidagen van 1940
ontving H.J.M. Hofland zijn benoe
ming tot burgemeester van Oud
en Nieuw-Gastel. Dat was een te
genvaller voor H.PAM. Mastboom
die toch zo graag zijn vader was op
gevolgd. Hij meende zijn kans
schoon te zien na de bevrijding. De
op zijn instigatie tegen Hofland in
gebrachte beschuldigingen, ge
steund door enkele notabelen van
de gemeente, hadden niet het ge-
73
PROGRAMMA
JUBILEUM-CONCERT
OP DONDERDAG 9 FEBRUARI I95fi DES N M 7 30 UUR TER GELEGENHEID VAN HET
IO-JARIG BESTAAN VAN HET DAMESKOOR „POLYMNIA"
IN ZAAL CONCORDIA TE OUD GASTEL
MEDEWERKENDEN
1. HET R.K. ROOSENDAALS GEMENGD KOOR
2. DAMESKOOR „POLYMNIA" OUD-GASTEL
DIR. DE HEER ANTON v D BROEK
3. BEGELEIDING: MEJ. ANS v. D. VELDE, ROOSENDAAL
PROGRAMMA
1. HET KLOKGEBED R. Frani
2. SALVE REG1NA T. v. d. Bijl
3. DE TWEE JAGERSH. Blatunachcr
4. NAGTEGALEN-L1ED UIT „DE VOGELHANDELAAR Carl Zeiler
door Demeikour Pol,moid
5. ZANGERSMARS A. Trubc
door beide koren
6. AVE VERUM W A Mozan
7 WIEGELIEDW Brahms
8. LICHT J Wicrix
9. EXSULTATE DEO Scarlatii
door R.K. Gemengd Koor
PAUZE
10. ROZEN IN TIROOL UIT „DE VOGELHANDELAAR Carl Zeiler
11 SP1NNEL1ED UIT „DE VLIEGENDE HOLLANDER" R Wagner
12. CHOR DER STUDENTEN UIT „BOCCACCIO Fr. v. Suppd
13. POLYMNIA-MARS A v. d. Broek
door Ddntejboor „Pol,mme
14. SLAVENKOOR UIT „NABUCCO" G. Verd.
door beide koren
15. KOOR DER LANDLIEDEN UIT „CAVALERIA RUSTICANA P Mascagni
16. ZIGEUNERKOOR UIT „TROUBADOUR" G. Verdi
17 PAASKOOR UIT „CAVALERIA RUSTICANA" P Mastagni
door U.K. Gemengd Koor
